Η 21η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως ημέρα για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων σε ανάμνηση του τραγικού συμβάντος της εν ψυχρώ δολοφονίας των 70 φοιτητών που διαδήλωναν ειρηνικά κατά του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, στις 21 Μαρτίου το 1960.
Έκτοτε οι διακρίσεις δυστυχώς δεν περιορίστηκαν. Αλλάζουν χρώμα και μορφή και στοχοποιούν οποιονδήποτε κρίνεται ως διαφορετικός.
Γι’ αυτό και η σημερινή μέρα εκτός από ημέρα μνήμης, υπενθυμίζει συνάμα την υποχρέωση μας ως κράτος και κοινωνία να ενώσουμε τις φωνές μας για να προστατεύσουμε τα εν δυνάμει θύματα του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας.
Με ένα νομικό οπλοστάσιο πια, αρκετά οχυρωμένο αναμένεται από το κάθε πρόσωπο ξεχωριστά να αποφύγει πράξεις που οδηγούν σε ρητορική μίσους, ρατσιστική βία ή εγκλήματα μίσους.
Γιατί και αν ακόμη σήμερα το ρατσιστικό κίνητρο εγκλημάτων, αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα κατά την επιμέτρηση της ποινής αυτό δεν αρκεί από μόνο του να αποτρέψει τέτοιες αποτρόπαιες συμπεριφορές.
Χρειάζεται ευαισθητοποίηση των πολιτών αλλά και εκπαίδευση των λειτουργών πρώτης γραμμής ώστε να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τέτοια αδικήματα, γι’ αυτό και το Γραφείο μας σε συνεργασία με τον ΟΑΣΕ (Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη), διοργανώνουν σειρά εκπαιδεύσεων στην Κυπριακή Δημοκρατία με στόχο την αναγνώριση, κατανόηση και καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους, ενώ συστηματικές είναι και οι παρεμβάσεις μας προς ευαισθητοποίηση και καταπολέμηση του ρατσισμού.
Ενδεικτικά αναφέρω πρόσφατες παρεμβάσεις μας, με αφορμή αφενός ρατσιστικών επεισοδίων στο χώρο του αθλητισμού, όπου υπογραμμίστηκε, ότι ο σεβασμός και η αναγνώριση του δικαιώματος όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων σε ισότιμη και αξιοπρεπή συμμετοχή στην κοινωνία, σε όλες τις εκφάνσεις της, συνιστούν τα θεμέλια μιας δημοκρατικής κοινωνίας, και αφετέρου σε ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον διανομέων έτοιμου φαγητού με μοναδικό λόγο και αιτία τη διαφορετική καταγωγή των θυμάτων, σημειώθηκε σε σχετική παρέμβαση μας, πως δεν πλήττουν μόνο την αξιοπρέπεια των θυμάτων αλλά θίγουν τον πολιτισμό και τις αξίες της ίδιας της πολιτείας και της κοινωνίας μας.
Οι αλλαγές στις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η ανθρωπότητα με τόση ταχύτητα προκαλούν αιφνιδιασμό, που δεν θα πρέπει όμως να μας παραλύσει.
Μετά την πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η κραυγή που αντανακλά σε ολόκληρη την σφαίρα της γης.
Και αν ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, σε μήνυμα του με αφορμή τη σημερινή ημέρα, επιδοκιμάζει την υποδοχή που τυγχάνουν οι Ουκρανοί πρόσφυγες στις γειτονικές χώρες, υπογραμμίζοντας ότι το κύμα υποστήριξης τους ανά το παγκόσμιο αναδεικνύει τις κοινές ανθρώπινες αξίες και τη δύναμη της αλληλεγγύης. Συνάμα υπενθυμίζει πως πρόσφυγες που διαφεύγουν από συγκρούσεις σε άλλα μέρη του κόσμου δεν τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης, ένεκα του χρώματος ή της καταγωγής τους αλλά καθίστανται θύματα διακρίσεων, βίας και ρατσισμού.
Αναπόφευκτα η περιθωριοποίηση και η ενίσχυση των μισαλλόδοξων στερεοτύπων, εναντίον συνανθρώπων μας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, οδηγεί στην ανάπτυξη ρατσιστικών αντιλήψεων και καλλιεργεί συναισθήματα μίσους.
Η δαιμονοποίηση της διαφορετικότητάς και η προβολή της ως απειλή για τη συνεκτικότητα των τοπικών κοινωνιών εντείνουν τον αποκλεισμό και τη στέρηση δικαιωμάτων των συνανθρώπων μας.
Προς τούτο, οι παράγοντες που ασκούν επιρροή στις τοπικές κοινωνίες θα πρέπει να απέχουν από μισαλλόδοξες δηλώσεις που εκτρέφουν την ξενοφοβία και το ρατσισμό, αλλά αντιθέτως θα πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να συνεργαστούν για την προώθηση της αποδοχής της διαφορετικότητας και να απέχουν από πράξεις, ενέργειες και δηλώσεις που δηλητηριάζουν την κοινωνία και την εμποτίζουν με ρατσιστικές αντιλήψεις και φοβία για καθετί διαφορετικό.
Και η δίκη μας μνήμη σήμερα δεν μπορεί να ξεθωριάζει.
Αναπόφευκτα αναζωπυρώνεται, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, και ανατρέχει στο δικό μας ξεριζωμό το 1974, με την εισβολή και την κατοχή μέρους της πατρίδας μας από τον τουρκικό στρατό.
Τα γυμνά πόδια που έτρεχαν άτακτα για να σωθούν, η προσφυγιά που έφερε το νέο «σπιτικό», η καχυποψία που υποδέχτηκε τα μάτια απελπισίας και ανάγκης, δεν μπορούν σήμερα να μας αφήσουν αδιάφορους μπροστά στα εκατομμύρια των προσφύγων που ξεδιπλώνονται μπροστά μας.
Γιατί εμείς που γνωρίζουμε τι θα πει προσφυγιά, γνωρίζουμε και τον πλούτο που μπορεί να φέρει και η κάθε διαφορετικότητα, ο κάθε πολιτισμός, ο κάθε άνθρωπος. Ας μην κλείσουμε τις πόρτες μας.
Πηγή: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών
