Λόγω της διαδραστικότητάς των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) μπορούν να εξαπλωθούν ιδέες και κινήματα, επιτυγχάνοντας την πεμπτουσία της ελευθερίας της έκφρασης, είναι δυνατόν όμως και να προσβληθεί προσωπικότητα, τιμή ή υπόληψη, σε τέτοιο βαθμό που να καθίσταται ανάγκη για ανάλογο περιορισμό της.
Η δυσφήμιση στα ΜΚΔ έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά της παραδοσιακής. Συντάσσεται το δυσφημιστικό σχόλιο από ερασιτέχνες, μπορεί να το δει τεράστιος αριθμός ατόμων, ακόμα και να το διασπείρουν και τέλος μπορεί να πάρει μορφή φωτογραφίας ή βίντεο, χαράσσοντας το περιεχόμενο του στη μνήμη των κοινωνών. Η προσβολή της προσωπικότητας, τιμής και υπόληψης που συντελείται είναι μεγαλύτερη από αυτή των παραδοσιακών δυσφημήσεων.
Έχει αναπτυχθεί από την θεωρία ότι τα ίδια τα ΜΚΔ θα πρέπει να αυτοπεριορίζονται (χρησιμοποιείται ο όρος «αυτορρύθμιση») για να προστατεύουν τους χρήστες τους ή και τρίτους, των οποίων η υπόληψη έχει πληγεί από χρήστες τους. Ως αβίαστη σκέψη ο καθορισμός των όρων που κάθε ΜΚΔ θα ορίζει για να προστατεύει από τυχούσα δυσφήμιση, “bullying” ή και άλλες προσβολές δικαιωμάτων που μπορούν να τύχουν, θα μπορούσε σίγουρα να βοηθήσει, καθώς ποιος μπορεί να φιλτράρει καλύτερα τέτοιες παραβιάσεις και να τις εξαλείψει από τον ίδιο τον διαχειριστή του ΜΚΔ; Ποιος όμως μπορεί να ελέγξει και κατ’ επέκταση να περιορίσει την αυθαιρεσία από μέρους των ΜΚΔ που πλέον έχουν καταστεί επιχειρήσεις εκατομμυρίων; Και πόσο κόστος θα έχει αυτό για τα ΜΚΔ, τα οποία αποτελούν παγκόσμιους ιστούς με χρήστες σχεδόν ανά το παγκόσμιο, οι οποίοι εκφράζονται μέσω αυτών σε διαφορετικές γλώσσες ή διαλέκτους;
Αξίζει να αναφερθεί ότι το με την απόφαση Delfi AS v Εσθονίας, 64569/09, 10/10/2013, του ΕΔΔΑ, γεννάται υποχρέωση από τους ίδιους τους ιστότοπους, οι οποίοι δέχονται σχόλια, να στραφούν στην αυτορρύθμιση ώστε να προστατέψουν δικαιώματα και κατ’ επέκταση την ίδια την περιουσία τους από αποζημιώσεις. Αυτό είναι ένα σημαντικό τίμημα το οποίο καλούνται να συνυπολογίσουν οι ιστότοποι, οι οποίοι επιλέγουν να είναι διαδραστικοί.
Επίσης υπάρχει σειρά αγγλικής νομολογίας η οποία έχει καταδικάσει ΜΚΔ για την προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας ατόμων. Σχετική είναι και η ενδιάμεση απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου στη Νεόφυτος άλλως “Nick” Γεωργίου κ.α. ν. Facebook INC, Αρ. Αγωγής: 569/2015, ημ. 23/4/2015, στην οποία εκδόθηκε προσωρινό διάταγμα εναντίον του μέσου.
Από την άλλη και αναφορικά με τις παραδοσιακές μεθόδους αντιμετώπισης της δυσφήμισης, το σχόλιο στο διαδίκτυο πέραν του ότι μπορεί να ιδωθεί από απεριόριστο αριθμό ατόμων συνεπεία της φύσης του διαδικτύου, αποθηκεύεται ταυτόχρονα σε μορφή που αν γίνει αναζήτηση του μπορεί να βρεθεί και πολύ αργότερα, μετά την ανάρτηση του. Έτσι Η δυσφήμιση κάποιου μπορεί να τον ακολουθεί, αν δεν λάβει μέτρα, πολύ μετά την δημοσίευση του προσβλητικού σχολίου και να δημιουργεί συνεχόμενη και αέναη προσβολή των δικαιωμάτων του. Μπορεί επίσης το σχόλιο να έλθει στην αντίληψη ατόμων πέραν από αυτούς που ο δημοσιεύσαντας επεδίωκε. Με απλά μέσα αναζήτησης του ονόματος του δημοσιεύσαντα ή στοιχείων του σχολίου το τελευταίο μπορεί πολύ εύκολα να ανευρεθεί και να γίνει είτε διάσημο, είτε ακόμα να επεκτείνει την προσβολή δικαιωμάτων, της προσωπικότητας και άλλων. Επίσης η διάδοση είναι ακόμα πιο έντονη με την αναδημοσίευση του σχολίου από άλλα άτομα. Με αυτό τον τρόπο κοινωνοί του σχολίου μπορούν να γίνουν και άτομα που ανήκουν στον κύκλο των τρίτων που αναδημοσίευσαν, χωρίς να είναι γνωστός σε αυτούς ο αυθεντικός δημοσιεύσαντας.
Αν κάποιος ερασιτέχνης προβεί σε δυσφήμιση έχει μεγαλύτερη ευθύνη από τον επαγγελματία, αφού θα δει την δημοσίευση του ή θα μπορεί να την δει μεγαλύτερος αριθμός ατόμων. Από την άλλη ο επαγγελματίας είναι ενήμερος και μορφωμένος για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από το δημοσίευμα του ενώ μπορεί να πάρει και νομική συμβουλή. Ο ερασιτέχνης ο οποίος δημοσιεύει σε ΜΚΔ δεν έχει όλα τα ανωτέρω για να μπορεί να προβλέψει την απήχηση, τα όρια αλλά ακόμα κάποιες φορές και την ίδια την δυσφήμιση. Παρόλα αυτά αν κατατάξουμε ως σπουδαιότερο κριτήριο για την επιδίκαση αποζημιώσεων το πλήθος των κοινωνών της δημοσίευσης, θα υπόκειται σε πιο εξοντωτικές αποζημιώσεις ή ποινές ο ερασιτέχνης από τον επαγγελματία.
Την 3/10/2019 το ΔΕΕ εξέδωσε την απόφαση στην υπόθεση C‑18/18. Δεν αμφισβητήθηκε ότι η Facebook Ireland παρέχει υπηρεσίες φιλοξενίας διαδικτυακού περιεχομένου κατά την έννοια του άρθρου 14 της οδηγίας 2000/31. Αποφάσισε, μεταξύ άλλων, το ΔΕΕ ότι δικαστήριο κράτους μέλους δύναται να διατάξει πάροχο υπηρεσιών φιλοξενίας διαδικτυακού περιεχομένου να διαγράψει πληροφορίες τις οποίες αποθηκεύει και των οποίων το περιεχόμενο είναι πανομοιότυπο με το περιεχόμενο πληροφορίας κριθείσας προγενέστερα ως παράνομης ή να αποκλείσει την πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές, ανεξαρτήτως της ταυτότητας του αιτούντος την αποθήκευσή τους. Η οδηγία 2000/31 έχει ενσωματωθεί στο εγχώριο δίκαιο με το Νόμο 156(I)/2004. Ανάλογο με το άρθρο 14 της Σύμβασης είναι το άρθρο 17 του εγχώριου Νόμου, το οποίο αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο φορέας, δηλαδή τα ΜΚΔ, υπέχουν ευθύνης αν μόλις αντιληφθούν σχόλιο που προσβάλλει δικαιώματα, δεν αποσύρουν ταχέως τις πληροφορίες ή καταστήσουν την πρόσβαση σε αυτό αδύνατη.
Τα δεδομένα στο δίκαιο της δυσφήμισης αλλάζουν ραγδαία με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Τα ΜΚΔ αποτελούν κατ’ εξοχή μέσα δυσφήμισης πλέον και οι υποθέσεις που αφορούν τέτοια δυσφήμιση τείνουν να ξεπεράσουν τις παραδοσιακές. Ακόμα και παραδοσιακές μέθοδοι δυσφήμισης μέσω εφημερίδων ή τηλεόρασης σχεδόν κατά κανόνα αναδημοσιεύονται στα ΜΚΔ, τα οποία πολλαπλασιάζουν τους κοινωνούς αυτών.
Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα πρόσωπο του οποίου προσβάλλεται το δικαίωμα της προσωπικότητας, ή άλλο δικαίωμα, σε ΜΚΔ πρέπει να δράσει αμέσως. Να ενημερώσει σχετικά το μέσο ως προς την παραβίαση και αν δεν λάβει απάντηση να προχωρήσει αμέσως σε όλα τα δικαστικά διαβήματα για να εκδοθούν διατάγματα παύσης της παραβίασης αυτής. Μόνο έτσι θα μπορέσει να περιορίσει το εύρος της παραβίασης των δικαιωμάτων του και συνακόλουθα θα προστατεύσει την φήμη και υπόληψη του.
