Δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, νομοσχέδιο με την υπογραφή του Κώστα Κληρίδη, Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, το οποίο τροποποιεί ριζικά το Νόμο περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις Νόμων) του 1964 όπως τροποποιήθηκε. Για την τροποποίησή του γίνεται εκ νέου επίκληση του Δικαίου της Ανάγκης όπως και στο παρελθόν με πρόσθετους λόγους τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στη δικαιοσύνη, τις καθυστερήσεις στη δικαιοσύνη, την έκθεση της Επιτροπής Greco του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Σε σχέση με τη σύσταση νέου Εφετείου, το οποίο θα λειτουργήσει σαν δευτεροβάθμιο δικαστήριο ακούοντας εφέσεις από πρωτόδικα δικαστήρια, στο προοίμιο αναφέρεται ότι, κατέστη αναγκαίο να λειτουργήσει τούτο ξεχωριστά και κάτω από το Ανώτατο Δικαστήριο. Οι πρόνοιες σε σχέση με το νέο Εφετείο, εντοπίζονται στο άρθρο 4 του προτεινόμενου νομοσχεδίου το οποίο προσθέτει νέο άρθρο 3 Α, που αφορά την ίδρυση και λειτουργία Εφετείου.
Σύμφωνα λοιπόν με τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, καθιδρύεται Εφετείο δευτεροβάθμιας δικαιοδοσίας, με έδρα τη Λευκωσία, και τη δυνατότητα να συνεδριάζει και σε άλλες επαρχίες με γνωστοποίηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Εφετείο σύγκειται από μέγιστο αριθμό 16 Δικαστών, τους οποίους διορίζει το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο όπως θα λειτουργήσει με βάση τις πρόνοιες του νομοσχεδίου και θα απαρτίζεται με πρόσθετα μέλη, πέραν των Δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, από τον Πρόεδρο του Εφετείου, τον Πρόεδρο του Επαρχιακού, τον αρχαιότερο Πρόεδρο του Επαρχιακού Δικαστηρίου, τον Πρόεδρο της ‘Ένωσης Δικαστών, τον Γενικό Εισαγγελέα, τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και δικηγόρο που ασκεί την δικηγορία για 25 και πλέον έτη, οριζόμενο από το Συμβούλιο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου χωρίς να είναι μέλος του. Για διορισμό δικαστών του Εφετείου, μετέχουν επιπρόσθετα οι δύο αρχαιότεροι Δικαστές του Εφετείου, σε αντικατάσταση του Προέδρου του Επαρχιακού Δικαστηρίου και της Ένωσης Δικαστών.
Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο θα λειτουργήσει στο μέλλον όταν θα εφαρμοσθούν οι πλήρεις διατάξεις του Νόμου όπως τροποποιείται. Επί του παρόντος θα λειτουργεί υπό την παρούσα σύνθεσή του, δηλαδή, τα μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο ορίζει και τον Πρόεδρο του Εφετείου.
Το Εφετείο θα απαρτίζεται από Τμήματα που θα καθορισθούν με διαδικαστικό κανονισμό από το Ανώτατο Δικαστήριο. Αναμένεται ότι μέσα από τη δημιουργία τμημάτων θα υπάρξει και εξειδίκευση στο επίπεδο των εφέσεων, το οποίο βεβαίως συνεπάγεται ταχύτερη εκδίκασή των, έκδοση αποφάσεων, όπως επίσης και ποιοτική βελτίωση. Το Εφετείο, με τα τμήματά του, θα ασκεί την δευτεροβάθμια δικαιοδοσία, σε πολιτικές, ποινικές υποθέσεις, όπως και υποθέσεις αναθεωρητικής δικαιοδοσίας και της δευτεροβάθμιας δικαιοδοσίας των Δικαστηρίων ειδικής δικαιοδοσίας.
Οι θέσεις για δικαστές του Εφετείου είναι θέσεις διορισμού και απαραίτητη προϋπόθεση είναι για τους δικηγόρους να είναι δικηγόρος με δωδεκαετή τουλάχιστον άσκηση του επαγγέλματος και υψηλού ηθικού επιπέδου, δια δε τους Δικαστές, να έχουν δωδεκαετή υπηρεσία. Δικηγόροι της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας είναι προσοντούχοι με δωδεκαετή άσκηση. Για το Τμήμα Aναθεωρητικής Δικαιοδοσίας, δηλαδή προσφυγών απαραίτητη προϋπόθεση είναι ευρεία γνώση σε θέματα διοικητικού δικαίου ή αποδεδειγμένη εμπειρία στον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων. Ο μισθός τους ανέρχεται στις 111.450 ευρώ ετησίως, πλέον προσαυξήσεις και τιμαριθμικό επίδομα. Το Εφετείο θα έχει το δικό του Πρωτοκολλητείο.
Στην ουσία αναμένεται ότι το δεκαεξαμελές εφετείο θα έχει ένα Τμήμα για εφέσεις από τα Διοικητικά Δικαστήρια και εν γένει δικαστήρια που εφαρμόζουν διοικητικό δίκαιο και τμήματα που αναμένεται να είναι πάντοτε τριμελή για τις πολιτικές εφέσεις, ποινικές εφέσεις και εφέσεις από τα Οικογενειακά Δικαστήρια, Δικαστήριο Ελέγχου Ενοικιάσεων, Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Στο Νόμο δεν γίνεται πρόνοια για καταχώρηση των Εφέσεων μόνο μετά από άδεια σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και συνεπώς οι εφέσεις αναμένονται ότι θα ασκούνται κατά τον ίδιο τρόπο δυνάμει της κείμενης νομοθεσίας.
Όσον αφορά τους διορισμούς των 16 μελών του Εφετείου αναμένεται ότι Προέδροι των Επαρχιακών, Διοικητικών και ή Ειδικών Δικαστηρίων και μέλη της νομικής υπηρεσίας θα διοριστούν. Επίσης έμπειροι δικηγόροι. Έχω την άποψη ότι εάν στο Εφετείο διοριστούν Προέδροι Δικαστηρίων ή ακόμα και ανώτεροι Επαρχιακοί που διαθέτουν δωδεκαετή πείρα δεν θα εμπλουτισθεί η δικαιοσύνη με το νέο αίμα το οποίο κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να μεταγγισθεί στην πάσχουσα αυτή τη στιγμή δικαιοσύνη τόσο από άποψης καθυστερήσεων αλλά και ποιότητας. Η επιλογή από το Ανώτατο Δικαστήριο, παρακαθήμενο σαν Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, θα πρέπει να γίνει με πλήρως αξιοκρατικά κριτήρια τόσον όσον αφορά τα προσόντα αλλά και την αποδεδειγμένη ικανότητα των υποψηφίων στη πράξη. Δεν συμφωνώ με ποσοστώσεις οι οποίες έχουν ακουστεί π.χ. 60% δικαστές και 40% δικηγόροι ή 80% με 20% αντίστοιχα.
Επιπρόσθετα αφαίμαξη της Νομικής Υπηρεσίας με διορισμούς νέων Δικαστών από τη Νομική Υπηρεσία θα δημιουργήσει και επιτείνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Νομική Υπηρεσία. Η μόνη νότα αισιοδοξίας στο πολύ βαρύ κλίμα αυτή τη στιγμή στον τομέα απονομής της δικαιοσύνης με πολλαπλά προβλήματα όχι μόνο όσον αφορά τις καθυστερήσεις αλλά και την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων, είναι η επιλογή νέων αλλά έμπειρων εν γένει λειτουργών της δικαιοσύνης είτε από τους δικηγόρους είτε από το δικαστικό σώμα, οι οποίοι έχουν πολύ καλά προσόντα, ακαδημαϊκής φύσεως αλλά και οι οποίοι έχουν όραμα και στόχους στο τομέα της δικαιοσύνης για την αναβάθμισή της από κάθε άποψη.
Έχω την εντύπωση ότι θα ήταν καλύτερα να λειτουργήσει το νέο Δικαστικό Συμβούλιο πριν τους διορισμούς του Εφετείου, ούτως ώστε να εμπλουτισθεί αυτό και να αποφευχθεί κριτική η οποία δυνατόν να ασκηθεί για τους επικείμενους διορισμούς.
Να σημειωθεί ότι ανάλογες τροποποιήσεις για να επιτευχθεί η σύσταση του Εφετείου γίνονται και στον Περί Δικαστηρίων Νόμο 14/60 με συγκεκριμένο νομοσχέδιο σαν απόρροια των τροποποιήσεων που επέρχονται με τον Περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) Νόμο. Επίσης να σημειώσουμε ότι, προτείνεται με νομοσχέδιο και ο περί της Εντεκάτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμου του 2019, άρθρα 144, 146 και 155.
Τέλος να σημειώσουμε ότι, το Ανώτατο δικαστήριο έχει πρόσφατα προβεί σε ανακοίνωση που αφορά τον διορισμό, μεταξύ άλλων, Δικαστών στη Δημοκρατία. Η διαδικασία και τα κριτήρια αφορούν νέους Δικαστές και όχι, εξ όσων αντιλαμβάνομαι, δικαστές του Εφετείου. Θα ήταν απαραίτητο, πριν τον διορισμό Δικαστών του Εφετείου να καθοριστούν και τα κριτήρια διορισμών των δικαστών του.
Διαβάστε επίσης: Δικαστηριακή μεταρρύθμιση και δίκαιο της ανάγκης
