Στο παρόν άρθρο προβάλλεται επιχειρηματολογία βάσει της οποίας η ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi που σκοπεύει να εφαρμόσει η Υπηρεσία Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας δύναται να στρεβλώσει τις επιλογές των καταναλωτών λόγω επιδείνωσης των συμπεριφορικών σφαλμάτων (behavioral biases).
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι καταναλωτές βασίζονται συνήθως σε απλούς εμπειρικούς ευριστικούς κανόνες (γνωστοί ως “heuristics rules”) προκειμένου να καταλήξουν στις αποφάσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των επιλογών που σχετίζονται με τις αγορές τους. Η χρήση των εν λόγω κανόνων μειώνει το κόστος που συνεπάγεται για τους καταναλωτές η αναζήτηση και αξιολόγηση μεγάλου όγκου πληροφοριών που συνδέονται με όλες τις διαθέσιμες προσφορές. Εντούτοις, οι ευριστικοί κανόνες μπορεί να οδηγήσουν σε υποβέλτιστες επιλογές καθότι δεν βασίζονται στο σύνολο της διαθέσιμης πληροφόρησης, αλλά σε ένα μικρό υποσύνολο αυτής που ο καταναλωτής θεωρεί ως αντιπροσωπευτική.
Εν προκειμένω, σημειώνεται ότι η στρέβλωση στις επιλογές του καταναλωτή μπορεί να προκύψει ακόμη και στην περίπτωση που ο ευριστικός κανόνας λάβει υπόψη του το σύνολο της διαθέσιμης πληροφόρησης στην ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi καθότι η εν λόγω πληροφόρηση μπορεί να μην είναι επαρκώς αντιπροσωπευτική του συνόλου προϊόντων που πράγματι θα επιλέξει να αγοράσει ο καταναλωτής κατά την επίσκεψη συγκεκριμένης υπεραγοράς. Με άλλα λόγια, μπορεί η αξιολόγηση του συνόλου των τιμών των προϊόντων που περιλαμβάνονται στην ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi να καταδείξει ότι μια συγκεκριμένη υπεραγορά προσφέρει το χαμηλότερο συνολικό κόστος για τον καταναλωτή, αλλά επειδή ο καταναλωτής μπορεί να αγοράσει και άλλα προϊόντα των οποίων οι τιμές είναι χαμηλότερες σε άλλες υπεραγορές, τελικά η επιλογή της συγκεκριμένης υπεραγοράς να μην είναι η βέλτιστη.
Επιπρόσθετα, στο βαθμό που οι καταναλωτές θα στηρίξουν τις αγοραστικές επιλογές τους σε ευριστικούς κανόνες που δεν ανανεώνονται συχνά ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις αλλαγές στις τιμές των προϊόντων που περιλαμβάνονται στην ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi, είναι δυνατόν να στρεβλωθούν οι επιλογές τους λόγω σφάλματος προσκόλλησης (status quo). Συγκεκριμένα, αυτό το σφάλμα θα προκύψει όταν ο καταναλωτής βασίζει τις διαχρονικές επιλογές του σε έναν ευριστικό κανόνα στον οποίο κατέληξε κατόπιν περιορισμένης χρονικά χρήσης της ψηφιακής εφαρμογής e-kalathi. Η εν λόγω αδράνεια του καταναλωτή να χρησιμοποιεί συχνά την εν λόγω εφαρμογή ώστε να αναθεωρεί τις επιλογές του βάσει των πιο πρόσφατων δεδομένων τιμών μπορεί να οδηγήσει σε στρεβλώσεις όσον αφορά τις αγορές του.
Οι πιο πάνω αναφερόμενες στρεβλώσεις των επιλογών των καταναλωτών είναι δυνατόν να οξυνθούν εάν οι καταναλωτές επικεντρωθούν σε ένα μικρό αριθμό κωδικών προϊόντων βάσει της εμφάνειας τους (prominence), π.χ. της σειράς με την οποία εμφανίζονται, ή/και το πλαίσιο παρουσίασης τους (framing) στην ψηφιακή εφαρμογή e-kalathi.
Ως εκ των ανωτέρω, διαπιστώνεται ότι η χρήση της ψηφιακής εφαρμογής e-kalathi δύναται να στρεβλώσει τις επιλογές των καταναλωτών λόγω της ύπαρξης ή/και της επιδείνωσης των συμπεριφορικών σφαλμάτων. Όσο πιο έντονα είναι τα συμπεριφορικά σφάλματα και όσο μικρότερη είναι η συχνότητα χρήσης της ψηφιακής εφαρμογής e-kalathi για την αναζήτηση των καλύτερων τιμών και την ανανέωση των ευριστικών κανόνων, τόσο μεγαλύτερη θα καθίσταται η απόκλιση μεταξύ των επιδιωκόμενων στόχων της εν λόγω εφαρμογής και των πραγματικών της επιδράσεων.
Το παρόν άρθρο βασίζεται σε μελέτη που διενήργησε η εταιρεία TrojanEconomicsConsultantsLtd για τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Υπεραγορών και τον Σύνδεσμο Προμηθευτών Ευρείας Κατανάλωσης στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης αναφορικά με το Νομοσχέδιο με τίτλο “Ο περί Καταγραφής και Παρακολούθησης Δεδομένων Τιμών Προϊόντων Νόμος του 2023”.
