Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε στις 24 Αυγούστου 2020 δέσμη προτάσεων που στοχεύουν στην ενίσχυση του εμπορίου με τις χώρες της πανευρωμεσογειακής ζώνης (Pan-Euro-Mediterranean countries – PEM). Η πανευρωμεσογειακή ζώνη περιλαμβάνει την Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία, Ελβετία, Νήσοι Φαρόε, Τουρκία, Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανο, Παλαιστίνη, Γεωργία, Δημοκρατία της Μολδαβίας, Ουκρανία, Αλβανία, Φυρομ, Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Σερβία και Κοσσυφοπέδιο.
Η νέα δέσμη προτάσεων στοχεύει στην τροποποίηση των διμερών συμφωνιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ΡΕΜ, ενώ αποτελεί ερώτημα το κατά πόσον, σε μια στιγμή που η Τουρκία βρίσκεται στο προσκήνιο παραβιάζοντας τις θαλάσσιες ζώνες Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας, και ενόψει επικείμενων Συμβουλίων για την συζήτηση της στάσης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο με ζήτημα την επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρήσει όντως σε μια τέτοια αναθεώρηση των εμπορικών συμφωνιών της με την Τουρκία στα πλαίσια της εν λόγω δέσμης προτάσεων.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, στόχος της νέας δέσμης μέτρων είναι η διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης μετά την πανδημία του νέου κορονοϊού, εκσυγχρονίζοντας τις προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ΡΕΜ ειδικά όσον αφορά στο καθεστώς των «κανόνων καταγωγής» (rules of origin), καθιστώντας τους πιο ευέλικτους και φιλικούς προς τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο, καταγόμενα από μια χώρα προϊόντα θεωρούνται αυτά, για την παραγωγή ή κατασκευή τους τηρήθηκαν κάποιοι κανόνες καταγωγής που καταγράφονται στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τους κανόνες αυτούς να περιλαμβάνουν τα εξ ολοκλήρου παραγόμενα εμπορεύματα, την επαρκή επεξεργασία, την διμερή σώρευση, την διαγώνια σώρευση και την πλήρη σώρευση. Η νέα δέσμη προτάσεων περιλαμβάνει 21 προτάσεις αναβάθμισης των εμπορικών συναλλαγών, ο όγκος των οποίων για τις χώρες ΡΕΜ ανήλθε σε 677 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019, ποσό που αντιστοιχεί σε σχεδόν το μισό της αξίας των συνολικών προτιμησιακών συναλλαγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέσω των προτάσεων ρυθμίζεται η απλούστευση των ειδικών ανά προϊόν κανόνων, αύξηση των ορίων ανοχής για τις μη καταγόμενες ύλες, καθιέρωση πλήρους σώρευσης και δυνατότητα επιστροφής δασμών για τα περισσότερα προϊόντα.
Σε σχέση με τις ΡΕΜ υπάρχουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα που παρέχουν τη δυνατότητα σε εμπορεύματα να αποκτήσουν καταγωγή μιας εκ των χωρών ΡΕΜ με την χρήση υλικών καταγόμενων από άλλες χώρες της ζώνης και να εξαχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση με προτιμησιακό καθεστώς. Τονίζεται ότι για τα εμπορεύματα προερχόμενα από χώρες της πανευρωμεσογειακής ζώνης επιτρέπεται η μεταφορά τους σε άλλη χώρα μέσω άλλων χωρών της ζώνης κάτι το οποίο πρέπει να προσεχθεί σε περίπτωση επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία για τις πειρατικές της ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα των προϊόντων καταγωγής με προτιμησιακό καθεστώς.
Η βασική αξία της πανευρωμεσογειακής ζώνης σε ένα γενικότερο πλαίσιο είναι
η προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα γειτονικά
της κράτη αλλά και η πρόσβαση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε νέες αγορές. Οι
νέοι κανόνες που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εφαρμόζονται
παράλληλα με τους κανόνες της περιφερειακής σύμβασης για τους
πανευρωμεσογειακούς προτιμησιακούς κανόνες καταγωγής (Σύμβαση ΡΕΜ), μέχρι αυτή
να τροποποιηθεί (ήδη βρίσκεται σε διαδικασία τροποποίησης). Σε σχέση ειδικά με
την Τουρκία υπενθυμίζεται ότι οι ύλες καταγωγής Τουρκίας που καλύπτονται από
την τελωνειακή ένωση ΕΕ – Τουρκίας μπορούν να ενσωματωθούν ως καταγόμενες ύλες
για τον σκοπό της διαγώνιας σώρευσης της καταγωγής μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης
και των χωρών που συμμετέχουν σε συμφωνίες όπου ισχύει πρωτόκολλο καταγωγής.
