Η πανδημία του νέου κορονοϊού δεν αποτελεί μόνο μια πανδημία που άπτεται των θεμάτων υγείας ενός εκάστου εξ ημών αλλά αποτελεί ταυτόχρονα ένα σημείο ορόσημο στις εξελίξεις της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, με σημαντικές γεωπολιτικές συνέπειες και αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τις διεθνείς εξελίξεις, τις ισορροπίες δυνάμεων αλλά και την ίδια την επιλειτουργία του διεθνούς δικαίου και την αντίδραση της διεθνούς κοινότητας σε μια τεράστια κρίση που ενδεχομένως να μην έχει προηγούμενο μέχρι την κατάληξή της. Η πανδημία έχει σημαντικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της δράσης και ύπαρξης των κρατών αλλά και του διεθνούς στερεώματος, πέραν των εκατομβών θυμάτων που έχει προκαλέσει και οι οποίες αγγίζουν τα όρια μιας παγκόσμιας σύρραξης. Ως δεδομένο θεωρούμε ότι η πανδημία είναι διεθνική σε χαρακτήρα αφού έχει ξεφύγει από τα εθνικά σύνορα ενός ή κάποιων κρατών και έχει επηρεάσει και επηρεάζει σχεδόν το σύνολο των κρατών – μελών της διεθνούς κοινότητας. Ως τέτοια, λοιπόν, η κρίση που δημιουργείται λαμβάνει ξεκάθαρα διεθνή χαρακτήρα και άπτεται του διεθνούς δικαίου και των μέσων και θεσμών που διαθέτει το διεθνές σύστημα για την αντιμετώπιση εξωσυνοριακών κρίσεων.
Οι επιπτώσεις της κρίσης του Covid-19, πέραν της απώλειας ζωών και των κρουσμάτων που αποτελούν την πιο τραγική έκφανση της κρίσης, επεκτείνονται σε όλο το φάσμα της λειτουργίας των κρατών και της διεθνούς κοινότητας.
Πρωτίστως η πανδημία έχει δημιουργήσει μια τεράστια οικονομική κρίση η οποία λόγω των περιοριστικών μέτρων που ισχύουν σε πολλά κράτη δεν έχει ακόμη αναδειχθεί. Είναι, όμως, βέβαιο ότι αυτή θα αναδειχθεί στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, αφού τα κράτη, χρησιμοποιώντας τα όποια αποθέματα είχαν, προσπάθησαν μέχρι στιγμής να περιορίσουν τις επιπτώσεις της κρίσης όσον αφορά στην αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών τους εν καιρώ εγκλεισμού και καθολικών lockdown. Εν μέσω αυτών των δεδομένων, διάφορα κράτη ακολούθησαν και ακολουθούν διάφορες και διαφορετικές στρατηγικές, είτε, για παράδειγμα με την έκδοση ομολόγων, είτε με την διάθεση κεφαλαίων και δανείων ή αναστολή πληρωμή δόσεων σε ατομικό και επιχειρηματικό επίπεδο. Εν πάσει περιπτώσει, οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της κρίσης της πανδημίας του νέου κορονοϊού αφορούν στην οργάνωση του τρόπου εργασίας όταν αυτή απαιτεί φυσική παρουσία διασφαλίζοντας την φυσική απόσταση μεταξύ των εργαζομένων, την εναλλαγή βάρδιας, ειδικά στους τομείς της δημόσιας υγείας και την μεταστροφή σε μια εξ αποστάσεως εργασία και κατ’ οίκων παραδόσεων για να κρατηθούν ζωντανές όσο το δυνατόν επιχειρήσεις. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών σε διάφορους τομείς, όπως για παράδειγμα η εκπαίδευση, τα κράτη μπορούν να μειώσουν τις πραγματικές οικονομικές συνέπειες των περιοριστικών μέτρων που έχουν υιοθετήσει.
Η δεύτερη μεγάλη συνέπεια της παρούσας κρίσης της πανδημίας εντοπίζεται εκ των πραγμάτων στον τομέα της δημόσιας υγείας. Ο τομέας αυτός αποτέλεσε εξ υπαρχής των τομέα εκείνο που δοκιμάστηκε και συνεχίζει να δοκιμάζεται λόγω της αδυναμίας των κρατών να προβλέψουν την έκταση της πανδημίας και τις συνέπειές της στην υγεία του γενικού πληθυσμού. Αναδείχθηκαν ενδημικά προβλήματα που χρειάστηκαν άμεσων λύσεων, όπως για παράδειγμα ο περιορισμένος αριθμός διαθέσιμων αναπνευστήρων, ιατρικών αναλωσίμων και σίγουρα μιας παγκόσμιας κοινής πλατφόρμας για την αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων. Οι αντιδράσεις των κρατών ήταν ως επί το πλείστον μονομερείς – κάτι για το οποίο θα επιστρέψουμε αργότερα – και υπήρξε μια αδυναμία, τουλάχιστον στα αρχικά στάδια, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να κηρύξει την ενδημία του νέου κορονοϊού σε πανδημία που θα έθετε σε λειτουργία νωρίτερα την αμεσότερη και πιο δραστική εμπλοκή του Οργανισμού, συντονίζοντας τις ενέργειες για αντιμετώπιση της πανδημίας. Η αρχική πολιτική ραστώνη σε διάφορες χώρες να ενδυναμώσουν και να θέσουν σε πλήρη λειτουργία των συστημάτων υγείας τους, προβλέποντας τις δυνατότητες τους και λαμβάνοντας μέτρα ενίσχυσής τους, δημιούργησε μια τεράστια κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η στάση της Κίνας, σε αυτό το σημείο, αν και αμφιλεγόμενη από κάποια κράτη, έδειξε τον δρόμο σε αρκετά άλλα κράτη, που ακολούθησαν το παράδειγμα των πλήρων περιοριστικών μέτρων και τον εξοπλισμό των συστημάτων υγείας με τα βασικά. Επιπρόσθετα, η Κίνα αναδείχθηκε σε ένα βασικό εξαγωγέα ιατρικού εξοπλισμού ο οποίος ήταν και παραμένει τόσο απαραίτητος στα κράτη που δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένα, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και Ευρωπαϊκών κρατών, αναδύοντας έτσι την νέα γεωπολιτική της επιρροή η οποία παρουσιάζεται πλέον ιδιαίτερα αναβαθμισμένη.
Μια τρίτη σημαντική συνέπεια της πανδημίας του νέου κορονοϊού είναι το ότι η κρίση αυτή θα αποτελέσει, όπως έχει διαμειφθεί από διεθνούς αναλυτές σε ένα σημείο καμπής στην διεθνή τάξη πραγμάτων. Πέραν των εγγενών προβλημάτων που παρουσιάστηκαν σε διεθνή, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, η κρίση είναι ικανή να αλλάξει άρδην τα γεωπολιτικά δεδομένα όπως τα γνωρίζαμε προ της κρίσης. Πλέον, οι τοπικές και περιφερειακές συρράξεις έχουν περιέλθει σε δευτερεύουσα μοίρα, χωρίς αυτό να σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι έχουν τερματιστεί. Αντιθέτως, σε διάφορα μέτωπα, όπως για παράδειγμα αυτό της Λιβύης και της Βορείου Συρίας, οι ενδείξεις είναι ότι οι διαμάχες αυτές συνεχίζονται, κατά το μάλλον ή ήττον σίγουρα όχι στον βαθμό που τελούνταν προηγουμένως. Παράλληλα, μέσα από την κρίση της πανδημίας αναδείχθηκαν ενδημικά προβλήματα στην λειτουργία της διεθνούς κοινότητας για αντιμετώπιση τέτοιου είδους καταστάσεων. Τέλος, η κρίση της πανδημίας οδήγησε σε αλλαγή των γεωπολιτικών ισορροπιών και κατ’ επέκταση, καθ’ εικασίαν, της ισορροπίας της διεθνούς κοινότητας μέσα από μια προφανή μεταστροφή, τουλάχιστον μέχρι αυτού του χρονικού σημείου, από την πολυμέρεια στην μονομέρεια και από τον μονοπολισμό στον πολυπολισμό. Μονομέρεια από την άποψη ότι τα κράτη αφέθηκαν να λάβουν από μόνα τους μέτρα για την αντιμετώπιση ενός παγκόσμιου ζητήματος και πολυπολισμό από την άποψη ότι δημιουργήθηκαν νέοι πόλοι ισχύος στα διεθνή δρώμενα, ειδικά λόγω της ανάδειξης της Κίνας ως δύναμη που θα μπορούσε να εκτείνει την επιρροή της πέραν των παραδοσιακών μέσων και της απώλειας του μονοπωλίου της Δύσης σε διάφορα διεθνικά προβλήματα. Σε αυτό το σημείο σημαντικό κρίνεται το ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε – και ενδεχομένως έχει ακόμη ένα μικρό χρονικό περιθώριο – να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να προβληθεί ως ένας σημαντικός δρώντας ως τρίτος πόλος στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Χωρίς να επεισερχόμαστε περισσότερο σε επί μέρους περαιτέρω ανάλυση των πιο πάνω, για σκοπούς του παρόντος θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε ένα προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε, εν μέσω της πανδημίας του νέου κορονοϊού σε μια υπό διαμόρφωση νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων που ενδεχομένως να αλλάξει τα μέχρι σήμερα δεδομένα που είχαμε σε ένα διεθνές επίπεδο. Οι επιπτώσεις του πιο πάνω συμπεράσματος αποτελούν ένα ξεχωριστό, τεράστιο κεφάλαιο του οποίου οι σελίδες τώρα διαμορφώνονται.
