Η παρούσα προσφυγή ασκήθηκε από τον Σύνδεσμο Εργοληπτών Μηχανολογικών και Ηλεκτρολογικών Έργων Κύπρου (στο εξής ο «Αιτητής» ή «ΣΕΜΗΕΚ») κατά της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (στο εξής η «Επιτροπή» ή «Καθ’ ής η Αίτηση») για ακύρωση της απόφασης της Επιτροπής με αριθμό 25/2017 ημερ. 13/6/2017 (στο εξής η «Προσβαλλόμενη Απόφαση»), δυνάμει της οποίας επιβλήθηκε πρόστιμο στον ΣΕΜΗΕΚ ύψους €2.121,12, καθώς και η υποχρέωση έκδοσης ανακοίνωσης, με την οποία να ενημερώνει τα μέλη του αναφορικά με την ελευθερία που έχουν σε σχέση με την υποβολή προσφορών σε διαγωνισμούς ανεξαρτήτως της μεθόδου διορισμού τους.
Ιστορικό
Ο Δήμος Πάφου υπέβαλε καταγγελία εναντίον του ΣΕΜΗΕΚ για πιθανολογούμενες παραβάσεις του περί της Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου 13(Ι)/2008 (στο εξής ο «Νόμος»). Αντικείμενο της καταγγελίας ήταν η απόφαση του ΣΕΜΗΕΚ με την οποία απαγόρευε στα μέλη του να υποβάλλουν προσφορές σε έργα που δεν προκηρύσσονται με τη μέθοδο της διορισμένης υπεργολαβίας. Ως αποτέλεσμα της εν λόγω απόφασης του ΣΕΜΗΕΚ, ο Δήμος Πάφου ισχυρίστηκε ότι στον διαγωνισμό που διεξήγαγε με αριθμό 10/2016 είχε υποβληθεί μόνον μία προσφορά.
Θέσεις των εμπλεκομένων μερών
Ο Αιτητής προέβαλε ως πρώτο λόγο ακύρωσης της Προσβαλλόμενης Απόφασης την παραβίαση της αρχής της αμεροληψίας, η οποία επιμόλυνε όλη τη διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής. Ο ισχυρισμός του Αιτητή βασίστηκε στις δημόσιες δηλώσεις που προέβη ο Δήμαρχος Πάφου σε ραδιοφωνικό σταθμό την ίδια ημέρα κατά την οποία είχε υποβληθεί η καταγγελία ενώπιον της Επιτροπής. Πιο συγκεκριμένα, ο Αιτητής ισχυρίστηκε ότι ο Δήμαρχος Πάφου φαίνεται να είχε συνομιλήσει πριν από την πιο πάνω αναφερόμενη ραδιοφωνική του παρέμβαση τόσο με την Πρόεδρο της Επιτροπής, όσο και με τον Γενικό Ελεγκτή για το εν λόγω ζήτημα. Όπως προκύπτει από το απομαγνητοφωνημένο απόσπασμα, ο Δήμαρχος Πάφου δήλωσε στο ραδιόφωνο ότι «[…] δεν σας το κρύβω ότι όταν μίλησα και με την Πρόεδρο της Επιτροπης Προστασίας του Ανταγωνισμού και δεν αποκαλύπτω κανένα κρατικό μυστικό και η ίδια μου είπε ναι εκ πρώτης όψεως προκύπτει σοβαρότατο θέμα».
Σύμφωνα με τον Αιτητή το γεγονός της συνομιλίας του Δημάρχου Πάφου με την Πρόεδρο της Επιτροπής δεν αμβισβητήθηκε στην Προσβαλλόμενη Απόφαση, παρά μόνον έγινε προσπάθεια δικαιολόγησης των λεχθέντων, ότι δηλαδή τα όσα ο Δήμαρχος Πάφου ανέφερε, αποτελούσαν προσωπικές του εκτιμήσεις. Το γεγονός αυτό, κατά τον Αιτητή, οδηγούσε στην αντικειμενικά δημιουργηθείσα εντύπωση μη αμερόληπτου κριτή, παραβιάζοντας έτσι το εχέγγυο αμερόληπτης κρίσης. Όπως ισχυρίστηκε ο Αιτητής, η αναφορά στις εν λόγω ιδιωτικές συνομιλίες μεταξύ του Δημάρχου Πάφου (Καταγγέλλοντα) με την Πρόεδρο της Επιτροπής που θα εξέταζε την καταγγελία, είχε μολύνει ολόκληρη τη διαδικασία, λόγω του ότι υπονοείτο ότι ο Δήμαρχος Πάφου είχε την προσωπική δυνατότητα να επικοινωνεί ελεύθερα με την Πρόεδρο της Επιτροπής που θα εξέταζε την καταγγελία του.
Το Διοικητικό Δικαστήριο σημείωσε ότι το ζήτημα της αμεροληψίας ενός διοικητικού οργάνου σχετίζεται με την αρχή της χρηστής διοίκησης και της φυσικής δικαιοσύνης και κρίνεται αντικειμενικά – και όχι υποκειμενικά – βάσει της αντίληψης που δημιουργείται σε έναν αντικειμενικό ουδέτερο παρατηρητή (Δημοκρατία v. Σολωμού (1998) 3 Α.Α.Δ. 769, Δημοκρατία v. Χατζηχάννα (2003) Α.Α.Δ. 554, Δημοκρατία ν. Αντωνίου (2012) 3 Α.Α.Δ. 326, Νικολάου ν. Συμβουλίου Εφέσεων Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως (2012) 3 Α.Α.Δ. 357).
Το Διοικητικό Δικαστήριο έκρινε ότι οι δηλώσεις του Δημάρχου Πάφου κλονίζουν σε έναν αντικειμενικό παρατηρητή το τεκμήριο της αμεροληψίας της Επιτροπής. Τόνισε σχετικά ότι, το ζήτημα δεν είναι υποκειμενικό ούτε και μπορεί να ενδυθεί με προσωπική εκτίμηση του προσώπου που προβαίνει στις δηλώσεις, οι οποίες εν πάση περιπτώσει δημιουργούν αμφιβολίες και κλονίζουν το τεκμήριο της αμεροληψίας των διοικητικών ενεργειών και κατ’ επέκταση της Προσβαλλόμενης Απόφασης. Όπως σημειώθηκε, οι εν λόγω δηλώσεις αφαίρεσαν τα εξ΄ αντικειμένου εχέγγυα αμεροληψίας ως στοιχειώδους δεδομένου του αδιάβλητου της συμμετοχής της Προέδρου στην Επιτροπή, ανεξαρτήτως του πώς λειτούργησε η Πρόεδρος της Επιτροπής.
Κατάληξη
Καταληκτικά, έγινε δεκτός ο λόγος ακύρωσης της Προσβαλλόμενης Απόφασης στη βάση του κλονισμού του εχεγγύου της αμεροληψίας της Επιτροπής. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η εξέταση των υπολοίπων λόγων ακύρωσης της Προσβαλλόμενης Απόφασης που είχαν προβληθεί από τον Αιτητή παρέλκει.
Σχόλια
Η Αρχή της Αμεροληψίας κατατάσσεται στις αρχές της φυσικής δικαιοσύνης και σχετίζεται άμεσα με την Αρχή της Ισότητας (Άρθρο 28 του Συντάγματος) και με το δικαίωμα της δίκαιης δίκης (Άρθρο 30 του Συντάγματος). Η εν λόγω αρχή κατοχυρώνεται στο άρθρο 42(1) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου 158(Ι)/1999 σύμφωνα με το οποίο: «Κάθε διοικητικό όργανο που μετέχει στην παραγωγή διοικητικής πράξης πρέπει να παρέχει τα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης».
Όπως ορθά παρατήρησε το Διοικητικό Δικαστήριο στην υπό κρίση υπόθεση, το κριτήριο διαπίστωσης της ύπαρξης αμεροληψίας είναι αντικειμενικό. Αυτό που ενδιαφέρει είναι το κατά πόσον στα μάτια ενός τρίτου ανεξάρτητου παρατηρητή δημιουργείται η πεποίθηση ότι στην απόφαση του διοικητικού οργάνου έχουν εμφιλοχωρήσει υποκειμενικοί παράγοντες κατά τρόπο που προκαλούνται εύλογες αμφιβολίες για την αντικειμενικότητα και αμεροληψία του. Ο τρόπος λειτουργίας του διοικητικού οργάνου ή/και το ενδεχόμενο γεγονός μη δυσμενούς επηρεασμού του διοικούμενου από την απόφαση του διοικητικού οργάνου δεν επηρεάζει το τεκμήριο διαπίστωσης παράβασης της αρχής της αμεροληψίας. Κατά συνέπεια, η αμεροληψία δεν αρκεί μόνο να υπάρχει αλλά πρέπει και να φαίνεται ότι υπάρχει σε κάθε στάδιο παραγωγής της διοικητικής πράξης. Επισημαίνεται ότι το βάρος της απόδειξης του ισχυρισμού περί μεροληψίας ή προκατάληψης του διοικητικού οργάνου, το φέρει το μέρος που το προβάλλει, το οποίο θα πρέπει να αποδεικνύει τον εν λόγω ισχυρισμό του με σχετική βεβαιότητα.
Εν προκειμένω, διαπιστώνεται ότι ο Αιτητής είχε θέσει ενώπιον της Επιτροπής κατά τη διοικητική διαδικασία το ζήτημα της παραβίασης της αρχής της αμεροληψίας λόγω των δηλώσεων της Προέδρου της. Εντούτοις, η Επιτροπή ισχυρίστηκε στην Προσβαλλόμενη Απόφαση ότι οι δηλώσεις του Δημάρχου Πάφου αντανακλούν τις δικές του προσωπικές εκτιμήσεις και κατά συνέπεια δεν προσβάλλεται η Αρχή της Αμεροληψίας.
Για να μπορούσαν να διασφαλιστούν τα απαραίτητα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης, η Πρόεδρος της Επιτροπής θα έπρεπε να είχε εξαιρεθεί από τη διοικητική διαδικασία εξέτασης της καταγγελίας του Δήμου Πάφου. Στην προκειμένη περίπτωση, η εξαίρεση της Προέδρου της Επιτροπής από την υπό αναφορά διαδικασία ήταν εφικτή, καθώς θα εξακολουθούσε να υπάρχει απαρτία ένεκα του ότι η Επιτροπή συνιστά συλλογικό διοικητικό όργανο.
Η φερόμενη δήλωση της Προέδρου της Επιτροπής ότι φαίνεται να υφίσταται εκ πρώτης όψεως παράβαση του Νόμου 13(Ι)/2008, εύλογα δημιούργησε την υπόνοια ότι είχε ήδη σχηματίσει άποψη σε σχέση με την καταγγελία που υποβλήθηκε ενώπιον της από τον Δήμο Πάφου, προτού ολοκληρωθεί η δέουσα έρευνα. Αυτό σύμφωνα με το Δικαστήριο, κλόνισε την πεποίθηση του Αιτητή (αλλά και ευρύτερα) για την αδιάβλητη κρίση της.
