Η ένταξη των ατόμων με αναπηρία αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα κάθε σύγχρονης κοινωνικής πολιτικής και βασική υποχρέωση των κρατών που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Διεθνής Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει, θέτει το πλαίσιο για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειας, της ισότητας ευκαιριών, της πρόσβασης και της ουσιαστικής συμμετοχής των ατόμων αυτών σε όλους τους τομείς της ζωής. Σε μια εποχή όπου 1 στους 4 ενήλικες στην Ε.Ε. ζει με κάποια μορφή αναπηρίας, η ύπαρξη μιας αποτελεσματικής και ολοκληρωμένης πολιτικής δεν αποτελεί επιλογή αλλά αδήριτη ανάγκη.
Στην Κύπρο έγιναν σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως η ίδρυση του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες και η πρόσφατη αναβάθμιση του συστήματος αξιολόγησης της λειτουργικότητας. Η μεταφορά του Τμήματος στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, καθώς και η δημιουργία νέων κέντρων αξιολόγησης, ενισχύουν την προσβασιμότητα και προσφέρουν μια πιο ολιστική προσέγγιση στη στήριξη των πολιτών με αναπηρίες. Το νέο σύστημα αποσκοπεί στη μείωση της γραφειοκρατίας, στη δημιουργία επικαιροποιημένων βάσεων δεδομένων και στη στοχευμένη αξιοποίηση των κρατικών πόρων.
Ωστόσο, παρά τις θετικές εξελίξεις, τα υφιστάμενα μέτρα δεν επαρκούν. Τα στατιστικά δείχνουν ότι 1 στα 2 άτομα με αναπηρίες βιώνει ακόμα διακρίσεις, ενώ 1 στα 3 βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Η Κύπρος παραμένει από τις τελευταίες χώρες της Ε.Ε. όσον αφορά τη χρηματοδότηση προγραμμάτων στήριξης ατόμων με αναπηρία, γεγονός που αντανακλάται στην ποιότητα και επάρκεια των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η προσβασιμότητα παραμένει σημαντικό ζήτημα, τόσο σε δημόσιους όσο και σε ιδιωτικούς χώρους, ενώ τοπικές κοινωνίες και ιδιωτικοί φορείς δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει στον απαιτούμενο βαθμό πρακτικές συμπερίληψης.
Η σύγκριση με χώρες όπως η Δανία αποκαλύπτει ότι πιο προχωρημένες πολιτικές βασίζονται σε δύο θεμελιώδεις αρχές, ήτοι ότι κανείς δεν πρέπει να μένει πίσω και τα άτομα με αναπηρίες πρέπει να έχουν ισχυρή και θεσμοθετημένη φωνή στη λήψη αποφάσεων. Η Δανία δεν περιορίζει τα δικαιώματα αυτών των ατόμων σε στενά επιδόματα, αλλά τα εντάσσει σε ολόκληρο το φάσμα των κοινωνικών πολιτικών, από την προσιτή στέγαση μέχρι τα προγράμματα κοινωνικής κινητικότητας και απασχόλησης. Επιπλέον, ένα ανεξάρτητο διοικητικό όργανο διασφαλίζει ότι οι πολιτικές εφαρμόζονται με αμεροληψία, χωρίς να εξαρτώνται από κυβερνητικές αλλαγές ή δημοσιονομικές πιέσεις.
Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να υιοθετήσει αντίστοιχες βέλτιστες πρακτικές. Χρειάζεται επικαιροποίηση της στρατηγικής για τα άτομα με αναπηρίες, στοχευμένη χρηματοδότηση, ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και ενεργό συμμετοχή ιδιωτικών και κοινωνικών φορέων. Παράλληλα, η κοινωνία ως σύνολο πρέπει να καλλιεργήσει μια κουλτούρα σεβασμού, αποδοχής και συμπερίληψης. Η κοινωνική πολιτική για τα άτομα με αναπηρίες δεν μπορεί να βασίζεται σε αποσπασματικές δράσεις ή σε οριζόντιες παροχές. Αποτελεί ζήτημα δικαιοσύνης, δημοκρατίας και σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μια κοινωνία που δεν αφήνει κανέναν πίσω είναι μια κοινωνία πραγματικά προοδευτική, δίκαιη και βιώσιμη.
