Είχα την ευκαιρία να διαβάσω και να μελετήσω πολύ προσεκτικά το άρθρο του έγκριτου νομικού, κ. Αχιλλέα Αιμιλιανίδη που δημοσιεύθηκε στη ιστοσελίδα “ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ”, αναφορικά με το ζήτημα του κατά πόσο το μέτρο απαγόρευσης εισόδου στη Δημοκρατία, σε Κύπριους πολίτες, που δεν κατέχουν ιατρική πιστοποίηση ότι δεν νοσούν από τον κορωνοϊό συνάδει με τις πρόνοιες του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παρά τον τεράστιο προσωπικό αλλά και επαγγελματικό σεβασμό που τρέφω προς το πρόσωπο του συνάδελφου, οι θέσεις του δεν με βρίσκουν σύμφωνο, και εξηγώ γιατί. Ο κ. Αιμιλιανίδης, στο προαναφερθέν άρθρο του, έχει προστρέξει στα πρακτικά της Κοινής Συνταγματικής Επιτροπής και έχει εντοπίσει την συζήτηση που έγινε αναφορικά με το Άρθρο 14 του Συντάγματος μας. Ειδικότερα, έχει υπομνήσει ότι στα πλαίσια της δέκατης συνεδρίας, η υποεπιτροπή υιοθέτησε συγκεκριμένη πρόνοια, την οποία και παραθέτει στο άρθρο του. Η εν λόγω πρόνοια όμως, δεν συνάδει με το αυτούσιο κείμενο του Συντάγματος και συγκεκριμένα του Άρθρου 14.
Διαβάστε επίσης:
- Aπαγόρευση εισόδου στη Δημοκρατία: Αντισυνταγματικό το μέτρο της Κυβέρνησης
- H εγκυρότητα του μέτρου απαγόρευσης Κυπρίων στη Δημοκρατία ενόψει COVID -19
Επίκληση σχετικών πρακτικών επιτρέπεται από το ίδιο το λεκτικό του Συντάγματος, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Το ζήτημα διέπεται από το Άρθρο 180 του Συντάγματος, το οποίο διαλαμβάνει τα ακόλουθα:
1. Αμφότερα, το ελληνικόν και το τουρκικόν κείμενον του Συντάγματος, είναι πρωτότυπα και έχουσι το αυτό κύρος και την αυτήν νομική ισχύν.
2. Οιαδήποτε αντίφασις μεταξύ των δύο κειμένων του Συντάγματος επιλύεται υπό του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου δι’ αναφοράς εις το κείμενον του σχεδίου Συντάγματος το υπογραφέν εν τη Μικτή Συνταγματική Επιτροπή εν Λευκωσία την 6ην Απριλίου, 1960, ως και εν τω παραρτήματι τροποποιήσεων αυτού, το υπογραφέν την 6ην Ιουλίου, 1960, υπό αντιπροσώπων του Βασιλείου της Ελλάδος, της Τουρκικής Δημοκρατίας και της Ελληνικής και Τουρκικής κοινότητος, λαμβανομένου υπ’ όψιν και του κειμένου των συμφωνιών Ζυρίχης της 11ης Φεβρουαρίου, 1959, και Λονδίνου της 19ης Φεβρουαρίου, 1959, κατά τε το γράμμα και πνεύμα αυτών.
3. Εν περιπτώσει ασαφείας, το Σύνταγμα ερμηνεύεται υπό του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου λαμβανομένου υπόψη και του κειμένου των συμφωνιών Ζυρίχης της 11ης Φεβρουαρίου, 1959, και Λονδίνου της 19ης Φεβρουαρίου, 1959, κατά τε το γράμμα και το πνεύμα αυτών.
(Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου)
Συνεπώς προκύπτει από το Άρθρο 180 ότι επίκληση πρακτικών και/ή του κειμένου του σχεδίου Συντάγματος δύναται να γίνεται μόνο όπου υπάρχει αντίφαση μεταξύ του ελληνικού και τουρκικού κειμένου του Συντάγματος. Στην προκειμένη περίπτωση, για να δύναται κάποιος να ανατρέξει στα υπό συζήτηση πρακτικά, θα πρέπει πρώτα να διαπιστωθεί κατά πόσο το αντίστοιχο Άρθρο 14 στην τουρκική έκδοση του Συντάγματος, έρχεται σε αντίφαση με το ελληνικό κείμενο.
Συνακόλουθα, έχω εντοπίσει την τουρκική έκδοση του Συντάγματος. Έπειτα μελέτης του, με την βοήθεια διερμηνέα σαφώς, έχω διαπιστώσει ότι όχι μόνο δεν υπάρχει αντίφαση, αλλά σε ότι αφορά το Άρθρο 14, το τουρκικό κείμενο είναι ταυτόσημο[1] με το ελληνικό κείμενο.
Συνεπώς, και στην απουσία αντίφασης ως ανωτέρω, εκείνο που θα πρέπει να τύχει ερμηνείας είναι το Άρθρο 14 του Συντάγματος. Αυτό, δεν παρουσιάζει καμία δυσκολία στην ερμηνεία του. Αναφέρεται ρητά στο απόλυτο δικαίωμα του Κύπριου πολίτη, να εισέλθει στην Κυπριακή Δημοκρατία. Εν δε συνεχεία και σαφώς διαζευκτικά, απαγορεύει την εξορία πολιτών «υφ’ οιασδήποτε περιστάσεις».
Όπως εξηγείται και στο σύγγραμμα του έγκριτου νομικού Δρ. Κώστα Παρασκευά, «Κυπριακό Συνταγματικό Δίκαιο: Θεμελιώδη Δικαιώματα & Ελευθερίες» και συγκεκριμένα στη σελίδα 234:
«Σε αντίθεση με την πλειοψηφία των υπόλοιπων άρθρων του Μέρους ΙΙ του Συντάγματος, το Άρθρο 14 είναι διατυπωμένο με απόλυτους και ανεπιφύλακτους όρους και δεν επιδέχεται περιορισμούς. Με άλλα λόγια, το Άρθρο 14 του Συντάγματος θεσπίζει ένα απόλυτο και άνευ όρων δικαίωμα για τους Κύπριους πολίτες αφού δεν αφήνει κανένα απολύτως περιθώριο για περιορισμούς από το νόμο.
Από το λεκτικό της εν λόγω διάταξης προκύπτει ότι δεν μπορεί ποτέ να απαγορευθεί σε Κύπριο πολίτη η είσοδος στη Δημοκρατία, είτε αυτός επιστρέφει σ’ αυτή από ταξίδι στο εξωτερικό, είτε έρχεται για πρώτη φορά (στην περίπτωση για παράδειγμα που γεννήθηκε στο εξωτερικό) ανεξαρτήτως του γεγονότος αν αυτός πρόκειται να εγκατασταθεί μόνιμα ή έρχεται για σύντομη επίσκεψη.
Συνεπώς, η είσοδος Κύπριου πολίτη στο έδαφος της Δημοκρατίας επιτρέπεται πάντοτε και ο θεμελιώδης αυτός κανόνας δεν επιδέχεται εξαιρέσεις (η υποχρέωση διεθνούς δικαίου κάθε κράτους και ως εκ τούτου και της Κυπριακής Δημοκρατίας να επιτρέπει την είσοδο των πολιτών δεν γνωρίζει εξαιρέσεις).»
Προκύπτει ξεκάθαρα από το πιο πάνω απόσπασμα ότι στην προκειμένη περίπτωση είναι το Άρθρο 14 του Συντάγματος που τυγχάνει εφαρμογής και όχι το Άρθρο 13. Το δε Άρθρο 13 εφαρμόζεται μετά την είσοδο ενός προσώπου στη Δημοκρατία. Όπως εύστοχα παρατήρησε ο κ. Αιμιλιανίδης, το Άρθρο 13 ρυθμίζει το δικαίωμα μετακίνησης και διαμονής εντός της Δημοκρατίας. Περί εισόδου στη Δημοκρατία ο λόγος στην υπό συζήτηση περίπτωση. Άλλωστε, το Άρθρο 13 δεν περιορίζεται μόνο σε Κύπριους πολίτες. Φορέας του δικαιώματος που εγγυάται το Άρθρο 13 μπορεί να είναι το οποιοδήποτε πρόσωπο. Δεν θα μπορούσε, κατ’ επέκταση, το Άρθρο 13 να είναι το Άρθρο που προστατεύει το δικαίωμα εισόδου και εγκατάστασης ενός πολίτη στη Δημοκρατία, διότι σε μια τέτοια περίπτωση ο κάθε αλλοδαπός θα είχε δικαίωμα εισόδου και εγκατάστασης στη Δημοκρατία, πράγμα σαφώς ανεπίτρεπτο.
Επομένως, προσωπικά θεωρώ ότι είναι ηλίου φαεινότερο ότι τυγχάνει εφαρμογής το Άρθρο 14. Συνεπάγεται κατ’ ακολουθίαν ότι το υπό κρίση μέτρο της Κυβέρνησης είναι αντισυνταγματικό.
Σε ότι αφορά το Άρθρο 3.2[2] της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (4ο Πρωτόκολλο της Σύμβασης όπως επικυρώθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία στις 03/10/1989), θεωρώ ότι είναι ακόμη πιο ξεκάθαρο, αφού με πολύ απλά λόγια απαγορεύει στον οποιαδήποτε να στερεί το δικαίωμα ενός πολίτη να εισέρχεται σε χώρα της οποίας είναι υπήκοος.Εν προκειμένω, ο κ. Αιμιλιανίδης δεν διαφώνησε με την θέση μου ότι το Άρθρο 3.2 της ΕΣΔΑ προστατεύει το δικαίωμα ενός πολίτη να εισέρχεται στην χώρα του.
Ειδικότερα, έγινε αναφορά από τον κ. Αιμιλιανίδη σε πρακτικά τα οποία καθιστούν ξεκάθαρο ότι «το υφιστάμενο λεκτικό του άρθρου 2 προήλθε από τροποποιήσεις που έγιναν, μεταξύ άλλων, για να καθίσταται σαφές ότι: ‘such temporary measures as quarantine should not be interpreted as a refusal of entry’» (η έμφαση είναι δική μου). Εδώ όμως δεν συζητάμε την συνταγματικότητα και/ή την νομιμότητα τοποθέτησης ενός πολίτη σε καραντίνα. Στην υπό κρίση περίπτωση, η δική μου θέση είναι ότι το μέτρο απαγόρευσης εισόδου σε πολίτη που δεν έχει στην κατοχή του πιστοποιητικό, είναι ενάντια στην ΕΣΔΑ και ειδικότερα στο Άρθρο 3.2 ως ανωτέρω. Με κάθε σεβασμό, δεν δύναται να δοθεί διαφορετική νομική ερμηνεία στο συγκεκριμένο Άρθρο της ΕΣΔΑ.
Κλείνοντας, θα πρόσθετα και κάτι ακόμη. Πέραν και ανεξαρτήτως της συνταγματικότητας του μέτρου, έχω σήμερα λάβει τηλεφωνήματα από πελάτες μου στο εξωτερικό, εξηγώντας μου ότι αδυνατούν να λάβουν τέτοιο πιστοποιητικό, καθότι όντας υγιέστατοι, οι «πνιγμένες» αρμόδιες αρχές άλλων χωρών δεν δέχονται να τους εξετάσουν. Έχω παρακολουθήσει απόψε βίντεο που δεικνύει πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας να σπρώχνονται και να δίνουν κυριολεκτική μάχη σε αεροπλάνο που είχε προσγειωθεί στην Κύπρο και από το οποίο επιχειρήθηκε να τους απαγορευθεί η είσοδος στο νησί.
Πρόκειται για εικόνες και μαρτυρίες που οφείλουν να προβληματίσουν τον καθένα από εμάς πολύ έντονα. Είναι αντιληπτές οι όποιες ανησυχίες του κράτους αναφορικά με ενδεχόμενη μαζική κάθοδο φοιτητών κατά τις πασχαλινές εορτές, πλην όμως, αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία για τα όσα διαδραματίζονται αυτή τη στιγμή. Γενικότερα, έχουν ληφθεί γενναία και σωστότατα μέτρα προς αντιμετώπιση της πανδημίας. Το συγκεκριμένο μέτρο ωστόσο, κατά την γνώμη μου, είναι δυσανάλογο. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι χαίρομαι που εν τέλει, η Κυβέρνηση επέτρεψε την είσοδο των υπό συζήτηση φοιτητών στη Δημοκρατία.
Κατά τη δική μου νομική άποψη το μέτρο απαγόρευσης εισόδου σε Κύπριους πολίτες είναι αντισυνταγματικό. Κατά τη προσωπική και ανθρώπινη μου άποψη, το μέτρο είναι ντροπιαστικό και απάνθρωπο.
[1] Τουρκικό Άρθρο 14: Hiç bir ‘atandaş, hangi şartlar altında olursa olsun, Cumhuriyetin dı~ına siirülemez veya içeri girmekten alıkonulamaz.
[2] 2.Κανείς θα στερείται του δικαιώματος εισόδου στο έδαφος του Κράτους του οποίου είναι υπήκοος.
