Η ανεπάρκεια του συστήματος της Ποινικής Δικαιοσύνης στην Κύπρο, σχετικά με την παραβατικότητα των ανηλίκων διακρίνεται στον Ποινικό Κώδικα, Κεφάλαιο 154. Με μια απλή ανάγνωση του Κεφαλαίου ο καθείς μπορεί να αντιληφθεί την έλλειψη νομοθετικών προνοιών που θα έπρεπε να διέπουν τέτοιου είδους περιπτώσεις.
Κοινωνιολογικά, τα ανήλικα πρόσωπα υπάγονται στην ευάλωτη κατηγορία ατόμων λόγω της μη ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και φροντίδας για την ομαλή μεταχείριση τους από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης και την αναμόρφωση τους, με στόχο τη δέουσα και σωστή επανένταξη τους στην κοινωνία. Το ζήτημα το οποίο θίγουμε είναι λεπτό και επιβάλλεται ιδιαίτερος χειρισμός από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι καλούνται να προβούν σε ρυθμίσεις ποικίλων ζητημάτων για την πρόληψη και καταστολή της παραβατικότητας των ανηλίκων.
Συναφώς το ερώτημα που τίθεται είναι πως επιτρέπεται ένας ανήλικος παραβάτης (κάτω των 18 ετών) ή ένας νεαρός παραβάτης (κάτω των 21 ετών), να καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης χωρίς να υπάρχει κάποιο αναμορφωτήριο ειδικά οργανωμένο, στο οποίο οι νεαροί παραβάτες θα παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα με απώτερο σκοπό την αναμόρφωση τους. Λόγω του ότι δεν υπάρχει αυτού του είδους το αναμορφωτήριο, πρέπει να είμαστε σε θέση να προβλέψουμε την πιθανή έξαρση παραβατικής συμπεριφοράς του ανηλίκου που θα ολοκληρώσει την ποινή φυλάκισης του και θα επανενταχθεί στην κοινωνία. Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για την καταστολή τέτοιων παρεκκλίνουσων από τον νόμο συμπεριφορών.
Βάσει των πιο πάνω, δεν νοείται πως ένα κράτος δικαίου όπως είναι η Κύπρος να μην είναι σε θέση να προσφέρει τα απαραίτητα εχέγγυα, που αποσκοπούν στην προστασία των δικαιωμάτων των ανηλίκων οι οποίοι παρουσιάζουν παρεκκλίνουσες συμπεριφορές. Όπως επίσης δεν επιτρέπεται η μη ύπαρξη υποδομών και νομοθετημάτων, τέτοιων που να προνοούν πως παραβάτες κάτω των 21 και 18 ετών πρέπει να σωφρονίζονται σε ειδικά οργανωμένα αναμορφωτήρια λόγω του μη αναπτυγμένου εν συνόλω ψυχικού και πνευματικού τους κόσμου, με απώτερο σκοπό την ολοκλήρωση της προσωπικότητας τους, την αναμόρφωση και διάπλαση του χαρακτήρος τους, ούτως ώστε να μπορούν μετά την ολοκλήρωση της ποινής στο αναμορφωτήριο να κατέχουν όλα τα εφόδια για πλήρη επανένταξη στο κοινωνικό σύνολο.
Πρώτιστο μέλημα μας λοιπόν, πρέπει να είναι η σωστή καθοδήγηση των ανηλίκων που παρουσιάζουν ιδιόμορφες και παραβατικές συμπεριφορές και όχι η θυσία τους στον βωμό του τιμωρητικού χαρακτήρα της ποινικής δικαιοσύνης. Συνεπώς, το να βάζουμε στον πάγο τη θέσπιση ενός συστήματος ποινικής δικαιοσύνης για ανήλικους παραβάτες και να παρατείνουμε συνεχώς την προώθηση του στην Ολομέλεια της Βουλής προς ψήφιση, δένει συνεχώς τα χέρια μας στην προσπάθεια επίλυσης αυτού του πολύπλευρου προβλήματος.
Το ποινικά ανεύθυνο στο Κυπριακό Ποινικό Δίκαιο
Στο Κυπριακό Ποινικό σύστημα ισχύει το ποινικά ανεύθυνο για αδικήματα που τελούνται από ανηλίκους κάτω των 14 ετών, γεγονός το οποίο μας ξενίζει. Το νομοθέτημα αυτό ενέχει έναν μεγάλο κίνδυνο, σε περίπτωση που ορισμένα άτομα θελήσουν να εκμεταλλευτούν την ‘αδυναμία’ του συστήματος. Δηλαδή, τι γίνεται όταν πρόσωπα εκμεταλλευτούν άλλα πρόσωπα που κατέχουν το ποινικά ανεύθυνο για να διαπράξουν εγκλήματα; Δεν καθίσταται δυνατή η εφαρμογή του νόμου λόγω του ποινικά ανεύθυνου όπως προβλέπεται στο άρθρο 14 του Κεφαλαίου 154. Εύλογα λοιπόν γεννάται η απορία για το πως η Δημοκρατία και η Ποινική δικαιοσύνη θα ενεργήσει με τρόπο τέτοιο για πρόβλεψη και καταστολή τέτοιων πιθανών αδικημάτων. Μια τέτοια περίπτωση φυσικά υπάγεται στο άρθρο 20 του περί Ποινικού Κώδικα Κεφ.154, με το οποίο προβλέπεται ρητά πως άτομο που προάγει άλλο στη διενέργεια πράξης ή παράλειψης τέτοιας φύσης, το οποίο εάν επράττετο από τον ίδιο θα διενεργείτο κάποιο ποινικό αδίκημα, τότε είναι ένοχος του ιδίου είδους ποινικού αδικήματος και υπόκειται στην ίδια ποινή, ωσάν να είχε διενεργήσει ο ίδιος την πράξη ή παράλειψη και δύναται να διωχθεί, όπως θα γινόταν εάν διέπραττε ο ίδιος την πράξη ή την παράλειψη. Κοντολογίς στην συγκεκριμένη περίπτωση άτομο, το οποίο θα προάγει άτομο κάτω των 14 ετών για τη διάπραξη αδικήματος, δύναται να διωχθεί ο ίδιος ως ο φυσικός αυτουργός του εγκλήματος.
Εν κατακλείδι, θεωρώ πως πρέπει να θεσπιστεί ξεχωριστό νομοθέτημα, το οποίο θα διέπει συγκεκριμένα τα θέματα των ανηλίκων που διαπράττουν ποινικά αδικήματα. Όπως επεσήμανα και προηγουμένως δεν ωφελεί κανέναν η παράταση χρόνου που δίδεται συνεχώς προς τη ψήφιση των αλλαγών στο ποινικό σύστημα για τους ανηλίκους, αντιθέτως δημιουργεί μεγαλύτερα εμπόδια στο δικαιϊκό μας σύστημα και βάζει ‘τρικλοποδιές’ στην ορθή απόδοση δικαιοσύνης.
