Σύμφωνα με ανακοίνωση που συνοδεύει την Εαρινή Έκθεση 2020 του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, οι συνθήκες αβεβαιότητας που επικρατούν λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας έχουν οδηγήσει τα πλείστα κράτη μέλη της ΕΕ να προχωρήσουν σε ενεργοποίηση της «Ρήτρας Απόδρασης», με την οποία τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να αποκλίνουν προσωρινά από τους αριθμητικούς δημοσιονομικούς κανόνες έχοντας την ευελιξία να λάβουν δημοσιονομικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν την κρίση. Δεδομένων των πρωτόγνωρων συνθηκών που έχουν επηρεάσει τη διαδικασία καθορισμού των μακροοικονομικών προβλέψεων και των ανώτατων ορίων δαπανών, τα οποία το Υπουργείο Οικονομικών θα συμπεριλάμβανε στο Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2021- 2023, αποφάσισε τη διαφοροποίηση του περιεχομένου και του χρονοδιαγράμματος των στοιχείων που έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα.
Δείτε τη σύνοψη της Εαρινής Έκθεσης 2020:
Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο επισημαίνει ότι παρά το ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον των προηγούμενων ετών συμπεριλαμβανομένου του 2019, η πρωτόγνωρη κρίση που παρατηρήθηκε το τελευταίο τρίμηνο με την πανδημία, αναδεικνύει για ακόμα μια φορά την ανάγκη για προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, οι οποίες διαχρονικά έχουν διατυπωθεί στις Εκθέσεις του Συμβουλίου, όπως και από άλλους οργανισμούς και θεσμούς. Στόχος των μεταρρυθμίσεων, μεταξύ άλλων, είναι να καταστεί η κυπριακή οικονομία ανταγωνιστική και έτοιμη να αντιμετωπίσει έγκαιρα και με αποτελεσματικό τρόπο τις προκλήσεις που προκύπτουν από απρόσμενες κρίσεις.
Οι επιπτώσεις της πανδημία, έχουν καταδείξει ότι η δημοσιονομική σταθερότητα και η πραγματοποίηση δημοσιονομικών πλεονασμάτων που επιτρέπουν τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη δημιουργία αποθεματικών θα πρέπει να αποτελούν βασικό στοιχείο κατά τον δημοσιονομικό σχεδιασμό. Περαιτέρω, η πανδημία έχει αναδείξει τη σημασία της προώθησης σημαντικού αριθμού μεταρρυθμίσεων. Οι βασικότερες προκλήσεις και προτεραιότητες, οι οποίες αναλύονται εκτενώς στις Εκθέσεις του Συμβουλίου είναι:
- η μείωση του πολύ ψηλού δημόσιου και ιδιωτικού δημόσιου χρέους. Αυτό θα ενισχύσει τη θέση της κυπριακής οικονομίας επιτρέποντάς της να αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από το εξωτερικό περιβάλλον, όπως οι συναλλαγματικές διακυμάνσεις, οι συνθήκες πολιτικής αστάθειας στις γειτονικές χώρες, μια παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση και οι ανεξέλεγκτες καταστάσεις όπως η πρόσφατη πανδημία,
- η συνέχιση της προσπάθειας για περιορισμό των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων που παραμένουν εντός και εκτός του χρηματοπιστωτικού συστήματος και οι οποίες, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, παραμένουν σε υψηλό επίπεδό,
- η δημιουργία ενός βιώσιμου συνταξιοδοτικού συστήματος, το οποίο θα διασφαλίσει επαρκή συνταξιοδοτικά ωφελήματα στους πολίτες, αποτρέποντας το ενδεχόμενο το κράτος να χρειαστεί να παρέμβει για την κοινωνική στήριξη των συνταξιούχων,
- η ενίσχυση της αποταμίευσης των νοικοκυριών η οποία διαχρονικά παρουσιάζεται πολύ χαμηλή με την παροχή κινήτρων, τη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου και την ενίσχυση της εποπτείας,
- ο περιορισμός της εξάρτησης της οικονομίας σε μη διατηρήσιμες δραστηριότητες. Σε περιόδους κρίσεων η εφαρμογή και στη συνέχεια η παράταση και διεύρυνση μη ορθολογιστικών, υπό ομαλές συνθήκες μέτρων, όπως το σχέδιο πολιτογραφήσεων μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις σε άλλους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Ταυτόχρονα, μπορεί να την καταστήσουν πιο ευάλωτη, ειδικότερα στην περίπτωση απότομης και απρόσμενης δραστικής μείωσης της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας μόνιμων κρατικών δαπανών με τη λανθασμένη υπόθεση ότι τα δημοσιονομικά έσοδα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα θα είναι και αυτά μόνιμα,
- η προώθηση σχεδιασμού και κινήτρων που θα ενθαρρύνουν την ενίσχυση των διατηρήσιμων παραγωγικών τομέων που διαφοροποιούν και διευρύνουν τη βάση της οικονομίας σε μακροχρόνιο ορίζοντα και που θα προσφέρουν ευκαιρίες για το σύνολο των πολιτών,
- η προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα καταστίσουν πιο ανταγωνιστική και ανθεκτική την οικονομία και ταυτόχρονα πιο ελκυστική σε εγχώριες και ξένες επενδύσεις. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε τομείς που η Κύπρος φαίνεται να υστερεί σημαντικά και καταγράφονται διαχρονικά σε εκθέσεις διαφορών οργανισμών, μεταξύ άλλων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και της Παγκόσμιας Τράπεζας και περιλαμβάνουν:
– τον τομέα της παιδείας όπου το ψηλό κόστος δεν αντικατοπτρίζεται στα ποιοτικά αποτελέσματα,
– το σύστημα δικαιοσύνης που χαρακτηρίζεται από μεγάλες καθυστερήσεις,
– το καθεστώς λειτουργίας των ημικρατικών οργανισμών,
– τον έλεγχο των κρατικών δαπανών και ιδιαίτερα του κρατικού μισθολογίου που από το 2019 άρχισε να αυξάνεται με ρυθμούς πέραν του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ. Διαχρονική θέση του Συμβουλίου είναι η δημιουργία ενός διάφανους και ορθολογιστικού συστήματος αξιολόγησης και καθορισμού απολαβών στον δημόσιο τομέα,
– την άρση αχρείαστων περιορισμών δραστηριοποίησης σε τομείς της οικονομίας και επαγγέλματα, συμπεριλαμβανομένης και των αχρείαστων γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Επιπρόσθετα με τα πιο πάνω θα πρέπει να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση και ετοιμότητα σε περίπτωση ανάγκης για άμεση λήψη διορθωτικών μέτρων όταν και εφόσον χρειαστεί με στόχο τη διατήρηση της σταθερότητας στα δημόσια οικονομικά σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και εξελίξεις όπως:
- κατά την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας το οποίο θα παρέχει ένα ελάχιστο αποδεκτό επίπεδο υπηρεσίας σε όλο τον πληθυσμό χωρίς όμως να δημιουργεί δυσβάστακτα κόστη, είτε για τα νοικοκυριά, είτε για τα δημόσια οικονομικά,
- κατά τη δημιουργία του Ταμείου Επενδύσεων και ιδιαίτερα για το πώς θα χρησιμοποιούνται τα έσοδα από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην οικονομία και στα δημόσια ταμεία και
- κατά την επίλυση του κυπριακού προβλήματος λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες που πιθανόν να επηρεάσουν διαχρονικά την κυπριακή οικονομία.
Δημοσιονομικοί κανόνες
To 2019 δεν έχει παρατηρηθεί απόκλιση από το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Στόχο ο οποίος έχει καθοριστεί στο 0% του ΑΕΠ. Υπενθυμίζεται ότι τόσο το γενικό όσο και το διαθρωτικό υπόλοιπο ήταν θετικά το 2019. To 2020 έχει γίνει ενεργοποίηση της «Ρήτρας Απόδρασης» που επιτρέπει στα κράτη μέλη να αποκλίνουν προσωρινά από τους δημοσιονομικούς κανόνες δεδομένου ότι δεν θα απειληθεί η δημοσιονομική σταθερότητα. Το 2021 όπως έχει προαναφερθεί δεν έχουν ακόμη καθοριστεί ανώτατα όρια δαπανών και ούτε έχουν γίνει μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις.
Η σημαντική αύξηση στο δημόσιο χρέος και η προβλεπόμενη μείωση στο ΑΕΠ κατά το 2020 αναμένεται να αυξήσουν το ποσοστό δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ μέχρι το τέλος του έτους κοντά στο 117%. Εντούτοις με δεδομένο ότι οι παραδοχές που αφορούν στο βασικό μακροοικονομικό σενάριο θα επαληθεύουν, το δημόσιος χρέος αναμένεται με την πάροδο της κρίσης να ακολουθήσει πτωτική πορεία ικανοποιώντας τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες.
Η αναμενόμενη πορεία του δείκτη Δημόσιο Χρέος προς ΑΕΠ παρουσιάζεται στο γράφημα που ακολουθεί και το οποίο ετοιμάστηκε στο πλαίσιο της συνεργασίας που υπογράφτηκε με το Πανεπιστήμιο Κύπρου βάσει μοντέλου που έχουν αναπτύξει οι καθηγητές Δρ. Αντρέα Κονσίλιο (Πανεπιστήμιο Παλέρμο) και Δρ. Σταύρος Ζένιος (Πανεπιστήμιο Κύπρου).
Δημόσιο χρέος (Βασικό σενάριο μακροοικονομικών προβλέψεων)
Επαναξιολόγηση δημοσιονομικού σχεδιασμού
Καταλήγοντας το Συμβούλιο θεωρεί σημαντική την ανάγκη επαναξιολόγησης των προβλέψεων και στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν για τον καταρτισμό του Κρατικού Προϋπολογισμού 2021, κατά τον Σεπτέμβριο του 2020 οπόταν και θα υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για την πορεία της πανδημίας και της οικονομίας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ληφθούν υπόψη όλα τα διαθέσιμα στοιχεία που θα υπάρχουν τη συγκεκριμένη στιγμή, έτσι ώστε ο Κρατικός Προϋπολογισμός να αντικατοπτρίζει όσο το δυνατόν τις ανάγκες του Κράτους χωρίς να ξεφεύγει από τις δυνατότητες του διατηρώντας την οικονομική σταθερότητα.
Διαβάστε το πλήρες κείμενο της Εαρινής Έκθεσης 2020
