Ο εθελοντισμός αποτελεί σήμερα μια από τις πιο ζωτικές δυνάμεις όχι μόνο των τοπικών κοινωνιών αλλά και της παγκόσμιας. Περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αφιερώνουν χρόνο, γνώσεις και ενέργεια για να στηρίξουν συνανθρώπους τους, να ενισχύσουν κοινότητες και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση κρίσεων. Πρόκειται για μια ήρεμη, αλλά ισχυρή κινητήρια δύναμη κοινωνικής αλλαγής που συχνά παραμένει αόρατη, παρ’ όλο που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή όταν οι κοινωνίες δοκιμάζονται.
Οι εθελοντές είναι αυτοί που ανταποκρίνονται άμεσα σε φυσικές καταστροφές, πολιτική αστάθεια, οικονομικές πιέσεις ή υγειονομικές κρίσεις. Πέρα όμως από την άμεση δράση, διαμορφώνουν και κάτι βαθύτερο, χτίζοντας δεσμούς εμπιστοσύνης, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και δίνοντας φωνή σε όσους συχνά μένουν στο περιθώριο. Έτσι, συμβάλλουν στη δημιουργία ανθεκτικών κοινοτήτων, ικανών να αντέξουν και να προσαρμοστούν σε νέες προκλήσεις.
Ο ρόλος τους στη βιώσιμη ανάπτυξη είναι επίσης καθοριστικός. Η συμβολή τους στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης αναγνωρίζεται διεθνώς, ενώ κυβερνήσεις και οργανισμοί καλούνται να στηρίξουν πιο συστηματικά το έργο τους. Η Διεθνής Ημέρα Εθελοντή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υπενθυμίζει κάθε χρόνο ότι ο εθελοντισμός δεν είναι πολυτέλεια, αλλά πυλώνας κοινωνικής προόδου. Παράλληλα, η συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις αποδεικνύεται ιδιαίτερα ωφέλιμη για τους ίδιους τους εθελοντές. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 70% όσων προσφέρουν εθελοντικό έργο δηλώνει αυξημένη ικανοποίηση από τη ζωή, το 66% σημειώνει βελτίωση της αυτοεκτίμησης, ενώ καταγράφεται μείωση της μοναξιάς και του στρες κατά 42% και 33% αντίστοιχα. Αυτά τα στοιχεία τεκμηριώνουν ότι ο εθελοντισμός δεν είναι μόνο κοινωνική προσφορά, αλλά και προσωπική ενδυνάμωση.
Το φαινόμενο αυτό έχει και σαφή δημογραφικά χαρακτηριστικά. Σε μηνιαία βάση, 862,4 εκατομμύρια άνθρωποι άνω των 15 ετών συμμετέχουν σε εθελοντικές δράσεις. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της προσφοράς παραμένει άτυπο, μέσα από την άμεση συνεργασία μεταξύ ανθρώπων. Περίπου το 14,3% του παγκόσμιου πληθυσμού δραστηριοποιείται ανεπίσημα, ενώ ένα 6,5% συμμετέχει σε οργανωμένο, θεσμικό εθελοντισμό. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι πολλές φορές τα ίδια άτομα εμπλέκονται σε πολλαπλές μορφές δράσης, αποδεικνύοντας τη δυναμική και πολύπλευρη φύση του φαινομένου. Οι άνδρες συμμετέχουν συχνότερα σε επίσημες οργανώσεις, ενώ οι γυναίκες εμφανίζουν αυξημένη παρουσία στον άτυπο εθελοντισμό, συχνά στηρίζοντας ευάλωτα άτομα και κοινότητες.
Η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης γύρω από την αξία της εθελοντικής προσφοράς, η διεύρυνση των ευκαιριών συμμετοχής και η αναγνώριση της συνεισφοράς των εθελοντών αποτελούν καθοριστικά βήματα για το μέλλον. Η δημιουργία δικτύων, η κατάλληλη κατάρτιση και η θεσμική στήριξη μπορούν να πολλαπλασιάσουν την αποτελεσματικότητα του εθελοντικού έργου. Σε μια εποχή όπου η κοινωνική αποξένωση, ο ατομικισμός και οι κρίσεις δοκιμάζουν τις αντοχές μας, ο εθελοντισμός αναδεικνύεται σε έναν από τους πιο ελπιδοφόρους δρόμους συλλογικής δράσης. Οι εθελοντές συμβάλλουν στην οικοδόμηση δικαιότερων κοινωνιών και ενός υγιούς πλανήτη. Είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η προσφορά μπορεί να αλλάξει ζωές, τόσο των άλλων, όσο και των ίδιων των εθελοντών.
