Η πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου (ΟΝΕΚ), σε συνεργασία με το IMR/Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, φέρνει στο φως ανησυχητικές πτυχές της σχέσης των νέων με τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και τον τρόπο που αντιλαμβάνονται την ενημέρωση. Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι νεότερες γενιές δεν περιορίζονται πια στη χρήση των social media για ψυχαγωγία αλλά τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν μετατραπεί σε βασικό εργαλείο πληροφόρησης, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και αυτοπροσδιορισμού. Ωστόσο, το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο αυτή η νέα αυτή τάση ενημέρωσης οδηγεί σε κριτική σκέψη ή, αντίθετα, σε μια επιφανειακή, αποσπασματική κατανάλωση πληροφορίας.
Στη βάση των αποτελεσμάτων της υπό αναφοράν έρευνας, καταγράφεται ότι οι νέοι αφιερώνουν αρκετό χρόνο στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με συγκεκριμένες πλατφόρμες να είναι αρκετά δημοφιλείς. Αυτή η υπερβολική χρήση δεν αφορά απλώς τον χρόνο οθόνης, αλλά αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη μετατόπιση στην προσοχή και στον τρόπο πρόσληψης της πληροφορίας. Η αλγοριθμική ροή του Tik Tok, για παράδειγμα, που επιβραβεύει το γρήγορο, εντυπωσιακό και συγκινησιακό περιεχόμενο, ενισχύει μια κουλτούρα κατανάλωσης μικρών αποσπασμάτων πληροφορίας χωρίς πλαίσιο. Το αποτέλεσμα είναι μια γενιά «ενημερωμένη» αλλά συχνά χωρίς βάθος κατανόησης.
Παράλληλα, το 74% των νέων δηλώνει ότι ενημερώνεται κυρίως από τις σελίδες ειδησεογραφικών οργανισμών μέσω των social media, γεγονός που αποδεικνύει πως το περιεχόμενο της ενημέρωσης περνά πρώτα μέσα από τους μηχανισμούς προώθησης των πλατφόρμων και όχι από τις ίδιες τις δημοσιογραφικές πηγές. Το φιλτράρισμα αυτό αλλοιώνει τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η κοινή γνώμη.
Ταυτόχρονα, η έρευνα καταδεικνύει ότι περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (55%) δηλώνουν ότι ακολουθούν influencers, ενώ το 77% ακολουθεί οργανισμούς. Η παραδοσιακή έννοια της αυθεντίας, δηλαδή του έγκυρου ειδησεογραφικού ή επιστημονικού λόγου, υποκαθίσταται από διαδικτυακές προσωπικότητες που διαμορφώνουν γνώμη, συχνά χωρίς τεκμηριωμένη γνώση. Το γεγονός ότι η αξιοπιστία ενός λογαριασμού στα social media κρίνεται κυρίως από τον αριθμό των ακολούθων ή το μπλε «τικ» δείχνει πως η ψηφιακή εποχή έχει μετατρέψει την εμπιστοσύνη σε εμπορεύσιμο προϊόν.
Παράλληλα, το 88% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα παραπληροφόρησης. Παρότι οι νέοι φαίνονται τεχνολογικά εξοικειωμένοι, παραμένουν ευάλωτοι σε fake news, αλγοριθμικά φίλτρα και χειραγωγημένες αφηγήσεις. Η ικανότητα κριτικής αξιολόγησης της πληροφορίας φαίνεται να υποχωρεί μπροστά στην ευκολία κατανάλωσης.
Ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος της έρευνας αναδεικνύει και τις βαθύτερες ανησυχίες των νέων, που καταγράφονται ως η αβεβαιότητα, η οικονομική πίεση και η αίσθηση απουσίας προοπτικής. Η στέγαση και το κόστος ζωής αντιμετωπίζονται ως σχεδόν ανυπέρβλητα εμπόδια, ενώ η εργασία φαίνεται να καλύπτει μόνο τις βασικές ανάγκες, χωρίς περιθώρια εξέλιξης. Αυτή η κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα τροφοδοτεί την ψηφιακή φυγή με το διαδίκτυο να λειτουργεί ως χώρος προσωρινής απόδρασης, αλλά όχι λύσης.
Η έρευνα του ΟΝΕΚ πρέπει να ιδωθεί όχι απλώς ως στατιστική αποτύπωση, αλλά ως προειδοποίηση. Οι νέοι δεν στερούνται ενδιαφέροντος για την ενημέρωση αλλά αντιθέτως, την αναζητούν με πάθος. Χρειάζονται, όμως, καθοδήγηση σε ένα περιβάλλον όπου το πραγματικό και το ψευδές συνυπάρχουν χωρίς να ξεχωρίζουν. Η ανάπτυξη ψηφιακής παιδείας, η ενίσχυση της δημοσιογραφικής διαφάνειας και η καλλιέργεια κριτικής σκέψης είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για μια κοινωνία που δεν θα ενημερώνεται απλώς, αλλά θα κατανοεί.Σε τελική ανάλυση, η σχέση των νέων με τα social media δεν είναι πρόβλημα αλλά ο καθρέφτης της εποχής. Το ζήτημα είναι τι βλέπουμε όταν κοιτάμε μέσα του.
