Είναι με μεγάλη χαρά και τιμή που χαιρετίζω και φέτος το Συμπόσιο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Πρόκειται για το τρίτο ετήσιο συμπόσιο και χαίρομαι ιδιαίτερα που έχει πλέον εξελιχθεί σε θεσμό που συμβάλλει στην προαγωγή του κλάδου της δικονομίας, αλλά και της κυπριακής νομικής επιστήμης γενικότερα. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος η ατζέντα και η συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων της νομικής επιστήμης από την Κύπρο και το εξωτερικό επιβεβαιώνουν το υψηλό επίπεδο του Συμποσίου.
Το θέμα του φετινού Συμποσίου είναι: «Το Δικαστήριο του 21ου αιώνα: Προσωπικό και Εξοπλισμός». Ο ταχέως μεταβαλλόμενος αιώνας στον οποίο ζούμε, όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις και ριζοσπαστικές αλλαγές αναδιαμορφώνουν διαρκώς την καθημερινότητά μας, απαιτεί την προσαρμογή όλων των θεσμών στις προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες που προσφέρει αυτή η νέα ψηφιακή εποχή.
Σε αυτό το πλαίσιο της ψηφιοποίησης, τα Δικαστήρια οφείλουν να αξιοποιήσουν τις τεχνολογικές δυνατότητες για τη μείωση των καθυστερήσεων, την ενίσχυση της διαφάνειας και γενικότερα την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος. Οφείλουν να προσαρμοστούν με τα τεχνολογικά επιτεύγματα και να διασφαλίσουν την πρόσβαση όλων στη δικαιοσύνη, μέσα από την εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης υποθέσεων για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και τη δημιουργία ασφαλών και καλύτερων διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων.
Είναι γνωστό ότι τα κυπριακά δικαστήρια για πολλά χρόνια αντιμετώπιζαν αρκετά προβλήματα, που καθιστούσαν το δικαστικό σύστημα ασύμβατο με τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Το 2015-2016 ξεκίνησε από το Ανώτατο Δικαστήριο, μέσω της Επιτροπής Μεταρρύθμισης των Δικαστηρίων – σε συνεργασία με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, τα Υπουργεία Οικονομικών και Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, ξένους εμπειρογνώμονες, και άλλους φορείς – μια σοβαρή προσπάθεια μεταρρύθμισης και αποτροπής μιας πιθανής κατάρρευσης του συστήματος. Βασικές εισηγήσεις τους περιλάμβαναν την εισαγωγή σύγχρονων τεχνολογιών στα δικαστήρια, την παροχή των απαιτούμενων ηλεκτρονικών μέσων στους δικαστές, την εισαγωγή νέων κανονισμών και πρακτικών που να επιτρέπουν την πιο αποτελεσματική διεξαγωγή της δικαστικής διαδικασίας, την εισαγωγή ηλεκτρονικού συστήματος μηχανογράφησης για την ηλεκτρονική διεξαγωγή όλων των δικαστικών διαδικασιών και την εισαγωγή συστήματος ηχογράφησης των διαδικασιών.
Οι εισηγήσεις αυτές άρχισαν σταδιακά να υλοποιούνται και σηματοδότησαν τη σταδιακή μετάβαση των κυπριακών δικαστηρίων στη νέα ψηφιακή εποχή. Το σημερινό Συμπόσιο δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο, καθώς από την ερχόμενη Δευτέρα, 18 Δεκεμβρίου, ξεκινά η εφαρμογή του πολυαναμενόμενου από τον δικηγορικό κόσμο πληροφοριακού συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης e-justice, το οποίο θα επιτρέπει την ηλεκτρονική καταχώρηση εγγράφων σε όλα τα στάδια της δικαστικής διαδικασίας και θα διευκολύνει δικαστές, πρωτοκολλητές και δικηγόρους.
Η πολυαναμενόμενη αυτή εξέλιξη, σε συνδυασμό με τους νέους κανόνες πολιτικής δικονομίας που εφαρμόστηκαν από τον Σεπτέμβριο του 2023, θέτει πλέον τη χώρα μας σε μία νέα εποχή ουσιαστικής μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης με απώτερο στόχο τη γρήγορη απονομή της.
Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη λειτούργησε σε πρώτη φάση τον Ιούλιο του 2021 με το προσωρινό σύστημα i-justice και ολοκληρώνεται τώρα με τη μεταφορά στο σύστημα e-justice. Η πανδημία ήταν ένας από τους παράγοντες που υποβοήθησαν την έναρξη της λειτουργίας του συστήματος αυτού, καθώς η εφαρμογή του ήταν απαραίτητη για τη συνέχιση της απρόσκοπτης απονομής δικαιοσύνης. Αυτή η είσοδος της τεχνολογίας στη δικαιοσύνη σχεδιάστηκε με πρωταρχικό στόχο την απλούστευση των μέχρι πρότινος χρονοβόρων και γραφειοκρατικών διαδικασιών. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, εντός του 2025, αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή και η ακουστική ψηφιακή καταγραφή πρακτικών συνεδριάσεων των δικαστηρίων (Digital Audio Recording), ως μέρος του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που θα συμβάλει περαιτέρω στον ψηφιακό ανασχηματισμό των δικαστηρίων.
Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, κυρίως όσον αφορά θέματα εμπιστευτικότητας, απορρήτου και κυβερνοασφάλειας. Οφείλουμε να θεσπίσουμε ισχυρές δικλείδες προστασίας για να διασφαλίσουμε την προστασία των προσωπικών δεδομένων και να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του κοινού στη δικαστική διαδικασία. Απαιτείται, συνεπώς, η εφαρμογή αυστηρών προτύπων κυβερνοασφάλειας, η συνεχής παρακολούθηση για ενδεχόμενους κίνδυνους, απειλές και ευπάθειες του συστήματος, η εκπαίδευση του δικαστικού προσωπικού σε θέματα κυβερνοασφάλειας και η ανάπτυξη πρωτοκόλλων για την ανάκτηση δεδομένων σε περιπτώσεις κυβερνοεπιθέσεων.
Τέλος, θα ήθελα να τονίσω ότι σε καμία περίπτωση η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στο δικαστικό μας σύστημα δεν πρέπει να παραγκωνίσει το διοικητικό και γραμματειακό προσωπικό των δικαστηρίων και των δικηγορικών γραφείων. Τα άτομα αυτά αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά της ορθής απονομής της δικαιοσύνης και του όλου δικαστικού οικοδομήματος. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να επενδύσουμε στη συνεχή τεχνολογική εκπαίδευση και κατάρτιση όλων των δικαστηριακών λειτουργών και να διασφαλίσουμε τη συνέργεια ανθρώπινου δυναμικού και νέων τεχνολογιών.
Καταλήγοντας, είμαι βέβαιη ότι ο διάλογος και η ανάλυση που θα ακολουθήσουν θα επιτρέψουν τη συναγωγή σημαντικών συμπερασμάτων σχετικά με την αποτελεσματικότητα του ισχύοντος πλαισίου και την ανάγκη για περαιτέρω αναβάθμιση της δικαιοσύνης στην Κύπρο, ώστε να συμβαδίζει πλήρως με τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για ακόμα μια φορά τους διοργανωτές για την τιμητική πρόσκληση να απευθύνω αυτόν τον σύντομο χαιρετισμό. Ως Επίτροπος Νομοθεσίας βρίσκομαι πάντα στη διάθεσή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας για παραγωγή έργου, για την προαγωγή και εξέλιξη του Κυπριακού Δικαίου και ενδυνάμωση του μεταξύ μας μνημονίου συνεργασίας.
Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του σημερινού Συμποσίου.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Πηγή: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών
