Η Τουρκία εντείνει την προκλητικότητα της στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όχι μόνο με την στάση της απέναντι στην Ελλάδα, την Κύπρο και τις παράνομες ενέργειες της, συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής της Αγίας Σοφίας – μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς – σε τζαμί, αλλά και με τις ενέργειες της στην Λιβύη. Η Λιβύη μετατρέπεται, με ταχείς πλέον ρυθμούς, στο νέο τεράστιο γεωπολιτικό πρόβλημα της περιοχής, μετά την Συρία, το Ιράκ και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με την άμεση εμπλοκή της Τουρκίας, όπως και στα άλλα ανοιχτά μέτωπα της περιοχής.
Εδώ και αρκετό καιρό, η Λιβύη αποδεικνύεται ως ένα νέο μέτωπο, όπου υπάρχει ένας πλέον προφανής πόλεμος δια αντιπροσώπων, πέραν της εμφύλιας εμπόλεμης κατάστασης που μαστίζει την χώρα από την πτώση του Καντάφι το 2011. Η ανακοίνωση του Λιβυκού Κοινοβουλίου την 13 Ιουλίου 2020 ότι θα έδινε την έγκρισή του στις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις να επέμβουν για να προστατεύσουν την Λιβυκή και Αιγυπτιακή εθνική ασφάλεια, εάν δουν άμεση απειλή για την ασφάλεια των δυο χωρών είναι ενδεικτική της κλιμάκωσης της κατάστασης στην χώρα, την ίδια ώρα που η Τουρκία απορρίπτει προτάσεις για εκεχειρία και εντείνει την παρεμβατικότητα της στην Λιβύη, υπέρ των δυνάμεων του Σάρατζ, που ηγείται της κυβέρνησης και εναντίον του Στρατάρχη Χάφταρ που ελέγχει κυρίως το νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας. Η εν λόγω ανακοίνωση έρχεται εις απάντηση της δήλωσης του Προέδρου της Αιγύπτου αλ-Σίσι της 20ης Ιουνίου 2020, ότι οι αιγυπτιακές στρατιωτικές δυνάμεις πρέπει να είναι έτοιμες να παρέμβουν εκτός συνόρων για την υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας.
Σημαντική είναι η δήλωση του εκπροσώπου των αντικυβερνητικών δυνάμεων ότι στόχος της Τουρκίας είναι να καταστήσει, με την εμπλοκή της στην Λιβύη, την χώρα ως μια νέα κατεχόμενη από αυτήν περιοχή, όπως είναι για παράδειγμα τα κατεχόμενα εδάφη στην Κύπρο, με την Τουρκία να ελέγχει στον μέγιστο βαθμό τα τεκταινόμενα στην περιοχή και να αποκομίζει συγκεκριμένα οφέλη, που στην περίπτωση της Λιβύης αφορούν προφανώς, πέραν του ενδόμυχου επεκτατισμού της Τουρκίας, τα αποθέματα πετρελαίου και τον έλεγχο της ενέργειας της Λιβύης. Προς τούτην την κατεύθυνση, δεν είναι καθόλου τυχαία η υπογραφή του τουρκο-λιβυικού μνημονίου που αφορά όχι μόνο τον τομέα της στρατιωτικής συνεργασίας αλλά και στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας Τουρκίας – Λιβύης.
Οι ενέργειες της Τουρκίας αποτελούν προφανώς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του τομέα. Πρωτίστως, δημιουργούν μια έντονη αποσταθεροποίηση της περιοχής, διαταράζοντας την ειρήνη και την σταθερότητα σε μια ήδη ιδιαίτερα εύθραυστη περιοχή. Οι παρεμβάσεις της Τουρκίας γίνονται στο υψηλότερο επίπεδο, με τον ίδιο τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας να δηλώνει ότι θα στηρίξει έμπρακτα τις προσπάθειες της κυβέρνησης Σάρατζ για ανακατάληψη στρατηγικής σημασίας περιοχών και ειδικότερα της Σύρτης και της Τζούφρα στην ανατολική Λιβύη που ελέγχονται από τις δυνάμεις του Χάφταρ.
Η αποτροπή δημιουργίας νέων τετελεσμένων από πλευράς Τουρκίας απαιτεί συντονισμένες κινήσεις, όχι μόνο από τα άμεσα επηρεαζόμενα κράτη της περιοχής αλλά από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας και πρωτίστως της Ευρωπαϊκής Ένωσης που οφείλει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να θέσει τέρμα στα επικίνδυνα παιχνίδια της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Τουρκία κατάφερε να εμπλακεί άμεσα στην εμφύλια κρίση της Λιβύης, ειδικά μετά την διάρρηξη των σχέσεων της με την Αίγυπτο λόγω της ανατροπής το 2013 του ισλαμιστή Προέδρου Μόρσι, τον οποίο σθεναρά υποστήριζε. Έχοντας χάσει την επιρροή της στην Αίγυπτο, προσπάθησε, με αρκετή επιτυχία, να εμπλακεί και να ελέγχει, μέσω των ενεργειών της, την κυβέρνηση του Σάρατζ στην Λιβύη, παρέχοντας στρατιωτική και τεχνική υποστήριξη και με άμεση εμπλοκή στο μέτωπο της εμφύλιας σύρραξης. Η άρνηση της Τουρκίας σε μια πρόταση εκεχειρίας που προήλθε από την Αίγυπτο την 8η Ιουνίου 2020 και χαιρετίστηκε από τον Αραβικό Σύνδεσμο, τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – χώρες που στηρίζουν τον Χάφταρ – σηματοδοτεί μια νέα κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή, την ίδια στιγμή που οι αιγυπτιακές στρατιωτικές δυνάμεις πραγματοποίησαν ασκήσεις 60 χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα της Λιβύης. Οι ενέργειες της Τουρκίας οριοθετούν τις επιδιώξεις της: την άμεση εμπλοκή της στην διαδικασία πολιτικής διευθέτησης της σύρραξης στην Λιβύη, τον έλεγχο κομβικών τομέων της οικονομίας της χώρας, κυρίως του ενεργειακού και βιομηχανικού, και την ανάπτυξη του επεκτατισμού της γενικότερα στα πλαίσια της πολιτικής της για την «Γαλάζια Πατρίδα», που αποτελεί πλέον το μεγαλύτερο όραμα του Ερντογάν.
Όπως και στο μέτωπο της Συρίας, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την Ρωσία πρωτίστως στο μέτωπο της Λιβύης. Αυτό δεν εμποδίζει, φυσικά, την Τουρκία από το να έχει λόγο και ρόλο να διαδραματίσει ως εμπλεκόμενη δύναμη στις συζητήσεις για την επίλυση των ζητημάτων που αφορούν στην Λιβύη και αυτό από μόνο του ως γεγονός την κατατάσσει σε μια περιφερειακή δύναμη που με τον παρεμβατισμό που επιδεικνύει στην περιοχή καταφέρνει να καταστεί σημαντική παράμετρος της οποιασδήποτε λύσης δυνατόν να επιτευχθεί, με όλα τα παρελκόμενα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει από μια τέτοια εμπλοκή.
Σε όλες τις περιπτώσεις, τα επικίνδυνα παιχνίδια της Τουρκίας στην Λιβύη
αντανακλούν το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο κινείται η Τουρκία το τελευταίο
χρονικό διάστημα, όπως ακροθιγώς θίξαμε στην αρχή της συνοπτικής μας αυτής
ανάλυσης. Η δημιουργία κρίσεων δίνει την ευκαιρία στην Τουρκία να προωθήσει τις
δικές της επιδιώξεις και να ενδυναμώσει την θέση της, ειδικά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων
για την επίλυση ζητημάτων στα οποία εμπλέκεται, την ίδια στιγμή που τέτοιου
είδους ενέργειες αποσταθεροποιούν, ως τονίστηκε πιο πάνω, την ευρύτερη περιοχή
και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
