Στο παρόν άρθρο αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο η ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi που σκοπεύει να εφαρμόσει η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός ανταλλαγής ευαίσθητων πληροφοριών μεταξύ των υπεραγορών και των επιχειρήσεων τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων, διευκολύνοντας την μεταξύ τους ανάπτυξη ή/και διατήρηση αντιανταγωνιστικών συμπράξεων. Σημειώνεται ότι σε προηγούμενα άρθρα είχαν επεξηγηθεί οι ενδεχόμενες στρεβλώσεις που μπορεί να προκύψουν στις επιλογές των καταναλωτών και τον ανταγωνισμό από την ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi.
Σύμφωνα με το Άρθρο 101(1) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: «ΣΛΕΕ»), και του αντίστοιχου άρθρου 3 του περί της Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου του 2022 (Νόμος 13(Ι)/2022), απαγορεύεται κάθε συμφωνία και εναρμονισμένη πρακτική μεταξύ επιχειρήσεων και κάθε απόφαση ένωσης επιχειρήσεων που έχει ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού στην αγορά (στο εξής: «σύμπραξη»).
Όπως έχει κριθεί από τα Δικαστήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών στρατηγικής φύσεως μεταξύ ανταγωνιστών μπορεί να αποτελέσει μια αυτόνομη περίπτωση παράβασης του Άρθρου 101(1) ΣΛΕΕ. Επισημαίνεται ότι οι αντιανταγωνιστικές επιδράσεις που δύναται να προκαλέσει η ανταλλαγή πληροφοριών σχετίζονται με την τεχνητή αύξηση της διαφάνειας στην αγορά και τον συνακόλουθο περιορισμό της αβεβαιότητας σε σχέση με την συμπεριφορά των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, ο περιορισμός της εν λόγω αβεβαιότητας μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία συγκλινουσών προσδοκιών από τις επιχειρήσεις σε σχέση με τους όρους συντονισμού τους (π.χ. το ύψος της τιμής που θα επιβάλουν την αγορά ή το επίπεδο της παραγωγής τους). Περαιτέρω, μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό του κόστους παρακολούθησης της συμπεριφοράς των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, καθιστώντας εφικτό τον έλεγχο της τήρησης των όρων συντονισμού και την συνακόλουθη επιβολή αντιποίνων στις παρεκκλίνουσες επιχειρήσεις.
Σημειώνεται ότι η ανταλλαγή πληροφοριών μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, όπως άμεση ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ανταγωνιστών (οριζόντια ανταλλαγή πληροφοριών) ή έμμεση ανταλλαγή πληροφοριών μέσω προμηθευτών (κάθετη ανταλλαγή πληροφοριών τύπου hub-and-spoke) ή μέσω κοινού φορέα ή τρίτου μέρους (π.χ. συνδέσμου επιχειρήσεων ή ηλεκτρονικής πλατφόρμας που διαχειρίζεται τρίτο πρόσωπο).
Εν προκειμένω, η ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi μπορεί να αποτελέσει μηχανισμό έμμεσης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ ανταγωνιστικών υπεραγορών ή/και επιχειρήσεων τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων. Σημειώνεται σχετικά ότι στην εν λόγω εφαρμογή θα περιλαμβάνονται στοιχεία αναφορικά με το τρέχον ύψος των τιμών συγκεκριμένων προϊόντων. Επιπρόσθετα, τα δεδομένα τιμών θα τροποποιούνται κάθε φορά που θα υπάρχει αλλαγή των τιμών των εν λόγω προϊόντων. Επομένως, μέσω της ψηφιακής εφαρμογής e-kalathi θα υπάρχει ελεύθερη και χωρίς κόστος πρόσβαση των υπεραγορών ή/και επιχειρήσεων τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων σε εξατομικευμένα δεδομένα τιμών των ανταγωνιστών τους.
Η πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα τιμών θα αυξήσει την διαφάνεια μεταξύ των υπεραγορών ή/και επιχειρήσεων τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων και θα περιορίσει την όποια αβεβαιότητα σε σχέση με τις στρατηγικές τιμολόγησης των ανταγωνιστών τους. Περαιτέρω, θα επιτρέψει στις υπεραγορές ή/και επιχειρήσεις τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων να προσαρμόζουν άμεσα τις τιμές των προϊόντων τους σε αλλαγές στις στρατηγικές τιμολόγησης των ανταγωνιστών τους ή να σηματοδοτήσουν το ύψος των τιμών (price signalling) των προϊόντων με σκοπό να επιτύχουν σιωπηρή σύμπραξη (tacit collusion).
Επιπρόσθετα, η πρόσβαση στα δεδομένα τιμών που θα περιλαμβάνονται στην ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi θα επιτρέψει στις υπεραγορές ή/και επιχειρήσεις τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων να παρακολουθούν άμεσα και χωρίς κόστος τη συμπεριφορά των ανταγωνιστών τους, και επομένως να διαπιστώνουν τυχόν παρεκκλίσεις από τους όρους της σύμπραξης.
Ως εκ των πιο πάνω, διαπιστώνεται ότι η ψηφιακή εφαρμογή e–kalathi μπορεί να αποτελέσει μηχανισμό ανταλλαγής ευαίσθητων πληροφοριών μεταξύ των υπεραγορών και των επιχειρήσεων τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων, διευκολύνοντας την ανάπτυξη ή/και την διατήρηση αντιανταγωνιστικών συμπράξεων με αρνητικές συνέπειες για την ευημερία των καταναλωτών.
Το παρόν άρθρο βασίζεται σε μελέτη που διενήργησε η εταιρεία TrojanEconomicsConsultantsLtd για τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Υπεραγορών και τον Σύνδεσμο Προμηθευτών Ευρείας Κατανάλωσης στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης αναφορικά με το Νομοσχέδιο με τίτλο “Ο περί Καταγραφής και Παρακολούθησης Δεδομένων Τιμών Προϊόντων Νόμος του 2023”.
