Λίγες σκέψεις για τον Αλέκο

Α. Ο Αλέκος Μαρκίδης διορίστηκε το 1995 Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, θέση στην οποία διαδέχθηκε τον Μιχαλάκη Τριανταφυλλίδη και στην οποία παρέμεινε μέχρι το 2003. Υπήρξε για περισσότερα από 15 χρόνια εξεταστής του Νομικού Συμβουλίου για τους ασκούμενους δικηγόρους, πρώτα στην Πολιτική Δικονομία και ακολούθως στο Συνταγματικό Δίκαιο, διαδεχόμενος και εκεί τον Μιχαλάκη Τριανταφυλλίδη. Υπήρξε επίσης εκδότης των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μαζί με τη σύζυγό του Ερμιόνη Μαρκίδου (1985-1990). Το 1985 εκλέχθηκε βουλευτής Λευκωσίας του Δημοκρατικού Συναγερμού, θέση στην οποία επανεκλεγόταν μέχρι τον διορισμό του ως Γενικός Εισαγγελέας δέκα χρόνια αργότερα. Το 1979-1993 ήταν Γενικός Γραμματέας του ΔΗΣΥ και το 1993-1995 Αναπληρωτής Πρόεδρος. Για τη θέση του Αναπληρωτή Προέδρου, που συνεπαγόταν τότε εν δυνάμει θέση διαδόχου του Γιαννάκη Μάτση στην ηγεσία του κόμματος, είχε επικρατήσει με μικρή διαφορά ψήφων έναντι του νυν Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη.

Β. Ο πατέρας του, Φρίξος Μαρκίδης (1902-1985), ήταν και αυτός διακεκριμένος δικηγόρος, Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (1965-1970), υπήρξε επίσης εξεταστής των ασκούμενων δικηγόρων στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και εκδότης των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου (1961-1974). Πολιτευτής που ανήκε στην ενωτική παράταξη, στήριξε την υποψηφιότητα Ιωάννη Κληρίδη το 1960 απέναντι στον Μακάριο και παρέμεινε κατά βάση στην πολιτική παράταξη που εναντιωνόταν στην πολιτική Μακαρίου.

Γ. Ο μελετητής των κοινοβουλευτικών συζητήσεων της δεκαετίας κατά την οποία ο Αλέκος ήταν βουλευτής, μπορεί ευχερώς να διαπιστώσει γιατί ξεχώριζε ως αγορητής, την πρακτικότητα της σκέψης του και την διαύγεια του πνεύματός του. Ο Αλέκος ανήκε στην τελευταία γενιά κατά την οποία θεωρείτο αυτονόητο ότι οι περισσότεροι από τους σημαντικούς δικηγόρους έπρεπε να πολιτεύονται, μια παράδοση που είχε δημιουργηθεί από τα πρώτα χρόνια της αγγλοκρατίας και τη συμμετοχή διακεκριμένων δικηγόρων στο Νομοθετικό Συμβούλιο. Ως Γενικός Εισαγγελέας μελετούσε σε βάθος τα θέματα και το σημαντικότερο είχε εξαιρετικές διοικητικές ικανότητες. Είχε την γενική ευθύνη για την εναρμόνιση του κοινοτικού κεκτημένου, ενώ προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις.

Δ. Ο Γλαύκος Κληρίδης είχε υποσχεθεί στον Αλέκο να τον υποστηρίξει για υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2003. Άλλωστε ο Αλέκος είχε εγκαταλείψει την ενδεχόμενη προεδρία του ΔΗΣΥ όταν έγινε Γενικός Εισαγγελέας. Όταν ο Κληρίδης αποφάσισε να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τρίτη (συντομευμένη) θητεία, ο Αλέκος έλαβε μια απόφαση που σημάδεψε την πολιτική σταδιοδρομία του: να κατέλθει ανεξάρτητος υποψήφιος απέναντι στο κόμμα του. Αν κάποιος διαβάσει τον κατάλογο των προσώπων που υποστήριξαν την υποψηφιότητά του, θα διαπιστώσει ότι πολλοί εξ αυτών – ενδεχομένως και οι περισσότεροι – ήταν πολέμιοι του σχεδίου Ανάν, του οποίου ο Αλέκος ήταν υποστηρικτής, και ο στενότερος σύμβουλος του Κληρίδη κατά τη διαπραγμάτευση. Ήταν ταλέντο του Αλέκου να καταφέρνει να τον εκτιμούν και να τον ψηφίζουν πρόσωπα που διαφωνούσαν έντονα μαζί του στο κυπριακό, διότι θεωρούσαν πως ήταν πολιτικός με υψηλό ήθος, ικανότητες και σκέψη, ο οποίος πάντοτε συζητούσε τα θέματα που τον απασχολούσαν.

Ε. Υλοποίησε την υπόσχεσή του να παραιτηθεί από Γενικός Εισαγγελέας μετά την αποτυχία του να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ήταν απώλεια, διότι ο Αλέκος ήταν μια προσωπικότητα που έμοιαζε θαρρείς και ήταν φτιαγμένος για να είναι Γενικός Εισαγγελέας. Πιστεύω γενικά πως η θέση του Γενικού Εισαγγελέα του ταίριαζε πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο πολιτειακό αξίωμα. Η επιστροφή του πάντως στη δικηγορία υπήρξε εξαιρετικά επιτυχημένη, κάτι ιδιαίτερα σπάνιο για πρόσωπο που αναλαμβάνει για πολλά χρόνια πολιτειακό αξίωμα. Χειρίστηκε τόσο πριν το 1995, όσο και μετά την επιστροφή του στη δικηγορία το 2003 κορυφαίες υποθέσεις ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων. Ακόμα και όσοι έχουν κατακρίνει τις κατά καιρούς επιλογές του δεν αμφισβήτησαν ποτέ την κορυφαία νομική του σκέψη και την ικανότητα διαλόγου του.

Στ. Μια μοναδικότητα της μαχόμενης δικηγορίας που υποτιμούν όσοι δεν ανήκουν στο επάγγελμα, είναι ότι οι μαχόμενοι δικηγόροι αλληλοσυναντώνται συνεχώς, κυρίως σε αντιδικίες, σπανιότερα σε ομοδικίες, συχνότερα ακόμα στο καφενείο των δικαστηρίων ή έξω από τις δικαστικές αίθουσες. Οι μαχόμενοι δικηγόροι συγκροτούν μια κοινότητα ενδεχομένως όσο ελάχιστα άλλα επαγγέλματα και ιδιαίτερα τις δεκαετίες 1970, 1980 και 1990, όταν δικηγορούσε ο Αλέκος Μαρκίδης, οι δικηγόροι ήταν μια κοινότητα με πολύ πιο στενούς δεσμούς από ότι σήμερα. Η εκτίμηση της κοινότητας των δικηγόρων προς τον Αλέκο Μαρκίδη και τις ικανότητές του υπήρξε καθολική και διαχρονική.

Ζ. Οι δημοσιεύσεις του ήταν πάντοτε αξιόλογες. Σημαντικότερη από όλες θεωρώ την εξαιρετική του ανάλυση για το κυπριακό συνταγματικό δίκαιο (‘The Republic of Cyprus’ in C. Kortmann, J. Fleuren, W. Voermans (eds), Constitutional Law of 10 EU Member States: The 2004 Enlargement, The Hague: Kluwer, 2006: I-3 – I-77), την μελέτη του για την διακρατική προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (Cyprus’ in O. Vrins, M. Schneider (eds), Enforcement of Intellectual Property Rights through Border Measures, 2nd Ed, Oxford: Oxford University Press, 2012: 379- 400), τις Διαλέξεις Πολιτικής Δικονομίας, Λευκωσία, 2003, το ‘Ο Δικοινοτισμός στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας (σε Περικλέους, Κυπριακή Δημοκρατία: 50 Χρόνια Επώδυνη Πορεία (Παπαζήση, Αθήνα, 2010) 187-208, ‘Κύπρος και Διεθνές Δίκαιο’ (1999) 19 Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου 1- 13 κοκ.

Ζ. Με τον Αλέκο γνωριστήκαμε καλά μέσα από πολλές (ενδεχομένως υπερβολικά πολλές) τηλεοπτικές και άλλες συζητήσεις την εποχή του σχεδίου Ανάν, για το οποίο είχαμε διαφορετική άποψη. Συνήθιζε να μου λέει γελώντας όταν ήμασταν οι δυο μας πριν μπούμε στο τηλεοπτικό στούντιο ‘καλά εσύ πότε πήρες πτυχίο’ με το σαρδόνιο χαμόγελό του και ανασηκώνοντας το κεφάλι του, το οποίο είχε πάντοτε, όποτε τον συναντούσες, κατεβασμένο στο έδαφος. Ουδέποτε όμως επιχείρησε κατά τις δεκάδες συζητήσεις μας εκείνη την εποχή να προσπαθήσει να υποβαθμίσει τον λόγο μου με επιχειρήματα τύπου ‘ξέρεις ποιος είμαι εγώ’, παρά το γεγονός ότι εγώ ήμουν τότε νέος δικηγόρος και εκείνος μόλις είχε εγκαταλείψει το αξίωμα του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας.

Η. Έκτοτε είχαμε την ευκαιρία να γνωριστούμε πολύ καλύτερα μέσα από δεκάδες δικαστικές και εξωδικαστηριακές διαδικασίες, πολυάριθμες συζητήσεις επί νομικών και πολιτικών θεμάτων, είτε ενώπιον κοινού, είτε σε γεύματα εργασίας. Πριν 15 περίπου χρόνια τον είχα συστήσει σε πελάτες μου για να αναλάβει δικηγόρος μαζί μου σε μια πολύπλοκη υπόθεση, η οποία περιλάμβανε διαιτησία στο Λονδίνο και ευάριθμες διαδικασίες στην Κύπρο για συμβάσεις τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Ως ομόδικοι είχαμε για ένα σχεδόν χρόνο καθημερινή επαφή. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι την Μεγάλη Εβδομάδα είχε έλθει μάρτυρας από το εξωτερικό σε διαδικασία αίτησης για προσωρινό διάταγμα και την αντεξετάζαμε από την Μεγάλη Δευτέρα ως την Μεγάλη Πέμπτη συνεχόμενα. Τόσο η μάρτυρας, όσο και δύο δικηγόροι που εκπροσωπούσαν τους αιτητές και είχαν έλθει από Magic Circle δικηγορικό γραφείο, υποχρεώνονταν να αλλάζουν κάθε μέρα, εν μέσω διαμαρτυριών τους, αεροπορικά εισιτήρια για Λονδίνο. Την τελευταία ημέρα, κατά τις 13.00 και διότι έπρεπε επιτέλους να ολοκληρώσουμε την αντεξέταση εφόσον ο δικαστής δεν θα μας έδινε προφανώς και την Μεγάλη Παρασκευή να αντεξετάζουμε, ο Αλέκος ρώτησε μια τελευταία ερώτηση ‘ποιος ήταν ο Κύπριος καναλάρχης με τον οποίο μιλήσατε;’. Η μάρτυρας απάντησε ότι δεν θυμόταν το όνομά του, οπότε το έφερε η συγκυρία και εκείνη την στιγμή μπήκε στην αίθουσα ο Λουκής Παπαφιλίππου που δίκαζε στη διπλανή αίθουσα και μόλις είχε τελειώσει. Και ο Αλέκος, χωρίς να χάσει στιγμή, τέντωσε το χέρι του προς τον Λουκή και είπε στη μάρτυρα ‘είναι αυτός;’ και όταν η μάρτυρας τα έχασε και απάντησε αρνητικά, τότε ο Αλέκος γύρισε θεαματικά προς το δικαστήριο και είπε απλώνοντας τα χέρια: ‘εντάξει τότε, είναι ο άλλος….’. Η ικανότητα αυτοσχεδιασμού του ήταν πραγματικά μοναδική.

Θ. Τον Σεπτέμβριο του 2010 αποδέχθηκε την πρόταση που του έκανα να αναλάβει επισκέπτης καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, στο τμήμα νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Ήταν η πρώτη μου ενέργεια μετά την εκλογή μου ως Πρόεδρος του τμήματος και αν και ο ίδιος είχε αρχικά επιφυλάξεις στο να διδάξει σε φοιτητές, τελικά για τέσσερα χρόνια οι φοιτητές νομικής είχαν ένα ιδανικό ξεκίνημα στην σταδιοδρομία τους. Το ίδιο τυχερές θεωρώ πως ήταν γενιές ασκούμενων δικηγόρων, αλλά και όσοι τον ζήσαμε στη μαχόμενη δικηγορία να αγορεύει και να αντεξετάζει. Αν υπάρχει ένα πράγμα που θα θυμάμαι πάντοτε από τον Αλέκο Μαρκίδη είναι πως σε ένα τόπο στον οποίο συχνά κυριαρχούν οι κραυγές, η κομπορρημοσύνη, η έπαρση και η επιφανειακή γνώση, ήταν γεμάτος από νομική και πολιτική ουσία, είτε συμφωνούσες, είτε διαφωνούσες μαζί του.

Print Friendly, PDF & Email
Ετικέτες: , ,