Η Κύπρος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της κοινωνικοοικονομικής της εξέλιξης. Η μεταβολή των παγκόσμιων συνθηκών και η θεσμοθετημένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση διαδικασία της πράσινης μετάβασης και της ψηφιακής εποχής δημιουργούν νέα δεδομένα που πρέπει να καθορίζουν τον στρατηγικό οδικό χάρτη για την ανταγωνιστικότητα, τη βιωσιμότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Βασικές παράμετροι της στρατηγικής αυτής είναι ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας, η ενίσχυση του κοινωνικού ιστού και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, μέσω στοχευμένων μεταρρυθμίσεων και προτάσεων, στρατηγικών επενδύσεων και διαμόρφωση ενός ανθεκτικού, καινοτόμου και δίκαιου μέλλοντος.
Ένας βασικός μοχλός για την ενίσχυση της κυπριακής ανταγωνιστικότητας είναι η ταχύτερη υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου REPowerEU. Οι δράσεις αυτές είναι κρίσιμες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας, τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και την προώθηση μιας πιο περιεκτικής ανάπτυξης.Η πλήρης αξιοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων – ιδιαίτερα του InvestEUSTEΡ – μπορεί να προσφέρει ουσιαστική στήριξη σε καινοτομία, υποδομές και μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα, η γρήγορη και αποδοτική εφαρμογή της πολιτικής συνοχής, ιδιαίτερα υπό την ενδιάμεση αναθεώρηση, αποτελεί ευκαιρία για τη μείωση των ανισοτήτων και την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών.
Ένας δεύτερος μοχλός είναι η ενίσχυση της εμπορευματοποίησης της έρευνας και της επένδυσης στην καινοτομία. Η Κύπρος έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας, αλλά η σύνδεση των ερευνητικών αποτελεσμάτων με την αγορά παραμένει περιορισμένη. Για να γεφυρωθεί αυτό το κενό, απαιτείται αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α), καθώς και ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων.Ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλαίσιο Ε&Α, που θα βασίζεται σε δείκτες απόδοσης και πολυετή χρηματοδότηση, μπορεί να προσφέρει σταθερότητα και κατεύθυνση. Η δημιουργία συνεργειών μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων θα επιτρέψει την αξιοποίηση του εγχώριου ταλέντου και γνώσης.
Επιπρόσθετα, η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Κύπρο απαιτεί βελτιώσεις στο ρυθμιστικό, νομικό και διοικητικό περιβάλλον. Η μείωση της γραφειοκρατίας και η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης μπορούν να διευκολύνουν τη λειτουργία και την επέκταση των επιχειρήσεων.Η ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας στη διακυβέρνηση των κρατικών και ημικρατικών οργανισμών πρέπει, επίσης, να αποτελεί προτεραιότητα.Παράλληλα, η αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την απλοποίηση της ρύθμισης θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και θα προσελκύσει ξένες επενδύσεις.
Η επένδυση στις δημόσιες υποδομές είναι, επίσης, απαραίτητη για τη μακροχρόνια ανάπτυξη. Η Κύπρος πρέπει να επιταχύνει έργα που αφορούν τη βελτίωση των ψηφιακών και φυσικών υποδομών, όπως τα δίκτυα υψηλών ταχυτήτων, τα “έξυπνα” συστήματα μεταφορών και οι ανθεκτικές ενεργειακές υποδομές.Ο εκσυγχρονισμός των δημοσίων υπηρεσιών, ειδικά μέσω της ψηφιοποίησης, θα ενισχύσει την αποδοτικότητα και θα περιορίσει τη διαφθορά. Ο επαγγελματισμός στις διαδικασίες δημόσιων προμηθειών και η τήρηση των σχετικών κανονισμών είναι κρίσιμος για τη διασφάλιση διαφάνειας και ποιοτικής παροχής υπηρεσιών.
Από την άλλη, η περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τις κυπριακές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες. Η προώθηση εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης, όπως το venturecapital, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και τα επενδυτικά ταμεία, είναι καθοριστικής σημασίας για την τόνωση της επιχειρηματικότητας.Παράλληλα, η ενίσχυση της συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών στις κεφαλαιαγορές – μέσω φορολογικών κινήτρων και προγραμμάτων χρηματοοικονομικής παιδείας – θα ενισχύσει τη ρευστότητα και την οικονομική σταθερότητα.
Όσον αφορά στην πράσινη μετάβαση και την προσιτή ενέργεια, τονίζεται ότι η γεωγραφική θέση και οι κλιματικές προκλήσεις καθιστούν την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης επιτακτική ανάγκη για την Κύπρο. Η αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ο εκσυγχρονισμός των δικτύων και η υλοποίηση διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες θα μειώσουν το ενεργειακό κόστος και την εξάρτηση από εισαγωγές.Επιπλέον, η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και η εφαρμογή πράσινων φορολογικών μεταρρυθμίσεων μπορούν να ενισχύσουν την οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Σε σχέση με την κλιματική ανθεκτικότητα και την κυκλική οικονομία, αναφέρεται ότι η ενίσχυσή τους είναι καθοριστικής σημασίας για το περιβάλλον και την οικονομία. Η αποτελεσματικότερη διαχείριση υδάτινων πόρων, ιδιαίτερα στη γεωργία, και η επένδυση στον καθαρισμό λυμάτων και στην ανακύκλωση μπορούν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.Η περαιτέρω ενσωμάτωση της κυκλικής οικονομίας στη βιομηχανία και στην κατανάλωση μπορεί να μειώσει το κόστος παραγωγής και να ενισχύσει την αυτάρκεια.
Παράλληλα, η διαφοροποίηση του φορολογικού μίγματος θα ενισχύσει τη σταθερότητα των δημόσιων εσόδων. Καθώς οι παραδοσιακές φορολογικές βάσεις γίνονται όλο και πιο ευμετάβλητες, η Κύπρος πρέπει να διερευνήσει νέες, βιώσιμες πηγές. Την ίδια στιγμή, τονίζεται ότι ένα δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα πρέπει να υποστηρίζει τη δημοσιονομική υγεία και προωθεί κοινωνική δικαιοσύνη.
Η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη. Η βελτίωση των βασικών και ψηφιακών δεξιοτήτων, η ενίσχυση της συμμετοχής σε STEM τομείς και στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και η ενίσχυση της δια βίου μάθησης είναι αναγκαίες προσαρμογές.Η βέλτιστη ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας και η σύνδεση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της οικονομίας θα μειώσουν την ανεργία και θα αυξήσουν την παραγωγικότητα.
Η ανάπτυξη, την ίδια στιγμή, πρέπει να είναι χωρίς αποκλεισμούς. Η ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας για ευάλωτες ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, είναι απαραίτητη για την κοινωνική συνοχή. Η παροχή ποιοτικής μακροχρόνιας φροντίδας και στοχευμένης ενεργειακής στήριξης, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των κατοικιών, θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής και θα μειώσει την ενεργειακή φτώχεια.
Συμπερασματικά, η Κύπρος έχει μπροστά της μια μοναδική ευκαιρία να διαμορφώσει ένα πιο ανθεκτικό, βιώσιμο και δίκαιο αναπτυξιακό μοντέλο. Με στοχευμένες μεταρρυθμίσεις και τη μέγιστη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών εργαλείων και πόρων, η χώρα μπορεί να απαντήσει στις προκλήσεις της εποχής και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της. Μέσω καινοτομίας, επενδύσεων στις υποδομές, εκπαίδευσης και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, η Κύπρος μπορεί να οικοδομήσει ένα μέλλον ευημερίας για όλους τους πολίτες της.
