Η πανδημία μπορεί και να αποδειχθεί το μεγαλύτερο γεγονός της γενιάς μας, με απροσδιόριστες συνέπειες κοινωνικές, οικονομικές και άλλες. Αυτό που σίγουρα αλλάζει, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη ζωή μας και τον κόσμο γύρω μας.
Καταρχάς η ίδια η ζωή πλέον δεν είναι δεδομένη, νοιώθουμε ότι υπάρχει μια σοβαρή πιθανότητα και πραγματική απειλή να πεθάνουμε εμείς ή κάποιος από τους δικούς μας ανθρώπους, όχι μόνον οι πιο ηλικωμένοι και οι πιο ευάλωτοι, αλλά και κάποιοι φαινομενικά ή οντολογικά υγιείς. Άλλους αυτό τους πλημμυρίζει με φόβο και πανικό, άλλους τους κάνει πιο υπεύθυνους και συνειδητοποιημένους, σίγουρα όλα όσα γύρω μας θεωρούσαμε αυτονόητα είναι πλέον υπό σοβαρή αμφισβήτηση.
Μπροστά στο αγαθό της ζωής υποχωρούν όλα τα υπόλοιπα αγαθά. Είτε πρόκειται για το ένστικτο της αυτοσυντήρησης είτε πρόκειται για τη συνειδητοποίηση της ιεράρχησης της ζωής ως του υπέρτατου έννομου αγαθού, είναι γεγονός ότι πολιτεία, κοινωνία και άτομα συσπειρώνονται σε συντριπτικό βαθμό για την προστασία της ζωής πέρα και πάνω από όλα είτε μένοντας σπίτι, είτε εφαρμόζοντας πρωτόγνορα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, αλλάζοντας συνήθειες μιας ζωής.
Οι κυβερνήσεις υποτίμησαν τον κίνδυνο. Από τη χειραψία, περάσαμε στο χαιρετισμό με γροθιά και μετά στο teleconference μέσα σε δύο σχεδόν εβδομάδες. Στο μεταξύ χάθηκε πολύτιμος χρόνος και πολλοί συνάνθρωποί μας που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί.
Είναι όμως σημαντικό το ότι η ανθρωπότητα απ’ άκρου εις άκρον καταβάλλει προσπάθεια για να προστατέψει τους πιο αδύναμους. Είναι μια αθόρυβη κοινωνική κατάκτηση που πρέπει να προστατέψουμε με κάθε τρόπο. Σίγουρα τα δρακόντεια μέτρα σκοπεύουν στην προστασία των συστημάτων υγείας, ώστε να μην καταρρεύσουν, αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την προστασία κυρίως των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού και το μήνυμα της προστασίας των αδυνάτων πρέπει να το διαφυλάξουμε και να το επεκτείνουμε σε όλα τα μέτωπα στο μέλλον. Στις πολιτικές προσβασιμότητας για όλους σε όλα, στις συνήθειές μας στην αποφυγή και στη σύνθλιψη κάθε μορφής ρατσισμού.
Το μοντέλο του παγκοσμιοποιημένου (νεο)φιλελευθερισμού που κυριάρχησε στην όλο και πιο παγκοσμιοποιημένη αγορά της προηγούμενης 30ετίας, δεν επαρκεί για να καλύψει τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης τέτοιου βεληνεκούς. Η ανάγκη για ισχυρές κρατικές δομές σε πυλώνες όπως η δημόσια υγεία προβάλλει επιτακτικότερη από ποτέ. Ακόμη και εάν ο φιλελευθερισμός δεν πρόκειται ως κυρίαρχη ιδεολογία στη δύση (και όχι μόνον) να υποχωρήσει – νωρίς ακόμη βέβαια για συμπεράσματα – η υιοθέτηση του κοινωνικού φιλελευθερισμού, ενός οικονομικού μοντέλου με περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη και πραγματική μέριμνα της πολιτείας για την κοινωνία και τον πολίτη και αυτούς που τον υπηρετούν, πρέπει να είναι προτεραιότητα στην πολιτική και κοινωνική ατζέντα από ‘δω και πέρα.
Αναταράξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα και το μπρα ντεφέρ Δύσης – Ανατολής αναμένονται σίγουρα. Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε ένα μετασεισμικό σοκ μακράς διαρκείας με στάση εμπορίου που προδικάζει ανέχεια και ανεργία ή υπερπληθρωρισμό. Είναι ώρα για κολοσσιαία στήριξη, για νέα αρχή με νέες ιδέες και νέα οικονομία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτυγχάνει στη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της να μετεξελιχθεί σε ουσιαστική πολιτική ένωση και μετά την απώλεια της Βρετανίας, κινδυνεύει με ισχυρότατο ρήγμα ανάμεσα στον πλούσιο βορρά και τον φτωχό νότο. Ασχέτως με το δίκαιο των αιτημάτων τους μπροστά στον όλεθρο της υγειονομικής κρίσης και τη λαίλαπα της οικονομικής στάσης, τα κράτη του Ευρωπαϊκού νότου οφείλουν πέρα από την αυτονόητη ανάγκη της συσπείρωσης, να λάβουν σοβαρά υπόψη της ανάγκη για προετοιμασία αντιμετώπισης παρόμοιων συνθηκών σοβαρό προγραμματισμό και διαφύλαξη δημοσιονομικού αποθέματος για τις επόμενες κρίσεις και τις επόμενες γενιές. Όσο για τους πλούσιους βόρειους να καταλάβουν ότι κανένας πολίτης δεν ευημερεί εάν η πόλη (ΕΕ) δεν ευημερήσει ως σύνολο. Είναι ώρα για συστημικές πρωτοβουλίες που θα καθορίσουν το μέλλον των λαών κάτω από την ίδια στέγη και όχι την κατάντια των αφισών που προβάλλουν ως κατόρθωμα την αποστολή υγειονομικού εξοπλισμού από τη μια χώρα της ΕΕ στην άλλη.
Ο ιλιγγιώδης ρυθμός με τον οποίο αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες, θα θέσει νέα ηθικά διλήμματα, με την πανδημική κρίση να αποτελεί επιταχυντή των εξελίξεων. Ας αποτελέσει εφαλτήριο για τη σωστή αξιοποίησή τους η ηθική πυξίδα που καθορίζει την ανάγκη για προστασία της ζωής και της κοινωνικής δικαιοσύνης, χωρίς υποχώρηση σε ολοκληρωτικές αντιλήψεις και τεράστια οικονομικοπολιτικά συμφέροντα.
Σε ατομικό επίπεδο η πανδημική κρίση ας ιδωθεί ως μια ευκαιρία για αυτοκριτική για έναν μάταιο τρόπο ζωής, για τον υλισμό, τον ατομικισμό και για την αδιαφορία για τους κοινωνικά αδύναμους και περιθωριοποιημένους συνανθρώπους μας. Ας μην σκοτώσουμε τον παλιό τρόπο ζωής μας, ας τον ισιώσουμε έστω και λίγο και ας δούμε την αξία της σωματικής και ψυχικής υγείας και της πνευματικής ανάτασης. Παν μέτρον άριστον.
Ας βάλουμε φρένο στην υπερβολική και άσκοπη αυτοέκθεση και την κίβδηλη εικόνα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στην αναζήτηση του πρόσκαιρου και του εφήμερου, στον ευτελισμό αυθεντικών αξιών και τον κενό καταναλωτισμό.
Η οργάνωση της ζωής σε νέα πρότυπα, η προσπάθεια για περισσότερη και κοπιώδη εργασία για να διατηρηθεί όσο ψηλότερα γίνεται το βιοτικό μας επίπεδο, η αναθεώρηση στόχων και προτεραιοτήτων, με επίκεντρο τον άνθρωπο και την αξία της ζωής, η επιβράβευση της αριστείας και της προσπάθειας, η κοινωνική προσφορά και η κοινωνική δικαιοσύνη, πρέπει να είναι αυτοσκοπός για όλους.
Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και οφείλει να αναζητήσει την ουσία της ύπαρξης και της πορείας μέσα στο χρόνο, στη συλλογικότητα και όχι στην ατομικότητα. Ας τονισθεί η αξία της οικογένειας, της προσωπικής φωλιάς μας. Ας νοιαστούμε όμως πιο πολύ για εκείνους που από επιλογή ή από ανάγκη είναι μόνοι.
Ας δοθεί στην επιστήμη το οικονομικό και αξιακό βάρος που της ανήκει. Άρτον και θεάματα ναι, αλλά ας αποδοθεί και η πρέπουσα τιμή και αξία στην επιστήμη.
Ας κλονιστεί η θρησκοληψία, μα όχι η πίστη, με επίκεντρο τον ίδιο τον άνθρωπο και την αγάπη για τον πλησίον.
Ο χειρισμός της παρούσας κρίσης είναι η κληρονομιά που θα αφήσουμε στις αναμνήσεις των παιδιών μας και στις επόμενες γενιές που θα έρθουν.
Ας αναδειχθεί η μεγαλύτερη από όλες τις δυνάμεις, η αγάπη. Ας πλημμυρίσει κάθε κύτταρό μας και κάθε κύτταρο της κοινωνίας μας με αυτή. Ας μετατρέψουμε την καθημερινότητά μας σε αγάπη για όλους και για όλα, άνευ όρων και χωρίς ανταλλάγματα.
Αν και είναι νωρίς και ο δρόμος μακρύς, είναι ήδη ώρα για μια νέα αρχή.
Καλή Ανάσταση.
