Όταν εκδηλώθηκε η πανδημία και διεφάνη από τις πρώτες εβδομάδες η σοβαρότητα της υγιειονομικής κρίσης αρκετοί διανοητές από κορυφαία πανεπιστήμια προέβλεψαν ότι ο αναπτυγμένος κόσμος θα οδηγείτο σε μια κατάσταση πραγμάτων με λιγότερη ευμάρεια και λιγότερες ελευθερίες. Ενώ οι προβλέψεις αυτές έχουν επαληθευθεί ακόμα δεν έχουμε δει το τέλος της πανδημίας.
Διατυπώνονται διάφορες εκτιμήσεις για τη διάρκεια της πανδημίας. Μεταξύ άλλων, προβάλλεται η άποψη ότι ο κορωνοϊός θα υπάρχει πάντοτε και ότι στην πορεία του χρόνου θα εξελιχθεί σε κάποιας μορφής γρίπη η οποία θα είναι διαχειρίσιμη. Άγνωστη όμως παραμένει η μορφή που θα πάρει η νέα κανονικότητα. Εμμέσως πλην σαφώς αιωρείται ο φόβος ότι η ζωή δεν θα είναι πλέον η ίδια όπως και προηγουμένως. Ούτως ή άλλως, όμως, ανεξαρτήτως των υφιστάμενων δυσκολιών και πρωτόγνωρων συνθηκών, είναι σημαντικό να προχωρήσουμε προσπαθώντας πάντοτε για το καλύτερο.
Κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις υγιειονομικές συνέπειες καθώς και τις κοινωνικοοικονομικές προεκτάσεις. Και ενώ η διαφύλαξη της υγιείας και η προστασία της οικονομίας αποτελούν ύψιστες προτεραιότητες είναι σημαντικό να υπάρχει ταυτόχρονα σεβασμός για τις ατομικές ελευθερίες και τη δημοκρατία. Η κυρίαρχη επιστημονική άποψη θεωρεί ότι οι μαζικοί εμβολιασμοί αποτελούν τον πιο αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας. Δεν αποτελεί έκπληξη όμως ότι οι απόψεις δεν είναι μονολιθικές. Εκτός από μια μερίδα ανθρώπων που τάσσονται εναντίον του εμβολιασμού υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις χώρες απόψεις οι οποίες προκρίνουν τον εμβολιασμό μόνο για συγκεκριμένες ηλικίες.
Αναγνωρίζεται επίσης ότι ενόσω η εμβολιαστική κάλυψη δεν εκτείνεται επαρκώς σε όλες τις χώρες η απειλή θα διαιωνίζεται. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ενώ στις ΗΠΑ και την Ευρώπη άρχισε η συζήτηση για τη χορήγηση τρίτης δόσης, σε πολλές άλλες χώρες, όπως στην αφρικανική ήπειρο, η εμβολιαστική κάλυψη είναι υποτυπώδης. Χαρακτηριστική είναι η προειδοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγιείας ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον πλήρη εμβολιασμό των ευάλωτων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο προτού οι χώρες με υψηλά εισοδήματα προχωρήσουν σε συμπληρωματικούς εμβολιασμούς. Σε διαφορετική περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος μετάλλαξης του ιού σε χώρες με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη και εξάπλωσής του όπως συνέβη με την (Ινδική) παραλλαγή «Δέλτα».
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι ενώ στη θεωρία γίνεται αποδεκτή η αρχή της ελεύθερης επιλογής για τον εμβολιασμό, στην πράξη τα μέτρα που υιοθετούνται σε διάφορες χώρες σπρώχνουν τους ανθρώπους προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Εν ολίγοις, είναι διάχυτη η εντύπωση ότι στην πραγματικότητα δεν είναι σεβαστή η ελεύθερη επιλογή. Θεωρώ ότι στην απουσία της έμμεσης πίεσης περισσότεροι άνθρωποι θα επιλέξουν τον εμβολιασμό.
Σημειώνεται επίσης ότι σε αρκετά πανεπιστήμια ο εμβολιασμός καθίσταται απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλευση των φοιτητών στις αίθουσες διδασκαλίας. Επισημαίνεται συναφώς ότι στην περίπτωση της Κύπρου τα κρατικά πανεπιστήμια δεν έχουν κοινή πολιτική για το θέμα αυτό. Συγκεκριμένα ενώ το ΤΕΠΑΚ αποφάσισε ότι θα δέχεται στις αίθουσες διδασκαλίας μόνο εμβολιασμένους φοιτητές και καθηγητές, το Πανεπιστήμιο Κύπρου ανακοίνωσε ότι θα αποδέχεται και μη εμβολιασμένους με αρνητικό αποτέλεσμα σε εξέταση. Όπου υπάρχει περιορισμένη χωρητικότητα προτεραιότητα θα έχουν οι εμβολιασμένοι.
Εν ολίγοις είναι σημαντικό να βρεθεί το ισοζύγιο ανάμεσα στην προστασία της δημόσιας υγιείας και την προάσπιση των ατομικών ελευθεριών. Δυστυχώς το όλο ζήτημα έχει ιδεολογικοποιηθεί. Εάν υπάρξει νηφαλιότητα, αλληλοσεβασμός και διάλογος θα προκύψουν συνθέσεις και καλύτερα αποτελέσματα. Οι αποφάσεις και τα μέτρα που λαμβάνονται δεν πρέπει να έχουν τιμωρητικό χαρακτήρα. Αντίθετα είναι σημαντικό να υπάρχει σεβασμός για την ελεύθερη βούληση του κάθε πολίτη. Την ίδια όμως ώρα, είναι και υποχρέωση του κάθε πολίτη να μην λησμονεί ότι αποτελεί μια μονάδα ενός συνόλου, και ότι τα δικά του δικαιώματα τελειώνουν εκεί που αρχίσουν τα δικαιώματα του διπλανού του, του συναδέλφου του, του γείτονά του, των μελών της οικογένειάς του και ούτω καθ’ εξής. Αυτή η χρυσή τομή θα πρέπει να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο των ενεργειών του κάθε κράτους, του κάθε οργανισμού αλλά και των ίδιων των πολιτών στη διαχείριση της μεγάλης αυτής υγιειονομικής κρίσης.
