1.Tα διάφορα περί Λοιμοκαθάρσεως Διατάγματα τα οποία εκδίδονται από τον Υπουργό Υγείας και δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Παράρτημα ΙΙΙ σαν ΚΔΠ (Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις) επικαλούνται την ανάγκη προστασίας της δημόσιας υγείας, μεταξύ άλλων, την αποτροπή πιθανής κατάρρευσης του συστήματος υγείας και την αναγκαιότητα λήψης μέτρων. Γίνεται αναφορά σε γνωστοποίηση 23.3.2020 που δημοσιεύθηκε στο ΙΙΙ Παράρτημα δυνάμει του οποίου κατόπιν εξουσιοδότησης του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Υπουργός Υγείας κήρυξε ως μολυσμένες τοπικές περιοχές με τον Covid-19 δυνάμει του άρθρου 4 του περί Λοιμοκαθάρσεως Νόμου, Κεφ. 260 τις Eπαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου. Από καιρού εις καιρόν προηγούμενα διατάγματα καταργούνται και ή τροποποιούνται και επιβάλλουν αυστηρούς περιοριστικούς όρους.
2.Σύμφωνα με τον Περί Λοιμοκάθαρσης Νόμο, Κεφ. 260, άρθρο 3, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται με γνωστοποίησή του που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, να κηρύξει οποιαδήποτε ασθένεια σαν μολυσματική και σύμφωνα με το άρθρο 4 να κηρύξει οποιαδήποτε τοπική περιοχή όπως π.χ. επαρχία σαν μολυσμένη τοπική περιοχή, οπότε, σύμφωνα με το άρθρο 4, «όλοι οι επιβάτες και αγαθά από αυτή υπόκεινται σε τέτοια μέτρα όπως ήθελαν καθοριστεί με κανονισμούς». Άρα τα μέτρα αποβλέπουν στον περιορισμό των επιβατών και αγαθών που μετακινούνται από μολυσμένη περιοχή, δηλαδή από μολυσμένη επαρχία. Αφήνω ανοικτό, αλλά υπό αμφισβήτηση, το ενδεχόμενο τα μέτρα που λήφθηκαν και λαμβάνονται με το διάταγμα του Υπουργού από καιρού εις καιρόν να είναι ultra vires του Νόμου δηλαδή υπερβαίνουν τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
3.Σύμφωνα με το άρθρο 6 το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται με διάταγμα να εκδίδει κανονισμούς που δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα για τους σκοπούς που αναφέρονται σε αυτό που συμπεριλαμβάνουν:
(α) για τον καθορισμό μέτρων που λαμβάνονται εντός της Δημοκρατίας σε οποιαδήποτε τοπική μολυσμένη περιοχή
(β) για την παρεμπόδιση εισαγωγής εντός της Δημοκρατίας μολυσματικής ασθένειας
(γ) για την παρεμπόδιση εξάπλωσης οποιασδήποτε επικίνδυνης μολυσματικής ασθένειας από οποιαδήποτε τοπική περιοχή εντός της Δημοκρατίας σε άλλη.
(δ) για την παρεμπόδιση της μετάδοσης της οποιασδήποτε μολυσματικής ασθένειας σε οποιαδήποτε τοπική περιοχή εκτός της Δημοκρατίας.
4.Σύμφωνα με το άρθρο 6 Α ο Υπουργός Υγείας δύναται να εκδίδει διατάγματα τροποποιούντα το τεχνικό παράρτημα του νόμου ή τον κανονισμό.
5.Σύμφωνα με τον Νόμο 23/62 περί εκχωρήσεως της ενασκήσεως των εξουσιών των απορρεουσών εκτενώς νόμου, Νόμος 23/62, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται με απόφασή του να εξουσιοδοτήσει τον αρμόδιο Υπουργό όπως ενασκεί εκ μέρους του Υπουργικού Συμβουλίου τις εξουσίες που αποδίδονται στο Υπουργικό Συμβούλιο δυνάμει Νόμου.
Σύμφωνα με τον μεταγενέστερο Νόμο περί Καταθέσεως στη Βουλή των Αντιπροσώπων, των κανονισμών που εκδίδονται με εξουσιοδότηση Νόμου, Νόμο 99/89 όταν οποιοδήποτε μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου έχει εξουσία να εκδίδει κανονισμούς, οι κανονισμοί αυτοί κατατίθενται στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις που δεν ισχύουν στην παρούσα περίπτωση.
Στο βαθμό που το άρθρο 3 του Νόμου αυτού έχει εφαρμογή, και πιστεύω ότι έχει εφαρμογή, καθ’ ότι το μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου έχει εξουσιοδοτηθεί να εκδίδει κανονισμούς δυνάμει του Νόμου του 1962, η έκδοση των Υπουργικών Διαταγμάτων χωρίς να εγκρίνονται με την διαδικασία η οποία προνοείται στο Νόμο 99/898 είναι αντισυνταγματική.
6.Σύμφωνα με το Άρθρο 179 του Συντάγματος πριν να τροποποιηθεί για να καταστήσει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο ουσιαστικά τον υπέρτατο νόμο «ουδείς νόμος ή απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων … ως και ουδεμία πράξις ή απόφασις οιουδήποτε οργάνου, αρχής ή προσώπου στη Δημοκρατία ασκούντος εκτελεστική εξουσία ή οιονδήποτε διοικητικό λειτούργημα δύναται να είναι καθ’ οιονδήποτε τρόπο αντίθετος ή ασύμφωνος προς οιανδήποτε των διατάξεων του Συντάγματος».
Στο Άρθρο 182 το οποίο προνοεί για τροποποίηση του Συντάγματος στο εδάφιο 3 προνοείται ότι δια την ψήφιση οιουδήποτε νόμου περί τροποποιήσεως απαιτείται η πλειοψηφία 2/3.
Σύμφωνα με το Άρθρο 183 του Συντάγματος το οποίο προνοεί για την στήριξη έκτακτης ανάγκης και αναστολής άρθρων του Συντάγματος αφού ακολουθηθεί η διαδικασία η οποία προνοείται, στο εδάφιο 7 (1) αυτού, εφόσον ισχύει η προκήρυξις καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης, το Υπουργικό Συμβούλιο κρίνον ότι απαιτείται άμεσος ενέργεια εκδίδει διατάγματα αυστηρώς συναρτόμενα προς την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Δηλαδή το Υπουργικό Συμβούλιο κυβερνά πλέον δια διαταγμάτων. Ούτε καν ο Υπουργός.
Σύμφωνα με το Άρθρο 73(5), νομοσχέδια και προτάσεις νόμου παραπέμπονται, το πρώτον, ενώπιον της αρμοδίας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής και σύμφωνα με το Άρθρο 78(1) οι νόμοι δια αποφάσεις της Βουλής ψηφίζονται δια απλής πλειοψηφίας των παρόντων.
Σύμφωνα με το Άρθρο 58, η εκτελεστική εξουσία του Υπουργού, περιλαμβάνει 58.2(β) την σύνταξηδιαταγμάτων ή κανονισμών και (γ) την έκδοση διαταγών και σύμφωνα με το Άρθρο 54 το Διοικητικό Συμβούλιο που ασκεί την εκτελεστική εξουσία μεταξύ άλλων προβαίνει (στ) στην επεξεργασία νομοσχεδίων και (ζ) στην έκδοση κανονιστικών και εκτελεστικών των νόμων διαταγμάτων ως οι νόμοι ορίζουν.
Συνεπώς, η μόνη ορθή ερμηνεία η οποία μπορεί να δοθεί στις συνταγματικές πρόνοιες οι οποίες προνοούν για την επιβολή περιορισμών δυνάμει νόμου είναι ότι οι περιορισμοί μπορεί να επιβληθούν για σκοπούς δημόσιας υγείας δυνάμει νόμου και όχι δυνάμει υπουργικών διαταγμάτων. Άρα, οι περιορισμοί οι οποίοι προνοούνται, εις τα άρθρα μεταξύ άλλων 13 δικαίωμα ελεύθερης μετακινήσεως, άρθρο 19 ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, άρθρο 20 δικαίωμα στην εκπαίδευση, άρθρο 21 δικαίωμα του συνέρχεσθαι ειρηνικώς, άρθρο 25 δικαίωμα άσκησης του επαγγέλματος, άρθρο 27 δικαίωμα του απεργείν, για σκοπούς δημόσιας υγείας δια νόμου, δεν δίδουν το δικαίωμα στον Υπουργό είτε ενεργεί δυνάμει εξουσιοδότησης νόμου είτε άλλως πως από του να επιβάλλει περιορισμούς δυνάμει διατάγματος. Δεν αναφέρομαι στη σύντομη αυτή ερμηνεία μου στα άρθρα του Συντάγματος τα οποία καταπατήθηκαν και όπου δεν γίνεται καν η πρόνοια για την εξαίρεση και ούτε καν αναφέρομαι στο μέτρο της αναλογικότητας που πρέπει να τηρείται ακόμα και εάν επρόκειτο δια νόμο στην επιβολή περιορισμών. Οποιοδήποτε μέτρο δια νόμου και όχι δυνάμει διατάγματος δεν θα πρέπει να «σκοτώνει» το δικαίωμα αλλά να το ρυθμίζει για σκοπούς προστασίας της δημόσιας υγείας. Το να λες στους δικηγόρους π.χ., ενδεχόμενα και άλλους επαγγελματίες, μόνο το 15 ή το 20 ή το 50% μπορούν να πάνε στην εργασία τους σαν λειτουργοί της δικαιοσύνης και να τους υποβάλλεις σε αναγκαστικό rapid test, τι άλλο παρά «βιασμός» του δικαιώματος είναι; Ζούμε σε μία δημοκρατία η οποία έχει μεν καθήκον να προστατεύσει τους πολίτες της (μακάρι να το έκανε και στα θέματα της άμυνας) αλλά μέσα στο πλαίσιο του Συντάγματος. Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπισθεί η πανδημία αλλά όχι έτσι.
7.Ανεξάρτητα όμως με τα πιο πάνω έχει λεχθεί κατά κόρον, και τούτο απορρέει από διεθνείς συστάσεις ο υποχρεωτικός εμβολιασμός ενηλίκων δεν είναι επιτρεπτός και στην δική μας περίπτωση θα ήταν αντίθετος με το άρθρο 7(1) του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο έκαστος έχει το δικαίωμα ζωής και σωματικής ακεραιότητας. Δεν μπορεί να υπάρξει περιορισμός στο δικαίωμα σωματικής ακεραιότητας. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός παραβιάζει το δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα. Άποψή μου είναι ότι, και το Rapid test και το PCR test τα οποία προϋποθέτουν επέμβαση στη σωματική ακεραιότητα λόγω του τρόπου με τον οποίο γίνονται είναι πολύ πιθανόν επίσης να παραβιάζουν την σωματική ακεραιότητα. Είναι επίσης θέση μου ότι ο έμμεσος τρόπος με τον οποίο επιβάλλεται είτε ο εμβολιασμός είτε το rapid ή PCR test, δεν είναι επιτρεπτός. Η προϋπόθεση π.χ. εξασφάλισης του coronapass με έμμεσο τρόπο υποχρεώνει στην παραβίαση του άρθρου 7 του Συντάγματος για την προστασία της σωματικής ακεραιότητας.
8.Ανεξάρτητα, το κάθε μέτρο το οποίο παραβιάζει συνταγματικά δικαιώματα πρέπει να τηρεί τον κανόνα της αναλογικότητας. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί το μέτρο να διεμβολίζει τον πυρήνα του δικαιώματος όπως π.χ. του δικαιώματος της ελεύθερης μετακίνησης όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 13 του Συντάγματος , του δικαιώματος της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 15, του δικαιώματος ελευθερίας του λόγου και έκφρασης όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 19, του δικαιώματος στην εκπαίδευση δυνάμει του άρθρου 20, του δικαιώματος της ειρηνικής συνάθροισης δυνάμει του άρθρου 21, του δικαιώματος απόκτησης και χρήσης περιουσίας δυνάμει του άρθρου 23, του δικαιώματος άσκησης επαγγέλματος δυνάμει του άρθρου 25, του δικαιώματος για ισονομία δυνάμει του άρθρου 28 του Συντάγματος. Το δικαίωμα του συμβάλλεσθαι δεν υπόκειται σε περιορισμούς για λόγους υγείας δυνάμει του άρθρου 26 ούτε και το δικαίωμα προσφυγής ενώπιον της δικαιοσύνης δυνάμει του άρθρο 30 ούτε περαιτέρω υπόκειται σε περιορισμούς για λόγους υγείας το δικαίωμα του κατηγορούμενου για δικαία δίκη όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 12(5) του Συντάγματος. Το δικαίωμα της ελευθερίας και προσωπικής ασφάλειας είναι επίσης συνταγματικά κατοχυρωμένο εκτός όπου δυνάμει νόμου επιβάλλεται περιορισμός για παρεμπόδιση επέκτασης μεταδοτικών νόσων. Σε κάθε περίπτωση η συνταγματική πρόνοια επιβολής περιορισμών όπου είναι επιτρεπτή πρέπει να ερμηνεύεται με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε το μέτρο το οποίο λαμβάνεται να συνιστά περιορισμό και όχι άρνηση του ουσιαστικού δικαιώματος. Η επιβολή του coronapassστους χώρους εστίασης ή όπου ισχύει στους χώρους λιανικού εμπορίου στην εκκλησία αλλά και σε άλλους δημόσιους χώρους αλλά ακόμη και ιδιωτικούς είναι ένα μέτρο το οποίο κατά την άποψή μου ξεπερνά τα επιτρεπτά όρια της αναλογικότητας για τρεις βασικούς λόγους:
1. Επιβάλλει εμμέσως παραβίαση της σωματικής ακεραιότητας
2.Δημιουργεί δύο κατηγορίες ατόμων αυτών που θα φέρουν το coronapass και αυτών που για δικούς τους λόγους δεν επιθυμούν τον εμβολιασμό ή την υποβολή τους στα συγκεκριμένα τεστ σαν προϋπόθεση για άσκηση των συνταγματικών τους δικαιωμάτων και
3.Σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση που θα εξετασθεί η αναλογικότητα του μέτρου είναι πολύ πιθανόν σε αρκετές περιπτώσεις το μέτρο να κριθεί δυσανάλογο όπως π.χ. στους χώρους των δικηγορικών γραφείων ή άλλων γραφείων παροχής υπηρεσιών ή ακόμα και σε χώρους εστίασης όπου το μέτρο των αποστάσεων και του περιορισμού των ατόμων ιδιαίτερα σε μεγάλους εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους είναι μέτρο το οποίο θα μπορούσε ίσως να γίνει δεκτό.
Σε πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η οποία υπεβλήθη στον Πρόεδρο του Π.Δ.Σ. τονίζεται η αναγκαιότητα τήρησης της αρχής της αναλογικότητας και η σωστή στάθμιση με βάση τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά που κάθε φορά υπάρχουν. Τονίζεται επίσης ότι με βάση την σύμβαση του Οβιέδο θα πρέπει να υπάρχει συγκατάθεση για εμβολιασμό του οποιουδήποτε. Περαιτέρω, σύμφωνα με το ψήφισμα 23/61 του 2021 του Συμβουλίου της Ευρώπης 27.1.2021, σε συζήτηση με θέμα «Εμβόλιο Covid-19: Ηθικά, νομικά και πραγματικά ζητήματα», o εμβολιασμός δεν είναι υποχρεωτικός και κανείς δεν πιέζεται πολιτικά, κοινωνικά ή με άλλο τρόπο να εμβολιασθεί αν δεν το επιθυμεί και ότι οι διακρίσεις στο θέμα αυτό δεν είναι επιτρεπτές και στον τομέα αυτό το μέτρο της αναλογικότητας σε σχέση με την έμμεση επιβολή εμβολιασμών πρέπει να τηρηθεί και να τηρείται.
Σύμφωνα με τη Νομολογία του ΕΔΑΔ, βλέπε Solomakhin v. Ukraine, 2012, και Vavřička and Others v. the Czech Republic (Αpplications no. 47621/13, 3867/14, 73094/14, 19306/15, 19298/15, and 43883/15), λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη στο θέμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού η ύπαρξη ή μη αποδεδειγμένων παρενεργειών από το εμβόλιο αλλά και το κριτήριο της αναλογικότητας όπως αναφέρεται πιο πάνω.
Κρίνω ότι ο έμμεσος υποχρεωτικός εμβολιασμός rapid test και PCR test παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα, άρα και το coronapass.
