Ενόψει του έντονου ενδιαφέροντος για το θέμα του ΕΣΤΙΑ, επικοινωνήσαμε με το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και συγκεκριμένα με τις Ανώτερες Λειτουργούς του Υπουργείου, κυρία Βασιλική Χατζηαδάμου και κυρία Μαρία Νικολάου, οι οποίες δίνουν απαντήσεις σε βασικά ζητήματα που αφορούν το Σχέδιο, στη δημοσιογράφο Μαρία Χριστοδούλου.
Στη συνέντευξη αναφέρονται στο χρονοδιάγραμμα του Σχεδίου, στη συμφωνία του Υπουργείου με τις τράπεζες, απαντούν στο ερώτημα εάν θα υπάρξει και δεύτερο Σχέδιο Εστία, ποια διαδικασία ακολουθείται σε ειδικές περιπτώσεις και πολλά άλλα .
1.Ποιος είναι ο πρωταρχικός στόχος του ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΣΤΙΑ και ποιο το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα;
Ο στόχος του ΕΣΤΙΑ είναι η προστασία της πρώτης κατοικίας και η άμβλυνση του προβλήματος των μη-εξυπηρετούμενων δανείων που υπάρχουν στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα.
2.Πότε και με ποιο τρόπο παρουσιάστηκε στις τράπεζες το ΣΧΕΔΙΟ, ποιες το αποδέχτηκαν, ποιες όχι και για ποιους λόγους αρνηθήκαν συμμετοχή;
Κατόπιν της έγκρισης του Υπουργικού Συμβουλίου (26/6/2019), το Μνημόνιο Συναντίληψης διαβιβάστηκε από το Υπουργείο Οικονομικών προς όλες τις Τράπεζες, μέσω του Συνδέσμου Τραπεζών, και προς όλες τις Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων, με την παράκληση να εκδηλώσουν προς το Υπουργείο Οικονομικών κατά πόσο επιθυμούν να συμμετέχουν στο Σχέδιο Εστία και να υπογράψουν το Μνημόνιο Συναντίληψης με την Κυβέρνηση. Στις 26/7/2019, πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών η τελετή υπογραφής των Μνημονίων Συναντίληψης της Κυβέρνησης με κάθε μια από τις τράπεζες/εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, οι οποίες εκδήλωσαν την επιθυμία τους για συμμετοχή στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ. Τα τραπεζικά ιδρύματα/εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων που υπέγραψαν το Μνημόνιο Συναντίληψης με την Κυβέρνηση και συμμετέχουν στο Σχέδιο είναι τα ακόλουθα:
- Τράπεζα Κύπρου Δημόσια Εταιρεία Λτδ
- Ελληνική Τράπεζα Δημόσια Εταιρεία Λτδ
- Συνεργατική Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Λτδ (ΣΕΔΙΠΕΣ)
- Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Λτδ (ΚΕΔΙΠΕΣ)
- Αlpha Bank Cyprus Ltd
- Astrobank Limited
- Eurobank Cyprus Ltd
- Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρου) Λτδ
- Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Στέγης
- Gordian Holdings Limited
Όσες εκ των Τραπεζών/Εταιρειών Εξαγοράς Πιστώσεων δεν εκδήλωσαν ενδιαφέρον για συμμετοχή ουσιαστικά δεν διαθέτουν στο χαρτοφυλάκιο τους μη-εξυπηρετούμενα δάνεια που εξασφαλίζονται με υποθήκη την πρώτη κατοικία και ως εκ τούτου δεν θα μπορούσαν να επωφεληθούν μέσω του Σχεδίου ΕΣΤΙΑ.
3.Οι αιτήσεις για το ΣΧΕΔΙΟ γίνονται μέσω των τραπεζών; Τι γίνεται στην περίπτωση που η τράπεζα αρνηθεί να αιτηθεί ο πελάτης της, δεν υπάρχει στέρηση δικαιώματος σε αυτή την περίπτωση; Στην αντίθετη περίπτωση που οι τράπεζες ενθαρρύνουν όλους τους δανειολήπτες να υποβάλουν αίτηση, ακόμη και όσους δεν είναι βιώσιμοι, θα υπάρξει νέο ΣΧΕΔΙΟ (ΕΣΤΙΑ 2) ;
Οι αιτήσεις για το Σχέδιο υποβάλλονται στις τράπεζες και συγκεκριμένα στην τράπεζα που υπάρχει το μη εξυπηρετούμενο δάνειο το οποίο εξασφαλίζεται με πρώτη σε σειρά προτεραιότητας υποθήκη επί της κύριας κατοικίας του δανειολήπτη/ιδιοκτήτη.
Οι τράπεζες δεν θα αρνούνται να παραλάβουν οποιαδήποτε αίτηση μπορούν όμως να συμβουλεύσουν κάποιο πολίτη ως προς την επιλεξιμότητα της αίτησής του.
Οι τράπεζες θα παραλαμβάνουν όλες τις αιτήσεις, θα κάνουν τον προκαταρκτικό έλεγχο της πληρότητας και της επιλεξιμότητας της αίτησης με βάση τα εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία του αιτητή, τον έλεγχο της επιλεξιμότητας των πιστωτικών διευκολύνσεων και τον έλεγχο βιωσιμότητας του αναδιαρθρωμένου δανείου. Με την ολοκλήρωση του ελέγχου θα στέλνουν την απόφασή τους στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΕΠΚΑ).
Η τελική απόφαση για απόρριψη ή έγκριση όσον αφορά την πληρότητα και επιλεξιμότητα των εισοδηματικών και περιουσιακών στοιχείων ανήκει στο ΥΕΠΚΑ.
Με βάση ρητή αναφορά του Υπουργού Οικονομικών στα ΜΜΕ αλλά και στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών δεν θα υπάρξει άλλο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ.
Όμως οι περιπτώσεις των δανειοληπτών οι οποίοι δεν μπορούν να καταβάλουν τη δόση του αναδιαρθρωμένου δανείου καλύπτονται με τη διαδικασία που αναφέρθηκε από τον Υπουργό Οικονομικών ότι δηλαδή οι περιπτώσεις αυτές θα μελετηθούν για να παρθεί απόφαση ως προς τον περεταίρω χειρισμό τους.
4.Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα του ΣΧΕΔΙΟΥ, πότε υπολογίζεται να ολοκληρωθεί η εξέταση των αιτήσεων και να δοθεί η πρώτη δόση της χορηγίας; Με ποιο τρόπο θα δίνεται η χορηγία;
Το χρονοδιάγραμμα του Σχεδίου αναφέρεται στο ίδιο το Σχέδιο και έχει ως εξής:
- Περίοδος υποβολής αιτήσεων: 2/9/2019 – 15/11/2019
- Περίοδος προώθησης των αποτελεσμάτων της εξέτασης των αιτήσεων από τις τράπεζες στο ΥΕΠΚΑ: 2/9/2019 – 29/11/2019
- Περίοδος προσφοράς λύσης αναδιάρθρωσης από τις τράπεζες προς τους αιτητές: 2/9/2019-16/12/2019
- Περίοδος εξέτασης αιτήσεων από ΥΕΠΚΑ: 2/9/2019-31/3/2020
Με βάση την παράγραφο 6.3. του Σχεδίου «Η πρώτη καταβολή Κρατικής Χορηγίας δύναται να πραγματοποιηθεί την περίοδο από τον Δεκέμβριο 2019 μέχρι και τις 30 Απριλίου 2020».
Οι μετέπειτα χορηγίες θα καταβάλλονται στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους και θα καλύπτουν την περίοδο από τον Δεκέμβριο του προηγούμενου έτους μέχρι το Νοέμβριο του έτους που γίνεται η πληρωμή. Η χορηγία θα καταβάλλεται στην τράπεζα, στον λογαριασμό του οφειλέτη αναδιαρθρωμένου δανείου αφού πρώτα επιβεβαιωθεί ότι έχουν καταβληθεί όλες οι απαραίτητες δόσεις από τον δανειολήπτη.
5.Έχει περάσει πάνω από ένας μήνας από την έναρξη του ΣΧΕΔΙΟΥ, πόσες αιτήσεις έχουν γίνει μέχρι στιγμής; Σύμφωνα με δημοσιεύματα στο ΣΧΕΔΙΟ εμπίπτουν 12 χιλιάδες δανειολήπτες αλλά μόνο ελάχιστοι έχουν αιτηθεί μέχρι στιγμής, αληθεύει αυτό; Υπάρχει δυνατότητα να δοθεί παράταση στο σχέδιο;
Με βάση τα στοιχεία που έχουν εξασφαλιστεί από τις τράπεζες, μέχρι την Παρασκευή, 4/10/2019, είχαν παραληφθεί συνολικά 257 αιτήσεις. Ο αρχικός υπολογισμός των 15.000 αιτήσεων βασίστηκε μόνο στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που εξασφαλίζονταν με υποθήκη την Κύρια Κατοικία η αξία της οποίας δεν υπερέβαινε τις €350.000. Δεν λήφθηκαν δηλαδή υπόψη τα στοιχεία για τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια αφού στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο δεν ήταν διαθέσιμα.
Οποιαδήποτε απόφαση για παράταση της περιόδου υποβολής αιτήσεων θα ληφθεί από το Υπουργείο Οικονομικών.
6.Τι γίνεται σε περίπτωση που ένας απλός πολίτης αδυνατεί να συμπληρώσει τις 34 σελίδες της αίτησης και να μαζέψει τα απαραίτητα έγγραφα εντός του χρονικού πλαισίου; Υπάρχουν αρμόδια άτομα του Φορέα που μπορούν σε κάθε περίπτωση να βοηθήσουν ξεχωριστά; Πως θα διαχειριστεί την όλη γραφειοκρατία ο Φορέας ή οι τράπεζες; Θα γίνεται ενδελεχής έλεγχος κι από το Φορέα ή θα βασίζεται στα έγγραφα που θα στέλνει η τράπεζα;
Είναι σημαντικό να διευκρινισθεί ότι η αίτηση αποτελείται από 26 σελίδες και όχι 34. Οι σελίδες από 27 μέχρι 34 αφορούν σε δείγματα εντύπων.
Το Σχέδιο ανακοινώθηκε από τις 12/7/2019 για να δώσει στον κάθε πολίτη αρκετό χρόνο να μαζέψει τα απαραίτητα παραστατικά. Υπάρχουν επίσης αρκετά στοιχεία και παραστατικά στην αίτηση που δεν αφορούν όλους τους αιτητές (π.χ. στοιχεία για πτωχεύσαντες, στοιχεία εταιρειών όταν το δάνειο έχει γίνει από εταιρεία). Για βοήθεια των αιτητών έχει ετοιμαστεί και αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΥΕΠΚΑ ο «Οδηγός Συμπλήρωσης της Αίτησης για Ένταξη στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ».
Στην περίπτωση που κάποιος πολίτης μελετήσει τον Οδηγό, προσπαθήσει να συμπληρώσει την αίτηση αλλά τελικά αδυνατεί να συμπληρώσει κάποια από τα στοιχεία που ζητούνται τότε μπορεί να απευθυνθεί στην τράπεζά του για να τον βοηθήσει.
Από το Φορέα, δηλαδή το ΥΕΠΚΑ, θα γίνονται 100% αυτοματοποιημένοι έλεγχοι.
Θα γίνονται επίσης μη αυτοματοποιημένο έλεγχοι στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο.
7.Σχετικά με την Εκτίμηση της Αγοραίας Αξίας της Κατοικίας, αναγράφεται πως θα λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος εκτίμησης της Τράπεζας και του Αιτητή, τι γίνεται σε περίπτωση που υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο ποσών , ιδίως στην περίπτωση που ο Αιτητής καταγράψει κατά πολύ μικρότερο ποσό εκτίμησης, για να μειωθεί περαιτέρω το κόστος του δάνειο του;
Σε περίπτωση που εκτός από την εκτίμηση της Τράπεζας έχει γίνει εκτίμηση και από εκτιμητή του Αιτητή και οι δύο εκτιμήσεις διαφέρουν μεταξύ τους σε αξία περισσότερο από το 25% της χαμηλότερης εκτίμησης τότε θα πρέπει να γίνει και τρίτη ανεξάρτητη εκτίμηση η διεξαγωγή της οποίας είναι υποχρέωση του Αιτητή. Σε αυτή την περίπτωση η Αγοραία Αξία της Κύριας Κατοικίας θα είναι ο μέσος όρος των δύο πλησιέστερων εκτιμήσεων εκτός και εάν οι τρεις εκτιμήσεις διαφέρουν μεταξύ τους ισομερώς, οπότε ως Αγοραία Αξία της Κύριας Κατοικίας θα είναι η μεσαία τιμή (ο μέσος όρος των τριών εκτιμήσεων).
8.Με την έγκριση του ΣΧΕΔΙΟΥ σταματά οποιαδήποτε εκτέλεση εκποίησης. Tι γίνεται στο μεσοδιάστημα, από την υποβολή της αίτησης μέχρι και την έγκριση για όσους έχουν δικαστικό ένταλμα εκποίησης; Σε ποια περίπτωση θα γίνεται η εκποίηση μετά τη συμμετοχή του Αιτητή στο ΣΧΕΔΙΟ;
Σύμφωνα με το Σχέδιο, οι Τράπεζες/Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων που συμμετέχουν στο Σχέδιο δεν θα προβαίνουν σε λήψη νομικών μέτρων για Δάνεια που εξασφαλίζονται από Κύρια Κατοικία, για τα οποία εκκρεμεί ενώπιον τους προς εξέταση αίτηση για ένταξη στο Σχέδιο Εστία ή θα αποσύρουν/αναστέλλουν οποιαδήποτε νομικά μέτρα βρίσκονται σε εξέλιξη που αφορούν τα Δάνεια που εντάσσονται στο Σχέδιο, εφόσον οι Οφειλέτες τηρούν τις απορρέουσες από το Σχέδιο υποχρεώσεις τους.
9.Ένας οφειλέτης εγκρίνεται για την κρατική χορηγία, την οποία λαμβάνει τα πρώτα χρόνια έναρξης του ΣΧΕΔΙΟΥ και θέλει να αποπληρώσει πλήρως το όφελός του πριν τη λήξη του ορίου ηλικίας του. Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση;
Ο Οφειλέτης Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας δικαιούται αν θελήσει σε οποιοδήποτε στάδιο να αποπληρώσει νωρίτερα μέρος της οφειλής του ή ολόκληρη την οφειλή του, δηλαδή τα δύο-τρίτα (2/3) του Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας. Σε αυτή την περίπτωση ο Αρμόδιος Φορέας θα συνεχίσει να καταβάλλει στο τέλος του κάθε ημερολογιακού έτους Κρατική Χορηγία που αναλογεί στο ένα-τρίτο (1/3) του Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας η οποία θα καλύπτει την καταβολή κεφαλαίου και δεδουλευμένων τόκων που αναλογεί στο 1/3 του Αναδιαρθρωμένου Δανείου χωρίς να λαμβάνει υπόψη οποιαδήποτε πρόωρη αποπληρωμή.
10.Τι προνοεί το σχέδιο σε περίπτωση καθυστερημένης πληρωμής; Θα μπορεί να γίνει αναδιάρθρωση του ήδη αναδιαρθρωμένου δανείου;
Σύμφωνα με τη συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ των Τραπεζών και της κυβέρνησης η τράπεζα δεν έχει το δικαίωμα να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους του δανείου.
Ο Οφειλέτης Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας έχει την υποχρέωση να καταβάλλει κάθε μήνα τα δύο- τρίτα (2/3) της μηνιαίας δόσης για την αποπληρωμή του Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας και ο Αρμόδιος Φορέας να καταβάλλει στο τέλος εκάστου έτους την Κρατική Χορηγία που αναλογεί στο ένα-τρίτο (1/3) του Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας για την περίοδο των τελευταίων (12) μηνών (Δεκέμβριο του προηγούμενου έτους μέχρι και το Νοέμβριο του τρέχοντος έτους).
Σε περίπτωση που ο Οφειλέτης Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας αθετήσει τις υποχρεώσεις του που προκύπτουν από το Αναδιαρθρωμένο Δάνειο Κύριας Κατοικίας, δηλαδή παρουσιάσει καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών θα ισχύουν τα πιο κάτω:
- τερματίζεται η καταβολή της Κρατικής Χορηγίας,
- ο Οφειλέτης Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας οφείλει να επιστρέψει στον Αρμόδιο Φορέα το συνολικό καταβληθέν ποσό της Χορηγίας,
- οι οφειλές επανέρχονται στο ύψος που ήταν πριν την αναδιάρθρωση, μείον τις πληρωμές που έγιναν από τον οφειλέτη του Αναδιαρθρωμένου Δανείου, και καθίστανται απαιτητές από την Τράπεζα,
- η Τράπεζα προχωρεί με τις δέουσες ενέργειες που προβλέπονται στους περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμους.
Στην περίπτωση που στο τέλος κάποιου έτους υπάρχουν καθυστερήσεις στο Αναδιαρθρωμένο Δάνειο Κύριας Κατοικίας, οι οποίες δεν ξεπερνούν τις ενενήντα (90) ημέρες, και δεδομένου ότι ο οφειλέτης μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου του έτους που ακολουθεί καταβάλει τα καθυστερημένα ποσά καθώς και τα ποσά μέχρι και τη δόση του Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους τότε θα μπορεί να παραμείνει στο Σχέδιο.
Σε αυτή την περίπτωση ο Αρμόδιος Φορέας θα καταβάλει τον Φεβρουάριο την Κρατική Χορηγία για την περίοδο τον Δεκεμβρίου – Νοεμβρίου του προηγούμενου έτους.
11. Έχω μη εξυπηρετούμενο δάνειο αλλά δεν κατέχω τον τίτλο ιδιοκτησίας μου, τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση; (πχ το σπίτι μου είναι σε block κατοικιών και δεν έχουν εκδοθεί ξεχωριστεί τίτλοι ιδιοκτησίας).
Αυτές είναι οι περιπτώσεις που η εξασφάλιση του δανείου παίρνει συνήθως τη μορφή εκχώρησης του πωλητηρίου εγγράφου. Και στις περιπτώσεις αυτές ο ιδιοκτήτης της κατοικίας ή ο δανειολήπτης του Μη Εξυπηρετούμενου Δανείου με εξασφάλιση επί της κύριας κατοικίας μπορεί να κάνει αίτηση για ένταξη στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ.
12.Ποια η διαδικασία ελέγχου που θα ακολουθείται για να αποφευχθούν εικονικές περιπτώσεις; (Πχ κάποιος που διέμενε στο εξωτερικό αλλά έχει το διαμέρισμα στην Κύπρο και ξαφνικά επιστρέφει για να αλλάξει τα δεδομένα και «εικονικά» στα έγγραφα φαίνεται πως δεν έφυγε ποτέ για μεγάλο χρονικό διάστημα.)
Η διαμονή στην κύρια κατοικία για τουλάχιστον 6 μήνες είναι ένα από τα κριτήρια που θα ελέγχεται. Για το σκοπό αυτό απαιτείται μαζί με την αίτηση η προσκόμιση αναλυτικών καταστάσεων κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος ή υδατοπρομήθειας ανά διμηνία από το 2013. Απαιτείται επίσης βεβαίωση του κοινοτάρχη για τη διεύθυνση διαμονής του αιτητή και της οικογένειάς του.
13. Υποστηρίζεται από το ευρύ κοινό πως το ΣΧΕΔΙΟ αδικεί τις αδύναμες ομάδες δανειοληπτών που δυσκολεύτηκαν να πληρώσουν το δάνειο εν καιρώ κρίσης και ευνοούνται οι κακοπληρωτές που είχαν παγοποιήσει τα δάνεια τους. Τι έχετε να πείτε σχετικά με αυτό; Θα ήθελα επίσης, να μου σχολιάσετε το γεγονός ότι τα άτομα μεγάλης ηλικίας, μένουν εκτός σχεδίου εφόσον δεν τους δίνεται επαρκής χρόνος αποπληρωμής του δανείου τους.
Τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια που περιέχονται στο Σχέδιο, και τα οποία ελέγχονται για μεν τα εισοδηματικά για τα έτη 2017 και 2018 και για δε τα περιουσιακά τα έτη 2016, 2017, 2018, είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες για να αποτραπεί η ένταξη των στρατηγικών κακοπληρωτών στο Σχέδιο. Άτομα που φανεί κατά την εξέταση των αιτήσεων ότι είχαν τη δυνατότητα να αποπληρώνουν το δάνειο είτε λόγω ψηλών εισοδημάτων είτε λόγω περιουσίας που είχαν στη διάθεσή τους δεν θα μπορούν να επωφεληθούν από το Σχέδιο.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας είναι γεγονός ότι η διάρκεια αποπληρωμής του αναδιαρθρωμένου δανείου είναι συνάρτηση της ηλικίας του αιτητή (για αιτητές 61-65 είναι 10 χρόνια ενώ για αιτητές άνω των 65 είναι 5 χρόνια). Αυτό, έχει ως αποτέλεσμα η δόση να είναι αυξημένη και σε κάποιες περιπτώσεις το αναδιαρθρωμένο δάνειο να μην είναι βιώσιμο. Δεν σημαίνει όμως απαραίτητα ότι άτομα μεγάλης ηλικίας μένουν εκτός Σχεδίου. Ακριβώς για τις περιπτώσεις αυτές το Σχέδιο προβλέπει ότι η Τράπεζα κατά την αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του αναδιαρθρωμένου δανείου μπορεί να λάβει υπόψη την ικανότητα αποπληρωμής στενών συγγενών (μέχρι α΄ βαθμού, δηλαδή παιδιά) του Αιτητή οι οποίοι έχουν τη θέληση να υποστηρίξουν τον Αιτητή και αποδέχονται να ενεργήσουν ως εγγυητές του Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας.
