Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς που τιμάται κάθε χρόνο στις 9 Δεκεμβρίου, τονίζεται ότι η διαφθορά αποτελεί έναν από τους σοβαρότερους εχθρούς της δημοκρατίας, της κοινωνικής συνοχής και της οικονομικής ανάπτυξης, τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η διαφθορά ορίζεται, σε γενικές γραμμές, ως η κατάχρηση της εξουσίας που έχει ανατεθεί για ιδιωτικό όφελος. Η κατάχρηση της δημόσιας εξουσίας για ιδιωτικά κέρδη, είτε με άμεσες δωροδοκίες, είτε με προσλήψεις «ημετέρων», είτε με ευνοϊκές συμβάσεις σε φίλους και συγγενείς, διαβρώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος, υπονομεύει τα θεμέλια της δημοκρατίας και αποδυναμώνει την κοινωνική συνοχή.
Σε αυτό το πλαίσιο, το νομικό και θεσμικό πλαίσιο καθίσταται κρίσιμο. Το νομοθετικό πλαίσιο αλλά και η πρακτική εφαρμογή του πρέπει πάντοτε να στοχεύει στην αντιμετώπιση των φαινομένων διαφθοράς, διασφαλίζοντας την διαφάνεια και την λογοδοσία. Παράλληλα, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ανάγκη για ενιαία κανονιστικά πλαίσια κατά της διαφθοράς γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Η διαφθορά βλάπτει σοβαρά, μεταξύ άλλων τομέων, την οικονομία. Όταν, για παράδειγμα, δημόσιοι πόροι διοχετεύονται σε μη παραγωγικές δραστηριότητες ή σε συμβάσεις που πάσχουν από αδιαφάνεια και όσμουν διαφθοράς, υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα των δημοσίων δαπανών και μειώνεται η δυνατότητα πραγματικών επενδύσεων, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα των λίγων και πλήττοντας το κοινωνικό όφελος. Επίσης, η διαφθορά δεν περιορίζεται στην κλασική μορφή της δωροδοκίας, αλλά περιλαμβάνει πιο σύνθετες μορφές, όπως η σύγκρουση συμφερόντων, ο νεποτισμός, η προνομιακή μεταχείριση σε δημόσιες συμβάσεις, η ασυλία προς διεφθαρμένα πρόσωπα, αλλά και την εκμετάλλευση της εξουσίας για διατήρηση ή αύξηση της επιρροής. Οι συνέπειες της διαφθοράς εκτείνονται πέρα από την οικονομία, πλήττοντας την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, αποδυναμώνοντας το κράτος δικαίου, και διευρύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες.
Για να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά η διαφθορά, δεν αρκεί μόνο η ύπαρξη νόμων. Απαιτείται ισχυρή εφαρμογή, ανεξάρτητοι ελεγκτικοί μηχανισμοί, διαφάνεια στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των δημόσιων συμβάσεων, καθώς και ελευθερία και προστασία για τους whistleblowers. Ο ρόλος οργανισμών όπως η Transparency International και άλλων ΜΚΟ που ασχολούνται με το θέμα είναι κρίσιμος, προωθώντας την διαφάνεια, την λογοδοσία και την κοινωνική πίεση για πραγματική αλλαγή.
Τα τελευταία χρόνια, διαφαίνεται κάποια πρόοδος, σύμφωνα με τον δείκτη «Corruption Perceptions Index (CPI)». Ωστόσο, η πρόοδος δεν είναι αρκετή με την διαφθορά να παραμένει βαθιά ριζωμένη και να απαιτείται συστηματική και διαρκή προσπάθεια.
Συνολικά, η διαφθορά δεν είναι μεμονωμένο ηθικό έγκλημα, αλλά συστημικό πρόβλημα που υπονομεύει το δημόσιο συμφέρον, την κοινωνική δικαιοσύνη, και την ανάπτυξη. Η αντιμετώπισή της απαιτεί νομική, θεσμική, πολιτική, και κοινωνική δράση με διαφάνεια, λογοδοσία, συμμετοχή των πολιτών και ισχυρούς, ανεξάρτητους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Αν δεν υπάρξει πραγματική πολιτική βούληση και κοινωνική κινητοποίηση, η διαφθορά θα συνεχίσει να προκαλεί ζημιά σε όλους, με τον αντίκτυπό της σε όλους τους τομείς του δημοσίου βίου να είναι τραγικά επιζήμιος για το κράτος δικαίου.
