Την έντονη ανησυχία του ΠΔΣ για την πορεία υλοποίησης σημαντικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης για την αντιμετώπιση του διαχρονικού προβλήματος των καθυστερήσεων που καταγράφονται στην απονομή της, διαβίβασε ο Πρόεδρος δρ Χρίστος Κληρίδης στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μέσω επιστολής του, στην οποία παρατίθενται εκκρεμούσες, ανυλοποίητες εκσυγχρονιστικές τομές.
Η συγκεκριμένη επιστολή κοινοποιήθηκε, επίσης, στον Γενικό Εισαγγελέα, στον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στην Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης και στον Πρόεδρο της Επιτροπής Νομικών της Βουλής.
Για πολλοστή φορά ο ΠΔΣ εγείρει το θέμα των καθυστερήσεων στην απονομή της δικαιοσύνης, το οποίο θέτει σε κάθε ευκαιρία ενώπιον αρμόδιων θεσμών, προσβλέποντας στην άμεση και έμπρακτη κινητοποίησή τους, ούτως ώστε να υλοποιηθούν αφενός όσα έχουν αποφασιστεί στο πλαίσιο των χρονοδιαγραμμάτων και αφετέρου να προωθηθούν όποιες άλλες μεταρρυθμίσεις απαιτούνται στη βάση ολιστικού και συγκροτημένου σχεδιαστικού πλάνου.
Είναι γεγονός, ότι οι χρόνιες παθογένειες στον χώρο της δικαιοσύνης, από τις οποίες εκπηγάζει καθυστέρηση στην απονομή της, απαιτούν λύσεις εφαρμόσιμες και σύγχρονες και όχι αποσπασματικές ρυθμίσεις και μπαλώματα.
Οι καθυστερήσεις στη δικαιοσύνη, όπως προκύπτει και από τους δείκτες του EU Justice Scoreboard – η Κύπρος κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις- κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στον θεσμό και επιφέρουν αλυσιδωτές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις φρενάροντας και/ή εμποδίζοντας κάθε μορφή ανάπτυξης.
Για αυτούς του λόγους, έχουμε τονίσει επανειλημμένα, ότι θα πρέπει να υπάρχει μόνιμος διάλογος μεταξύ των λειτουργών, συλλειτουργών της δικαιοσύνης και όλων των άλλων συμβαλλόμενων μερών και θεσμών.
Ο ρυθμός απόδοσης της δικαιοσύνης, η αποτελεσματικότητα και η ποιότητα των διαδικασιών ενώπιον των δικαστηρίων βρίσκονται σε αλληλένδετη μεταξύ τους σχέση και αποδεδειγμένα συσχετίζονται με το διεθνές κύρος της χώρας ως ευνομούμενου κράτους δικαίου.
Πιο συγκεκριμένα στην επιστολή του ΠΔΣ προς τον ΠτΔ σημειώνονται, μεταξύ άλλων, τα προβλήματα που συσσωρεύονται λόγω των καθυστερήσεων στα κατώτερα και ειδικά δικαστήρια, η υποστελέχωση των δικαστηρίων στον τομέα του Οικογενειακού Δικαίου και Ενοικιάσεων, η ανάγκη αύξησης των δικαστών για να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις, προκειμένου η εκδίκαση των υποθέσεων αυτών να γίνεται εντός του έτους από την ημερομηνία καταχώρισής τους.
Σημειώνεται, παράλληλα, η μακρά καθυστέρηση στην έγκριση διορισμού συνταξιούχων δικηγόρων και δικαστών για να επιληφθούν του τεράστιου όγκου των καθυστερημένων υποθέσεων (backlog), το οποίο περιλαμβάνει αριθμό υποθέσεων της τάξης των 40.000 με 50.000. Επισημαίνεται δε ότι στον ήδη μεγάλο όγκο του backlog προστίθενται και άλλες νέες υποθέσεις με αποτέλεσμα να προκύπτει backlog επί του backlog. Για το θέμα αυτό υπογραμμίζεται η ανάγκη ύπαρξης ενός συγχρονισμένου πακέτου μέτρων για τη συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αναφορά γίνεται και στην αδικαιολόγητη και μεγάλη καθυστέρηση στη θέσπιση του Digital Audio Recording (DAR), για την ψηφιακή καταγραφή των πρακτικών, τομή η οποία θα επιταχύνει την εκδίκαση των υποθέσεων εφόσον τα πρακτικά θα είναι έτοιμα σε σύντομο χρόνο και θα αποφεύγεται η όποια αμφισβήτησή τους.
Ανάλογη χρονοτριβή παρατηρείται και στη θέσπιση των εξ αποστάσεως ακροάσεων (ODR – Οnline Dispute Resolution) για υποθέσεις όπου δεν απαιτείται να ακουστεί μαρτυρία. Ωστόσο, παρά τη θετική ανταπόκριση και καταρχήν απόφαση του Ανωτάτου -από την τέως Πρόεδρο κα Περσεφόνη Παναγή- έχει παρέλθει χρόνος, πέραν του ενός έτους, χωρίς να γίνουν οι απαραίτητες ρυθμίσεις από το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής αλλά και η προσαρμογή των θεσμών πολιτικής δικονομίας όπου χρειάζεται.
Ένα άλλο θέμα, το οποίο θίγεται στην επιστολή είναι η μεγάλη καθυστέρηση στην τροποποίηση της νομοθεσίας για τις κλίμακες δικαιοδοσίας. Ο ΠΔΣ έχει εκφράσει την άποψη ότι δικαστές με πενταετή πείρα στην κλίμακά τους μπορούν να επιλαμβάνονται υποθέσεων μεγαλύτερης κλίμακας.
Περαιτέρω, για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυση συγκεκριμένων διαφορών ο ΠΔΣ δίνει έμφαση στην προώθηση των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, τη διαιτησία και τη διαμεσολάβηση. Προς τον στόχο αυτό, θα πρέπει να γίνουν πιλοτικά προγράμματα παραπομπής υποθέσεων στις εν λόγω εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών. Ο ΠΔΣ έχει επίσης ετοιμάσει σχετική πρόταση νόμου, την οποία απέστειλε στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων για διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του δικαστηρίου για παραπομπή περισσότερων υποθέσεων σε διαιτησία και διαμεσολάβηση.
Παρατηρείται, επίσης, μεγάλη καθυστέρηση και δυστοκία στην υιοθέτηση του θεσμού δικαστηρίων επίλυσης μικροδιαφορών, τομή η οποία θα συμβάλει στην αποσυμφόρηση του συστήματος.
Στην εκτενή γραπτή ενημέρωση προς τον ΠτΔ τέθηκε και το θέμα της υλοποίησης του συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (ejustice). Ο ΠΔΣ ως βασικός εταίρος στη δρομολογούμενη προσπάθεια, εξέφρασε τους προβληματισμούς του προς τον στόχο της δημιουργίας ενός συστήματος εύχρηστου και λειτουργικού, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες, με γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον της δικαιοσύνης, των λειτουργών της και της κοινωνίας ευρύτερα.
Μάλιστα, σε πρόσφατη συνάντηση του ΠΔΣ με τον Υφ. Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και αρμόδιους λειτουργούς, τονίστηκε εμφατικά η έγκαιρη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για τη διασφάλιση της ασφάλειας του συστήματος, τη δημιουργία πλάνου για την παροχή ολοκληρωμένης εκπαίδευσης στους χρήστες για την αρμονική μετάβαση στο νέο σύστημα και τη δημιουργία υποστηρικτικής υποδομής για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και για την άμεση διαχείριση των όποιων δυσκολιών προκύψουν κατά την υλοποίηση του έργου.
Τέλος, σημειώνεται η ανάγκη της δρομολόγησης των διαδικασιών για την πλήρωση των θέσεων του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου αμέσως μετά τον Ιούνιο του 2023, όπου θα έχουν συμπληρωθεί οι διαδικασίες πλήρωσης όλων των υπολοίπων δικαστικών θέσεων.
Διανύοντας περίοδο έντονων και πολυσύνθετων προκλήσεων (επιπτώσεις ρωσοουκρανικής κρίσης, κυρώσεις ΕΕ και ΗΕ, κυρώσεις ΗΠΑ και ΗΒ, κλυδωνισμοί στον τομέα των υπηρεσιών κ.ά.), δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποστρέφουμε την προσοχή μας από φλέγοντα θέματα στον χώρο της δικαιοσύνης, στα οποία θα πρέπει να ανταποκριθούμε με συνέπεια και επάρκεια.
Ο ΠΔΣ κρούει για ακόμη μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου ότι το σύστημα απονομής δικαιοσύνης θα καταρρεύσει με μαθηματική ακρίβεια, αν δεν υπάρξει συντονισμένη συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων για άμεση προώθηση των ανωτέρω μεταρρυθμίσεων και άλλων ενεργειών για την επίσπευση των μεταρρυθμίσεων, οι οποίες έπρεπε να είχαν γίνει χθες.
Ως εκ των πιο πάνω, συνάγεται το συμπέρασμα ότι επιβάλλεται εγρήγορση από όλα τα μέρη, όλους τους θεσμικούς φορείς για να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τα ζητήματα αυτά και να προβούμε σε όλες τις ενέργειες που απαιτούνται, χωρίς άλλη αργοπορία.
Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος
