Οι ελιγμοί στο Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου για να καθυστερήσουν ή να εμποδίσουν την έξοδό του από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) –το γνωστό σε όλους μας Brexit– δεν φαίνεται να έχουν τέλος. Μέσα όμως στο χαώδες κλίμα που επικρατεί, οι πολιτικές ισορροπίες έχουν μετατοπιστεί τις τελευταίες μέρες, εφόσον − αντίθετα με την επικρατούσα άποψη που θέλει τον Πρωθυπουργό Boris Johnson να είναι ο μεγάλος χαμένος των διαβουλεύσεων − ο τελευταίος έχει πλέον στο ενεργητικό του μια σημαντική νίκη.
Η διαπίστωση και μόνο ότι η συμφωνία που εξασφάλισε ο Johnson από την ΕΕ την 17.10.2019 είναι μια μεγάλη βελτίωση σε σχέση με τη συμφωνία που είχε λάβει η προκάτοχός του Theresa May, συνιστά από μόνη της μια πολιτική και διπλωματική νίκη. Η εν λόγω συμφωνία εμπεριέχει αναθεωρημένο πρωτόκολλο για την Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία και εγκρίνει αναθεωρημένη πολιτική δήλωση σχετικά με το πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου. Το δημοφιλές «αφήγημα» που επικρατεί ανάμεσα στους επικριτές του Johnson είναι ότι για να επιλυθεί το «αδιέξοδο» που δημιουργήθηκε για το Ηνωμένο Βασίλειο με την διαβόητη ρήτρα ‘backstop’ με ένα σενάριο ‘Northern Ireland only’, ο Πρωθυπουργός προχώρησε σε μια συμφωνία που στο παρελθόν θα του ήταν αδιανόητη, κάνοντας έτσι στροφή 180 μοιρών.
Ουδέν αναληθέστερον όμως. Η εν λόγω συμφωνία περιλαμβάνει ζωτικής σημασίας συνιστώσες, οι οποίες είχαν απορριφθεί στο παρελθόν από την ΕΕ. Η σημαντικότερη από αυτές αφορά στη ρύθμιση για τη συλλογή και την επιβολή δασμών που επιτρέπει στη Βόρεια Ιρλανδία να παραμείνει στην τελωνειακή ένωση του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτή είναι μια πολύπλοκη και δαπανηρή πρόταση, η οποία δημιουργεί κάποιο είδους τελωνειακού συνόρου μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου, εφόσον ενδέχεται να οδηγήσει σε ελέγχους των εμπορευμάτων που θα διακινούνται μεταξύ των εδαφών τους. Για τις επιχειρήσεις της Βορείου Ιρλανδίας αυτό θα σημαίνει επίσης υποβολή (ηλεκτρονικών) εντύπων δήλωσης των προϊόντων τους που θα εισέρχονται στο υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αν και η εξέλιξη αυτή έχει (δικαιολογημένα) δυσαρεστήσει τον επιχειρηματικό κόσμο της Βορείου Ιρλανδίας, για τον Johnson είναι αναμφισβήτητα μια διαπραγματευτική νίκη, μια και η διαφορά μεταξύ αυτής της συνιστώσας και εκείνης που συμπεριλήφθηκε στην συμφωνία της προκατόχου του, η οποία απλώς προσαρτούσε τη Βόρειο Ιρλανδία στην ΕΕ για σκοπούς εμπορικής πολιτικής, δεν είναι απλώς μια νομική επισήμανση. Από πρακτικής απόψεως, σημαίνει ότι η Βόρεια Ιρλανδία μπορεί να συμμετάσχει σε νέες εμπορικές συμφωνίες του Ηνωμένου Βασιλείου με τρίτες χώρες. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η πρώτη συμφωνία της ΕΕ θα κρατούσε τη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά και ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο – κατόπιν επιμονής της May – εντός της τελωνειακής ένωσης, κλειδώνοντάς το με αυτό τον τρόπο στην ενιαία αγορά και στις σχετικές πολιτικές της Ένωσης, για όσο διάστημα η τελευταία θεωρούσε αρκετό (‘for as long as the EU saw fit’), εφόσον οι όροι δεν παρείχαν ρήτρα εξόδου. Η ρήτρα ‘backstop’ είχε αξιοποιηθεί από την ΕΕ ως ασφαλιστική δικλείδα. Πέραν αυτού, η ΕΕ είχε καταστήσει σαφές στην May ότι δεν θα υποχωρούσε από τη θέση αυτή, κάτι που η τελευταία αποδέχθηκε, με αποτέλεσμα η συμφωνία της με την ΕΕ να καταψηφιστεί τρεις φορές στο Βρετανικό Κοινοβούλιο.
Ο Johnson ξεκίνησε ως πιο ‘σκληρός διαπραγματευτής’: Δεδομένου ότι η ΕΕ δεν επρόκειτο να ανοίξει εκ νέου τη συμφωνία, ο σκοπός του ήταν να επιφέρει το δυσκολότερο δυνατό no-deal Brexit. Και ξαφνικα… το αδύνατο έγινε δυνατό και η ΕΕ ξανάνοιξε την συμφωνία, και ο Johnson πέτυχε αυτό που όλοι οι επικριτές του αμφισβήτησαν. Και νέα συμφωνία εγένετο… και μάλιστα όντας ευμενέστερη από εκείνη της προκατόχου του!
Μπορεί το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι ακόμα διχασμένο σε Leavers και Remainers. Μπορεί επίσης ακόμα οι πιο ένθερμοι εκ των Remainers, αλλά και γενικότερα οι επικριτές του Johnson να τον περιφρονήσουν που τους διέψευσε, αλλά και να τον κατηγορούν που διακινδύνευσε ένα καταστροφικό Brexit. Ποιο είναι όμως αυτό που τίθεται υπό αμφισβήτηση σε τελική ανάλυση; Είναι η καλή πίστη των εργατικών και των λοιπών επικριτών του Johnson, ή του ιδίου;
