Η επετειακή Σύνοδος της 80ης Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών οριοθετείται από την αντίληψη του διεθνούς δικαίου και του ρόλου του ΟΗΕ από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, επιστρέφοντας ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης μετά το 2020, προκάλεσε ένα κλίμα σιωπής, αντί για γέλια και αμηχανία όπως την προηγούμενη φορά, θέτοντας εν αμφιβόλω το πολυμερές σύστημα που ισχύει στο διεθνές δίκαιο. Η δε σιωπή που ακολούθησε, αποδεικνύεται, ίσως, πιο ανησυχητική από κάθε ειρωνεία.
Ξεφεύγοντας από το χρονικό πλαίσιο που είχε στην διάθεσή του, ο Πρόεδρος Τραμπ παρουσίασε την δική του αντίληψη για το πώς πρέπει να λειτουργεί η διεθνής κοινότητα, με μια τοποθέτηση που δεν ήταν απλώς μια πολιτική παρέμβαση αλλά μια ανοιχτή πρόκληση στο ίδιο το οικοδόμημα της πολυμέρειας, στο οποίο εδράζεται το διεθνές δίκαιο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να αποτρέψει την επιστροφή στο χάος. Πλέον, υπάρχει ένας σαφής διχασμός: από τη μια πλευρά η ανάγκη για συλλογικές λύσεις και διεθνή συνεργασία, και από την άλλη η έλξη προς την κυριαρχία, την εθνική αυτάρκεια, την καχυποψία απέναντι στους θεσμούς και την μονομέρεια.
Αμφισβητώντας την ίδια την σκοπιμότητα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών με γραφειοκρατικές αγκυλώσεις – που εν πολλοίς ισχύει για πολύ διαφορετικούς λόγους από αυτούς που περιέγραψε ή άφησε να εννοηθούν – ο Πρόεδρος των ΗΠΑ παρουσίασε ένα όραμα που περισσότερο παραπέμπει στον 19ο αιώνα παρά στον 21ο. Αναφέρθηκε σε ‘πολιτισμικό πόλεμο’, ‘πράσινες ενεργειακές αυταπάτες’, κοινωνικές προκλήσεις και άλλα που απευθύνονται στο συναίσθημα και όχι στη λογική, υπονομεύοντας τη δυνατότητα διαλόγου. Στο μείζον ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία, ο Τραμπ παρουσιάστηκε με διαφορετική ρητορική, υποστηρίζοντας ότι η Ουκρανία μπορεί να ανακτήσει όλα της τα εδάφη με ευρωπαϊκή και νατοϊκή υποστήριξη, απειλώντας παράλληλα με ισχυρούς δασμούς κατά της Μόσχας, αποφεύγοντας, όμως, να αναφερθεί σε ουσιαστική αμερικανική στρατιωτική συμβολή, ενώ για το έτερο μείζον ζήτημα του Παλαιστινιακού ανέφερε ότι η αναγνώριση της Παλαιστίνης από αρκετά κράτη είναι ανταμοιβή για την τρομοκρατία.
Σε γενικές γραμμές, το κρίσιμο ζήτημα που προκύπτει από την ομιλία του Τραμπ στον ΟΗΕ είναι η αποστροφή προς το πολυμερές σύστημα του διεθνούς δικαίου που δεν αφήνει κενό μονό στον ίδιο τον Οργανισμό, αλλά ανοίγει τον δρόμο σε εναλλακτικές συμμαχίες, εφήμερες ως επί το πλείστον, που δύναται να οδηγήσουν την διεθνή κοινότητα σε ένα αβέβαιο μέλλον, ενισχύοντας τον κίνδυνο παγκόσμιας αστάθειας. Η σιωπή που ακολούθησε υποδηλώνει την αναγνώριση ενός υπαρξιακού προβλήματος και το ευρύτερο πλαίσιο των δράσεων των ΗΠΑ υπονόμευση εκ των έσω του διεθνούς στερεώματος. Αν ο 20ος αιώνας έμαθε στην ανθρωπότητα ότι η συνεργασία είναι προϋπόθεση ειρήνης, ο 21ος φαίνεται να φλερτάρει ξανά με την ιδέα της ισχύος ως μοναδικού κριτηρίου και αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα που χρήζει περισσότερης ανάλυσης, κρούοντας ένα ηχηρό καμπανάκι κινδύνου, αφού χωρίς συναινετική ηγεσία και σεβασμό στη συνεργασία, ο κόσμος βαδίζει προς ένα μέλλον όπου το χάος δεν θα είναι απλώς πιθανότητα, αλλά καθημερινότητα.
