Κατά της Ρωσίας αποφάνθηκε σήμερα το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, μετά από προσφυγή της Ουκρανίας, απορρίπτοντας τον ισχυρισμό της Ρωσίας για γενοκτονία στην ανατολική Ουκρανία, στη βάση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία του 1948, ανακοίνωσε ο Πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης σε ημερίδα που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Frederick, με θέμα τις νομικές πτυχές και προκλήσεις από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η απόφαση απαιτεί από τη Ρωσία να τερματίσει αμέσως τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, είπε. Σημείωσε ότι οι αποφάσεις του δικαστηρίου της Χάγης είναι υποχρεωτικές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα εφαρμοστούν, καθώς το Ουκρανικό είναι ένα απτό παράδειγμα της αδυναμίας του συστήματος συλλογικής ασφάλειας του ΟΗΕ.
Εγγενής αδυναμία ΟΗΕ για δράση εναντίον μόνιμου μέλους του ΣΑ
Όπως ανέφερε ο κ. Μαυρογιάννης, ο ΟΗΕ δημιουργήθηκε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στηρίχθηκε στην αρχή της απαγόρευσης απειλής χρήσης βίας και χρήσης βίας στις διεθνείς σχέσεις. Βασική του αρχή είναι η προστασία της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας των χωρών. Για να μπορεί να υπάρξει αυτή, προβλέφθηκε το Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας υπό το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο όμως, έχει έναν εκ γενετής περιορισμό: δεν μπορεί να λειτουργήσει απέναντι στις νικήτριες δυνάμεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ρωσία (ως πρώην ΕΣΣΔ) και η Κίνα, έχουν το ειδικό καθεστώς του μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας και έχουν δικαίωμα βέτο.
«Αυτός είναι ο λόγος που ο ΟΗΕ δεν μπόρεσε να κάνει κάτι στην παρούσα σύρραξη και γι’ αυτό οι μεγάλες δυνάμεις χειρίζονται το δικαίωμα βέτο με τρόπο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους», ανέφερε ο κ. Μαυρογιάννης.
Όπως είπε, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνιστά ξεκάθαρα επιθετική πράξη (act of aggression), όπως αυτή ορίζεται στην απόφαση 3314 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 14 Δεκεμβρίου του 1974.
Με βάση το καταστατικό των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι το κατεξοχήν όργανο που είναι επιφορτισμένο με την αποκατάσταση της ειρήνης και τον τερματισμό της εισβολής. Μόλις όμως κατατέθηκε σχετικό σχέδιο ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την Ουκρανία, η Ρωσία άσκησε το δικαίωμα βέτο. Στη συνέχεια το θέμα παραπέμφθηκε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, η οποία στις 2 Μαρτίου υιοθέτησε ψήφισμα, με το οποίο καταδικάζει την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, το οποίο υιοθετήθηκε με πλειοψηφία 141 υπέρ, 5 εναντίον και 35 αποχές.
Ωστόσο, σημείωσε, τα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης είναι συστάσεις και γι’ αυτό και το ψήφισμα για την Ουκρανία δεν έχει φέρει αποτέλεσμα. Νομιμοποιεί όμως, όπως είπε, τις φωνές που απαιτούν την αποκατάσταση του Διεθνούς Δικαίου, και αποτελεί το κυριότερο σημείο αναφοράς της διεθνούς κοινότητας, ενώ νομιμοποιεί και τα μέτρα που λαμβάνονται από τις χώρες υπέρ της Ουκρανίας.
Κατά τ’ άλλα, όπως είπε, ο ΟΗΕ προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία.
Δικαίωμα στην ασφάλεια ή στην εθνική κυριαρχία
Ο τέως Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, Πρέσβης Αλέξανδρος Ν. Ζήνων, αφού έκανε μία ιστορική αναδρομή στα ιστορικά και γεωπολιτικά δεδομένα Ρωσίας και Ουκρανίας, ανέφερε ότι συγκρούονται δύο αντιλήψεις: από τη μία το δικαίωμα της Ρωσίας για την ασφάλειά της και από την άλλη η νόμιμη επιθυμία και φιλοδοξία της Ουκρανίας να ασκήσει πλήρη εθνική κυριαρχία.
Έθεσε το ερώτημα κατά πόσο η Ρωσία πέτυχε τους σκοπούς της με την εισβολή, εκτιμώντας πως όχι. Είπε ότι η Ρωσία επιθυμούσε μία σύντομη επιχείρηση, ενώ ήδη μπαίνουμε στην τέταρτη βδομάδα του πολέμου. Ο Ζελένσκι δεν ανατράπηκε και ο Πούτιν θα υποχρεωθεί να συνομιλήσει μαζί του. Επίσης, ο Ρώσος Πρόεδρος φαίνεται να υποτίμησε το σθένος των Ουκρανών για αντίσταση, ενώ ο ρωσικός στρατός προχώρησε σε ισοπεδωτική τακτική σε κατοικημένες πόλεις.
Από την άλλη, ανέφερε ο κ. Ζήνων, η ΕΕ και οι ΗΠΑ επέβαλαν αυστηρές κυρώσεις, ταχύτατα, ενώ φαίνεται ότι ο Πούτιν υποτίμησε τις διαθέσεις τους, θεωρώντας ότι οι κυρώσεις που θα επιβάλλονταν θα ήταν παρόμοιες με εκείνες που είχαν επιβληθεί μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.
Κατά την εκτίμηση του ίδιου, δύσκολα θα γίνουν αποδεκτοί όλοι οι όροι που βάζει η Ρωσία. Τα πρώτα συμπεράσματα που ο ίδιος εξάγει από τον πόλεμο μέχρι σήμερα, πέρα από την ανθρωπιστική καταστροφή, την οικονομική κρίση και την κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς συστήματος ασφαλείας, είναι ότι η Ρωσία έχει απωλέσει το διεθνές της κύρος, την αξιοπιστία της και την πολιτική της επιρροή, ενώ αντίθετα οι ΗΠΑ φαίνονται να επανέρχονται στην Ευρώπη και να ανακτούν τον ηγετικό τους ρόλο. Επιπλέον, πρόσθεσε, έγινε αφύπνιση του ΝΑΤΟ και εγκατάλειψη της τακτικής κατευνασμού της Μέρκελ, με τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας, με προϋπολογισμό 100 δισεκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα 5 χρόνια.
Πρόσθεσε ότι η ΕΕ επιθυμεί σταθερότητα και ενεργειακή ασφάλεια στην ήπειρο, ωστόσο δεν μπορεί να αγνοήσει το τι γίνεται. Επιταχύνει όμως την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, κάνοντας στροφή προς Ιράν, Βενεζουέλα κ.λπ. και μία, ενδεχομένως αναβίωση του EastMed, με τη συμμετοχή της Τουρκίας, κατά την εκτίμησή του.
Ο κ. Ζήνων έθεσε τρία ερωτήματα προς προβληματισμό. Αναρωτήθηκε αν είναι αποδεκτό η γεωγραφία να επιβάλλει περιορισμένη κυριαρχία, αν δηλαδή ένα ανεξάρτητο κράτος έχει το δικαίωμα να διαμορφώνει τις οικονομικές και πολιτικές του σχέσεις, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική του θέση. Επιπλέον, έθεσε τον προβληματισμό αν δικαιούται μια χώρα να επιβάλει διαφορετικές πολιτικές επιλογές στους γείτονές της για χάρη της δικής της ασφάλεια, με επιθετικό πόλεμο, και τέλος, κατά πόσο η Ρωσία θα μπορούσε υπό αυτές τις συνθήκες να αποτελέσει αξιόπιστο εταίρο μιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης και με ποιο τίμημα.
Την εκδήλωση χαιρέτισε ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου, Χρίστος Κληρίδης, ο οποίος ανέφερε ότι αναμένει μέσα από την ημερίδα να αναπτυχθούν πτυχές που θα οδηγήσουν σε τέσσερα διεθνή δικαστήρια: στο ποινικό δικαστήριο της Χάγης, στο ΕΔΑΔ, στο Δικαστήριο της ΕΕ, σε σχέση με τη νομιμότητα των κυρώσεων από την ΕΕ και πιθανόν και στο Διεθνές Δικαστήριο.
«Αναμένω και υποθέσεις στα κυπριακά δικαστήρια, αγωγές εναντίον των τραπεζών σε σχέση με τις κυρώσεις», είπε, ενώ αναρωτήθηκε αν τελικά υπάρχει διεθνές δίκαιο και πόσο αποτελεσματικός είναι ο ΟΗΕ.
Στη συζήτηση συμμετείχαν επίσης ακαδημαϊκοί. Ο Δρ Γιώργος Λεβέντης, Διευθυντής του Ιnternational Security Forum και Διαμεσολαβητής του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), μίλησε για την ουκρανική κρίση και την Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Ασφάλειας. Η Δρ Ελένη Μίχα, Επισκέπτρια Λέκτορας στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Frederick και μέλος ΕΔΙΠ της Νομικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, τοποθέτησε την ουκρανική κρίση στο επίκεντρο της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης. Το θέμα των κυρώσεων έθιξαν ο Δρ Κωνσταντίνος Κουρούπης, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Frederick, σε σχέση με το πλέγμα κυρώσεων σε διεθνές περιφερειακό και ενωσιακό επίπεδο ενώ, στη δική του ομιλία, ο Δρ Δημήτριος Δεβετζής, Λέκτορας στο ίδιο Τμήμα, επιχείρησε την ιχνηλάτηση των συνεπειών από την απαγόρευση του “Swift” στις διεθνείς συναλλαγές.
Πηγή: ΚΥΠΕ
