Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα ενώπιον σας για να παρουσιάσω ίσως το σημαντικότερο νομοσχέδιο στην ιστορία της Νομικής Υπηρεσίας και είναι αυτό που αφορά στην αυτονόμησή της.
Όπως γνωρίζετε, η προσπάθεια και ο στόχος προς αυτήν την κατεύθυνση έχει αρχίσει εδώ και πολύ καιρό. Ο πρώτος που οραματίστηκε την ανεξαρτητοποίηση της Νομικής Υπηρεσίας ήταν ο αείμνηστος Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης, ενώ και μετέπειτα Γενικοί Εισαγγελείς κατά καιρούς έφερναν στο προσκήνιο το θέμα, με τελευταίο τον προκάτοχο μου κ. Κώστα Κληρίδη, ο οποίος, μετά και από τη σχετική έκθεση των Ιρλανδών Εμπειρογνωμόνων για τη Νομική Υπηρεσία, επεξεργάστηκε σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο όμως εν τέλει δεν προωθήθηκε, επί της εποχής του, στη Βουλή των Αντιπροσώπων, διότι δεν είχε τύχει έγκρισης από το τότε Υπουργικό Συμβούλιο ώστε να προωθηθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Αναλαμβάνοντας εξαρχής τα υψηλά καθήκοντά μας, τόσο ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας όσο κι εγώ, θέσαμε ως απόλυτη προτεραιότητα το ζήτημα της αυτονόμησης της Νομικής Υπηρεσίας, στο πλαίσιο της γενικότερης μεταρρύθμισης της Υπηρεσίας μας, το οποίο πιστεύω θα αποτελεί, εάν επιτευχθεί, σταθμό στην ιστορία της Νομικής Υπηρεσίας και μεγάλη συνεισφορά στην αποτελεσματικότερη απονομή της Δικαιοσύνης και στην περαιτέρω εμπέδωση του Κράτους Δικαίου στον τόπο μας.
Οι λόγοι, επί των οποίων βασίζεται η υλοποίηση της ολικής αυτονόμησης της Νομικής Υπηρεσίας εκπηγάζουν από το ίδιο το Σύνταγμα της Δημοκρατίας, και ιδιαίτερα από τις διατάξεις του Άρθρου 112 αυτού, όπου προνοείται ρητά, μεταξύ άλλων ότι: «Η Νομική Υπηρεσία είναι ανεξάρτητος υπηρεσία μη υπαγόμενη εις οιονδήποτε υπουργείον».
Επιπρόσθετα, το υφιστάμενο καθεστώς δεν συνάδει ούτε και με τη δομή του Συντάγματος που προνοεί τα περί των μελών της Νομικής Υπηρεσίας στο Μέρος VI (περί των Ανεξάρτητων Αξιωματούχων) που είναι διακριτό από το περί Δημόσιας Υπηρεσίας Μέρος VII του Συντάγματος.
Παρά την πιο πάνω συνταγματική διάταξη του Άρθρου 112 του Συντάγματος περί ανεξάρτητης Νομικής Υπηρεσίας και παρά το γεγονός ότι ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας που είναι μέλη της Νομικής Υπηρεσίας, υπηρετούν με τους ίδιους όρους όπως οι Δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, εντούτοις, οι νομικοί λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας που εκπροσωπούν και ενεργούν εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα υπηρετούν σήμερα με τους ίδιους όρους όπως οι Δημόσιοι Υπάλληλοι και υπάγονται στην Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, η οποία, μεταξύ άλλων, επιλαμβάνεται θεμάτων διορισμού, προαγωγής και πειθαρχικής εξουσίας επ’ αυτών.
Το παρόν νομοσχέδιο προβλέπει την αυτονόμηση και την ανεξαρτητοποίηση της Νομικής Υπηρεσίας και τη νομοθετική κατοχύρωση της μισθολογικής ευθυγράμμισης και εξίσωσης των υψηλόβαθμων νομικών λειτουργών της με τους Δικαστές του Επαρχιακού Δικαστηρίου, η οποία έχει γίνει ήδη αποδεκτή και έχει θεσμοθετηθεί ήδη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων με την ομόφωνη ψήφιση του περί Προϋπολογισμού του 2020 Νόμου. Τούτο προς ενίσχυση του εχέγγυου της πραγματικής αμεροληψίας των λειτουργών αυτών έναντι της Διοίκησης.
Θέλω να τονίσω ότι η αύξηση των μισθών των ανώτερων λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας ήταν πακέτο μαζί με την υπόλοιπη Μεταρρύθμιση, στην οποία περιλαμβανόταν και η αυτονόμηση. Υλοποιήθηκε το πρώτο κόμματι, με πρόνοια στον Προϋπολογισμό, τώρα απομένει να ενσωματωθεί στον «Ο περί της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας Νόμος του 2023».
Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι το νομοσχέδιο, πέραν από τις τεράστιες προσπάθειες που έγιναν εντός της Νομικής Υπηρεσίας και τις διαβουλεύσεις που έγιναν με το Υπουργείο Οικονομικών -και ευχαριστώ πολύ τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου για όλη τη βοήθεια στη διαδικασία της συζήτησής του- και τις τεράστιες προσπάθειες που έγιναν για να πεισθεί η Κυβέρνηση για να το προωθήσει -και ήταν ένα από τα τελευταία έργα του προηγούμενου Υπουργικού Συμβουλίου. Η δε κατάθεσή του -θέλω να τονίσω- έχει γίνει από την παρούσα Κυβέρνηση, άρα θεωρώ ότι υπάρχει η συμμετοχή και της παρελθούσας και της παρούσας Κυβέρνησης σε ένα θέμα που θεωρώ ότι αυτονόητα πρέπει να προχωρήσει.
Πέραν των διαβουλεύσεων αυτών, το νομοσχέδιο έτυχε αξιολόγησης και από επιφανή συνταγματολόγο εκτός Νομικής Υπηρεσίας, ο οποίος εξέφρασε την άποψη ότι το νομοσχέδιο είναι απόλυτα συμβατό με το Σύνταγμα.
Περαιτέρω, με το παρόν νομοσχέδιο, στο πλαίσιο της αυτονόμησης της Νομικής Υπηρεσίας, ρυθμίζονται νομοθετικά και θέματα που αφορούν στη δομή, οργάνωση και λειτουργία της Νομικής Υπηρεσίας, τόσο σε ό,τι αφορά στους νομικούς λειτουργούς όσο και τους λοιπούς λειτουργούς που στελεχώνουν τη Νομική Υπηρεσία, ενισχύοντας τη λειτουργική της ανεξαρτησία και προς περαιτέρω εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Με το νομοσχέδιο, καθιδρύεται Εισαγγελικό Συμβούλιο, το οποίο συγκροτείται από τον Γενικό και τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα και τους τρεις αρχαιοτέρους στην ιεραρχία Εισαγγελείς της Δημοκρατίας. Μεταξύ άλλων, το Εισαγγελικό Συμβούλιο θα έχει την αρμοδιότητα για τους διορισμούς και τις προαγωγές των νομικών λειτουργών και την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου επί όλου του προσωπικού της Νομικής Υπηρεσίας. Όσον αφορά στο μη νομικό προσωπικό της Νομικής Υπηρεσίας, καθιδρύεται Επιτροπή Προσωπικού που θα είναι αρμόδια, μεταξύ άλλων, για τους διορισμούς και τις προαγωγές του μη νομικού προσωπικού της Νομικής Υπηρεσίας. Ταυτόχρονα, καθιδρύεται και η θέση του Γενικού Διευθυντή της Νομικής Υπηρεσίας, ο οποίος, μεταξύ άλλων, θα ασκεί καθήκοντα ελέγχοντος λειτουργού κατά την έννοια του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου. Και τούτο διορθώνει μια άλλη ανωμαλία, που όπως είναι σήμερα η Νομική Υπηρεσία, υπεύθυνος για τη δημοσιονομική ευθύνη είναι ο Γενικός Εισαγγελέας ο ίδιος. Το οποίο θεωρώ ότι είναι αδιανόητο να έχει την ευθύνη τήρησης των οικονομικών και των διαφόρων εγκυκλίων που εκδίδονται ο Γενικός Εισαγγελέας ξέροντας τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις που έχει για διεκπεραίωση του έργου του.
Επίσης, πρέπει να υπομνησθεί με έμφαση ότι η διαχρονική αυτή προσπάθεια της Νομικής Υπηρεσίας για αυτονόμησή της πλέον απέκτησε και μία διεθνή διάσταση, πολύ πιο επιτακτική και πολύ πιο επείγουσα, η οποία υπερβαίνει τα εθνικά πλαίσια και καθιστά την Κύπρο υπόλογη έναντι διεθνών Οργανισμών και Επιτροπών, όπως η Επιτροπή GRECO του Συμβουλίου της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το Κράτος Δικαίου.
Και θα ξεκινήσω αναφερόμενος στην τελευταία Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που εκδόθηκε στις 13 Ιουλίου 2022, με τίτλο: «Έκθεση του 2022 για το Κράτος Δικαίου – κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο», όπου παράλληλα με την υπενθύμιση των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς, συστήνεται ξεκάθαρα και αναφέρεται ρητά η ανάγκη -και διαβάζω από την Έκθεση- «συνέχισης της βελτίωσης της αποτελεσματικής διερεύνησης και εκδίκασης υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου, μεταξύ άλλων, με την ενίσχυση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα και της δημοσιονομικής ανεξαρτησίας του.» Και τονίζω την πρόταση «συνέχιση της βελτίωσης», διότι η ΕΕ αναγνώρισε ότι κατά τον προηγούμενο χρόνο έγινε μια μεγάλη προσπάθεια, και επιτυχημένη προσπάθεια, για διερεύνηση και εκδίκαση υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου, κάτι το οποίο απέδειξα και με αριθμούς προς τον Επίτροπο της ΕΕ κ. Didier Reynders κατά την πρόσφατη συνάντησή μας, παρουσιάζοντας του τα αποτελέσματα για το πόσες υποθέσεις διαφθοράς οδηγήθηκαν στο Δικαστήριο, οι οποίες ήταν υπερδιπλάσιες του τελευταίου χρόνου. Επομένως, η θέση της Έκθεσης ήταν να συνεχίσει τη βελτίωση της αποτελεσματικής διερεύνησης και εκδίκασης υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου, μεταξύ άλλων, με την ενίσχυση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα και της δημοσιονομικής ανεξαρτησίας του. Είναι ξεκάθαρη η Έκθεση επί τούτου, και οι Εκθέσεις επί του Κράτους Δικαίου γνωρίζετε ότι έχουν τη δική τους ιδιαίτερη σημασία, ιδίως τα τελευταία χρόνια όπου έχουν συνδεθεί με τις παροχές της ΕΕ προς τα κράτη.
Ταυτόχρονα, στο πρόσθετο της δεύτερης έκθεσης συμμόρφωσης της Επιτροπής GRECO για τον Τέταρτο Γύρο Αξιολόγησης τηςΚύπρου, ημερομηνίας 8 Ιουλίου 2022, αναφερόμενη η Επιτροπή στο νομοσχέδιο για αυτονόμηση της Νομικής Υπηρεσίας, επισημαίνει ότι το νομοσχέδιο δεν προωθήθηκε περαιτέρω και προτρέπει τις αρμόδιες Αρχές να επιταχύνουν τη διαδικασία προώθησης του νομοσχεδίου με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της αυτονομίας της Νομικής Υπηρεσίας στο πλαίσιο των ποινικών διώξεων.
Για να κλείσει, για να εφαρμοστεί ικανοποιητικά και η τελευταία Σύσταση που εκκρεμεί για τις Εισαγγελικές Αρχές στην εν λόγω Έκθεση, η οποία παραμένει εκκρεμούσα, πληροφορήσαμε σχετικά την Επιτροπή για τις εξελίξεις, δηλαδή ότι το νομοσχέδιο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και βρίσκεται ενώπιον της Βουλής. Η Επιτροπή ανέφερε ότι αυτό αποτελεί ένα θετικό βήμα, το κεφάλαιο όμως δεν μπορεί να κλείσει πριν από την ψήφιση του νομοσχεδίου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Περαιτέρω, επισημαίνει ότι το μόνο ουσιαστικό μέτρο που επιτεύχθηκε έως τώρα προς αυτήν την κατεύθυνση, αφορά στην εξίσωση της μισθοδοσίας μεταξύ των δικαστών και των νομικών λειτουργών, πλην όμως αυτό δεν είναι αρκετό από μόνο του για να κλείσει αυτό το κεφάλαιο. Δηλαδή, επανερχόμαστε στο σημείο που αναφέρθηκα προηγουμένως ότι, είναι αλληλένδετη η μισθολογική εξίσωση με την αυτονόμηση. Έγινε το πρώτο, δεν έγινε το δεύτερο και η GRECO σημειώνει ότι δεν αρκεί η αύξηση των μισθών αλλά πρέπει να ψηφισθεί και ο νόμος.
Σε πλήρη συνάφεια με όλα τα πιο πάνω, ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για θέματα Δικαιοσύνης κ. Didier Reynders μετά από τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαΐου 2023, στη Νομική Υπηρεσία, στο πλαίσιο των συναντήσεων που πραγματοποίησε στην Κύπρο πρόσφατα, μεταξύ άλλων, ανέφερε τα ακόλουθα:
«Η προσπάθειά μας είναι όπως συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για ενίσχυση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, γιατί θέλουμε να δούμε περισσότερους οικονομικούς πόρους, ανθρώπινο δυναμικό αλλά και ψηφιακά εργαλεία να βρίσκονται στη διάθεση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας για καταπολέμηση της διαφθοράς στη χώρα. Αυτά περιλαμβάνονται, όπως ξέρετε, σε όλες τις εισηγήσεις μας. Είναι πολύ σημαντικό να δείξουμε ότι υπάρχει ουσιώδης επένδυση σε έναν τέτοιον ανεξάρτητο θεσμό, ώστε οι διάφορες έρευνες που χρειάζονται, να γίνονται έχοντας περισσότερους πόρους προς διάθεση. Εμείς έχουμε δει πραγματική ετοιμότητα [από πλευράς του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα] για περαιτέρω βήματα και θα συνεχίσουμε να συζητούμε το θέμα και στο μέλλον».
Στα Αγγλικά, αυτολεξεί:
“We try to continue to work for reinforcement of the Attorney’s Office, because you know that in all recommendations we want to see more budgetary resources, human resource, but also digital tools for the Attorney-General’s Office to fight against corruption in the country. It is very important to show that is a real investment in such an independent body for different investigations as needed to organize with more resources. And we have seen a real willingness to move to more. We saw this, but we will continue to discuss that in the next months and years.”
Έντιμοι κύριοι βουλευτές,
έντιμες κυρίες βουλεύτριες,
υπό το φως των πιο πάνω, είναι πρόδηλη η αναγκαιότητα ψήφισης του παρόντος νομοσχεδίου, το οποίο αποτελεί καινοτομία στο όλο οικοδόμημα της δικαιοσύνης στη χώρα μας και συνιστά σημαντικό βήμα στη μεταρρύθμιση της Νομικής Υπηρεσίας, με απώτερο σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και την αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι και τις τρεις φορές που είχα την τιμή να παρουσιαστώ ενώπιων της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής για τους Προϋπολογισμούς της Νομικής Υπηρεσίας, έθετα υψηλά στις προτεραιότητές μας -πέραν των άλλων πολλών μεταρρυθμίσεων που έχουμε ήδη κάνει– το θέμα της αυτονόμησης. Και πρέπει να θυμίσω ότι λάμβανα ρητές διαβεβαιώσεις από όλα τα κόμματα ότι, εάν και εφόσον το νομοσχέδιο της αυτονόμησης παρουσιαστεί ενώπιον της Βουλής- θα τύχει της στήριξης τους. Αυτές τις διαβεβαιώσεις τώρα σας παρακαλώ να υλοποιήσετε.
πηγή: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών
