Διαβάστε πιο κάτω αυτούσια την επιστολή εκ μέρους της Accept ΛΟΑΤΙ Κύπρου προς την Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σχετικά με το Άρθρο 41 του Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου:
Από: Σωματείο «accept (ΛΟΑΤΙ) Κύπρου
(αριθμός μητρώου 3598)
Τ.Θ. 25561, 1310,
Λευκωσία, Κύπρος
16 Νοεμβρίου 2020
ΜΕ ΕΠΙΔΟΤΗ
Προς: Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Λεωφ. Βύρωνος 7
1463 Λευκωσία
Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,
Θέμα: Άρθρο 41 του Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου – Σύνταξη Χηρείας
Στις 5 Αυγούστου 2019 δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας ο περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019 (Ν.126(Ι)/2019) ο οποίος τροποποιεί το άρθρο 41 του βασικού νόμου, που αφορά το δικαίωμα, και τα κατ’ επέκταση σχετικά κριτήρια, για σύνταξη χηρείας. Η τροποίηση αυτή είχε ως στόχο την αντιμετώπιση μίας αντισυνταγματικής δίακρισης, η οποία βασιζόταν εξ’ ολοκλήρου στο φύλο των πολιτών. Συγκεκριμένα, το άρθρο 41 πριν τη σχετική τροποποίηση παραβίαζε την αρχή της ισότητας (άρθρο 28 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας και άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) καθ’ ότι έθετε διαφορετικά κριτήρια για άνδρες/χήρους και γυναίκες/χήρες. Σας συγχαίρουμε για αυτή τη τροποποίηση, όμως παράλληλα θα θέλαμε να θέσουμε ενώπιον σας μία άλλη διάκριση που συνεχίζει να υφίσταται παρά την τροποποίηση που έγινε το 2019.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 41 του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου (ως έχει τροποποιηθεί) αναφέρει:
‘Χήρα, η οποία κατά το χρόνο του θανάτου του συζύγου της και/ή χήρος, ο οποίος κατά το χρόνο του θανάτου της συζύγου του συζούσε με αυτόν ή αυτήν ή συντηρείτο αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο από αυτόν/αυτήν…’
Συνεπώς, το τροποποιημένο άρθρο 41 αδικαιολόγητα αναφέρεται σε ‘χήρα που κατά το θάνατο του συζύγου της και/ή χήρος που κατά το θάνατο της συζύγου του…’. Με αυτό τον τρόπο, με βάση γραμματική ερμηνεία του άρθρου, αποκλείονται από τις ρυθμίσεις του άρθρου τα ομόφυλα ζευγάρια τα οποία έχουν συνάψει πολιτική συμβίωση – δηλαδή ‘χήρα που κατά το θάνατο της συζύγου της και/ή χήρος που κατά το θάνατο τουσυζύγου του…’. Σε σχέση με τη πολιτική συμβίωση για ομόφυλα ζευγάρια, αυτή έχει θεσμοθετηθεί με τον περί Πολιτικής Συμβίωσης Νόμο του 2015 (184(I)/2015), του οποίου το άρθρο 4 αυτολεξεί αναφέρει:
‘4. Εκτός όπου προβλέπεται διαφορετικά στον παρόντα Νόμο, Πολιτική Συμβίωση που έχει συναφθεί δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου, εξαιρουμένου του περί Υιοθεσίας Νόμου, έχει, τηρουμένων των αναλογιών, τα αντίστοιχα αποτελέσματα και συνέπειες ως εάν να είχε τελεστεί γάμος δυνάμει των διατάξεων του περί Γάμου Νόμου και οποιαδήποτε αναφορά σε νομοθεσία της Δημοκρατίας σε «σύζυγο» θα ερμηνεύεται ως αναφορά και σε σύμβιο σε Πολιτική Συμβίωση.’
Ως εκ τούτου, με τον τρόπο που έχει τροποποιηθεί το άρθρο 41 του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου, παρατηρούμε ότι, παρόλο που τα ετερόφυλα ζευγάρια τα οποία έχουν συνάψει πολιτική συμβίωση καλύπτονται από τις πρόνοιες του άρθρου, το ίδιο δεν ισχύει για τη περίπτωση των ομόφυλων ζευγαριών. Συνεπώς, το τροποποιημένο άρθρο 41, του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου, έρχεται σε σύγκρουση με τον περί Πολιτικής Συμβίωσης Νόμο και, συνάμα, παραβιάζει εκ νέου το άρθρο 28 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και το 12ο Πρωτόκολλο που έχει προστεθεί στην εν λόγω Ευρωπαϊκή Σύμβαση, καθότι εισάγει εκ νέου μία διάκριση η οποία βασίζεται εξ’ ολοκλήρου στον σεξουαλικό προσανατολισμό των πολιτών και το φύλο των προσώπων που έχουν συνάψει πολιτική συμβίωση.
Αυτή η διάκριση θίγει άμεσα ολόκληρη τη ΛΟΑΤΙ κοινότητα της Κύπρου, ασχέτως εάν έχουν συνάψει πολιτική συμβίωση ή αν έχουν αυτή τη στιγμή απαίτηση για σύνταξη χηρείας, και αυτό γιατί η διάκριση αυτή αποτελεί την υπενθύμιση προς όλα τα μέλη της κοινότητας μας ότι στην πραγματικότητα δεν έχουμε τα ίδια δικαιώματα με τα ετερόφυλα άτομα και ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και ο νομοθέτης δεν μας θεωρούν ισάξια προστασίας. Περαιτέρω, θεωρούμε ότι η εν λόγω διάκριση παραβιάζει επίσης το δικαίωμα αξιοπρεπούς διαβίωσης (άρθρο 9 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας), αφού η άρνηση αναγνώρισης του δικαιώματος παροχής σύνταξης χηρείας σε ομόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει πολιτική συμβίωση παρεμποδίζει αδικαιολόγητα την αξιοπρεπή τους διαβίωση.
Παράλληλα, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναγνώρισε ως αντισυνταγματική την διάκριση που υφίστατο πριν την τροποποίηση εις βάρος των ανδρών-χήρων, ενώ η Νομική Υπηρεσία γνωμάτευσε ότι το δικαίωμα σε σύνταξη χηρείας αποτελεί περιουσιακό δικαίωμα το οποίο δεν μπορεί να περιοριστεί. Συνεπώς, θεωρούμε πως το τροποποιήμενο άρθρο 41, πέρα από την αρχή της ισότητας και του δικαιώματος αξιοπρεπούς διαβίωσης, παραβιάζει εκ νέου το δικαίωμα στην ιδιοκτησία (άρθρο 23 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας).
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, ιδίως εν όψει των παραβίασεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως αυτές έχουν σκιαγραφηθεί με την παρούσα επιστολή, υποβάλλουμε αίτημα, εκ μέρους του σωματείου μας και εκ μέρους της ΛΟΑΤΙ κοινότητας της Κύπρου την οποία αντιπροσωπεύουμε, όπως προβείτε άμεσα σε όλα τα απαραίτητα διαβήματα για να άρετε την αντισυνταγματική διάκριση που υφίσταται στον περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμο. Το αίτημά μας βασίζεται στο άρθρο 35 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο αναφέρει:
‘Αι νομοθετικαί, εκτελεστικαί και δικαστικαί αρχαί της Δημοκρατίας υποχρεούνται να διασφαλίζωσι την αποτελεσματικήν εφαρμογήν των διατάξεων του παρόντος μέρους, εκάστη εντός των ορίων της αρμοδιότητος αυτής.’
Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι έχετε νομική, όπως και ηθική, υποχρέωση να διασφαλίσεται την αποτελεσματική εφαρμογή των συνταγματικών διατάξεων που έχουν προαναφερθεί. Αυτό συμβαίνει, καθ’ ότι οποιαδήποτε επέκταση του δικαιώματος σε σύνταξη χηρείας συνεπάγεται αυτόματη αύξηση του προϋπολογισμού του κράτους και, επομένως, δεν μπορεί να υποβληθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ως αποτέλεσμα, θεωρούμε πως είσαστε το πλέον αρμόδιο όργανο για την ετοιμασία και υποβολή σχετικής τροποποίησης, την οποία τροποποίηση πρέπει να ετοιμάσετε και να υποβάλετε ως δέσμια αρμοδιότητα. Συνεπώς, η παρούσα επιστολή υποβάλλει αίτημα βάση νόμου και παρακαλούμε όπως αντιμετωπισθεί ως τέτοια. Αιτούμαστε επίσης όπως ενημερωνόμαστε για όλα τα διαβήματα στα οποία θα προβείτε.
Με εκτίμηση,
Μόνικα Παναγή
Πρόεδρος της Accept ΛΟΑΤΙ Κύπρου
Με εκτίμηση,
Χριστιάνα Παπαδάκη
Γραμματέας της Accept ΛΟΑΤΙ Κύπρου
