Η 80η σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αποτελεί μια ιστορική σύνοδο λόγω της αναγνώρισης της Παλαιστίνης ως κράτους από μεγάλο αριθμό κρατών. Η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου, της Αυστραλίας, του Καναδά, της Γαλλίας και πολλών άλλων κρατών να αναγνωρίσουν επίσημα ένα παλαιστινιακό κράτος, σηματοδοτεί μια νέα φάση στη μακρόχρονη και αιματηρή διαμάχη στη Μέση Ανατολή. Η κίνηση αυτή έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, ιδιαίτερα από την πλευρά του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και εγείρει το ερώτημα τι σημαίνει στην πράξη η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους.
Στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, η Παλαιστίνη διαθέτει πολλά από τα χαρακτηριστικά ενός κράτους και αναγνωρίζεται από περίπου το 75% των κρατών – μελών του ΟΗΕ, διατηρεί διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό και συμμετέχει σε διεθνείς διοργανώσεις, όπως, για παράδειγμα οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Ωστόσο, κρίσιμα στοιχεία κρατικής υπόστασης δεν είναι οριοθετημένα, όπως τα συμφωνημένα διεθνή σύνορα, το ότι δεν έχει πρωτεύουσα υπό τον έλεγχό της, ούτε δικό της στρατό. Η Δυτική Όχθη παραμένει υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή, ενώ η Γάζα βιώνει μια καταστροφική σύγκρουση, με μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση να ενυπάρχει στην περιοχή. Υπό το πρίσμα αυτό, η αναγνώριση, χωρίς την λύση του παλαιστινιακού προβλήματος, είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολική και δεν αλλάζει άμεσα την καθημερινότητα των Παλαιστινίων. Στέλνει, όμως, ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα, με την διεθνή κοινότητα να εξακολουθεί να θεωρεί εφικτή την προοπτική λύσης δύο κρατών.
Η συζήτηση γύρω από το παλαιστινιακό κράτος δεν είναι καινούργια. Από τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917, με την οποία η Βρετανία εξέφρασε την υποστήριξή της για την «εθνική εστία του εβραϊκού λαού», υπήρχε παράλληλα η δέσμευση να προστατευθούν τα δικαιώματα των μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη. Ωστόσο, η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948 άφησε ανοιχτό το ζήτημα της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης και η εκκρεμότητα αυτή παραμένει μέχρι σήμερα.Η ιδέα της λύσης δύο κρατών, δηλαδή ενός ασφαλούς Ισραήλ δίπλα σε μια βιώσιμη Παλαιστίνη με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, κυριάρχησε στη διεθνή διπλωματία για δεκαετίες. Όμως η επέκταση των ισραηλινών εποικισμών στη Δυτική Όχθη, η οποία θεωρείται παράνομη βάσει του διεθνούς δικαίου, έχει κατακερματίσει το παλαιστινιακό έδαφος και υπονόμευσε σοβαρά τη δυνατότητα υλοποίησης αυτού του σχεδίου.
Η αναγνώριση από το Λονδίνο, την Καμπέρα, το Παρίσι και την Οτάβα δεν έγινε τυχαία. Οι εικόνες λιμού στη Γάζα, η διεθνής κατακραυγή για την ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία και η αυξανόμενη πίεση της κοινής γνώμης ανάγκασαν κυβερνήσεις που παραδοσιακά θεωρούνται στενοί σύμμαχοι του Ισραήλ να αναλάβουν δράση. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, σε ανακοίνωσή του, τόνισε ότι «χωρίς ένα ασφαλές Ισραήλ και μια βιώσιμη Παλαιστίνη, δεν υπάρχει ειρήνη». Με τη Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες να προστίθενται, η Παλαιστίνη θα διαθέτει πλέον την αναγνώριση τεσσάρων από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η μόνη εξαίρεση παραμένουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες αντιτίθενται σθεναρά.
Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει εδώ και χρόνια την Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά όχι την πλήρη κρατική υπόσταση. Η τρέχουσα αμερικανική κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι θεωρεί την αναγνώριση ως «δώρο στην τρομοκρατία», υιοθετώντας την ισραηλινή θέση ότι η κίνηση αυτή ενθαρρύνει τη Χαμάς. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου δήλωσε πρόσφατα ότι «για δεκαετίες απέτρεπα την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους που θα έθετε σε κίνδυνο την ύπαρξή μας».Η απειλή προσάρτησης τμημάτων της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ βρίσκεται πλέον στο τραπέζι, ως απάντηση στις διεθνείς αναγνωρίσεις. Η κατάσταση είναι εύθραυστη και μπορεί να οδηγήσει σε νέα κλιμάκωση.
Η κατάσταση στην Παλαιστίνη είναι περίπλοκη. Η έλλειψη ενιαίας και νομιμοποιημένης ηγεσίας αποτελεί βασικό εμπόδιο. Ο Μαχμούντ Αμπάς πλησιάζει τα 90, οι εκλογές έχουν να διεξαχθούν από το 2006, ενώ η φιγούρα του Μαρουάν Μπαργκούτι, που παραμένει φυλακισμένος στο Ισραήλ αλλά απολαμβάνει μεγάλη λαϊκή αποδοχή, υπενθυμίζει την πολιτική στασιμότητα. Παρά τα κενά, η διεθνής αναγνώριση δεν είναι αμελητέα. Στέλνει μήνυμα ότι η παλαιστινιακή υπόθεση δεν έχει ξεχαστεί και ότι η λύση δύο κρατών εξακολουθεί να θεωρείται η μόνη ρεαλιστική διέξοδος. Όμως, για να αποκτήσει πρακτικό περιεχόμενο, η αναγνώριση πρέπει να συνοδευτεί από συγκεκριμένα βήματα: πολιτική ενοποίηση Γάζας και Δυτικής Όχθης, ενίσχυση της Παλαιστινιακής Αρχής, διεξαγωγή εκλογών και σχέδιο ανοικοδόμησης της Γάζας.Από την άλλη, η ισραηλινή αντίδραση, η αμερικανική αντίθεση και η αβεβαιότητα στο παλαιστινιακό πολιτικό σκηνικό αφήνουν αναπάντητο το ερώτημα: μπορεί η αναγνώριση να αποτελέσει την απαρχή μιας νέας ειρηνευτικής διαδικασίας ή θα μείνει ένα ηχηρό αλλά κενό σύμβολο;
Η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από χώρες με σημαντικό διπλωματικό βάρος όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία δημιουργεί μια νέα δυναμική. Ωστόσο, χωρίς σταθερή παλαιστινιακή ηγεσία, χωρίς τερματισμό της βίας και χωρίς δίκαιες λύσεις στα ζητήματα συνόρων, πρωτεύουσας και προσφύγων, το όραμα της ειρήνης παραμένει μακρινό. Όπως τονίζεται, η αναγνώριση είναι αναγκαία, αλλά όχι επαρκής συνθήκη για την οικοδόμηση ενός πραγματικά βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.
