Σημαντικά ευρήματα καταγράφονται στην ποσοτική Έρευνα με θέμα «Το σύστημα Πολιτικής Δικαιοσύνης στην Κύπρο», την οποία διενήργησε η ΙΜR/Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 2ου Συμποσίου της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου.
Η Έρευνα συγκέντρωσε τις απόψεις 1.000 πολιτών, μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της τυχαίας στρωματοποιημένης δειγματοληψίας την περίοδο 9 – 14 Δεκεμβρίου 2022.
Στόχος της Έρευνας, ήταν η ανάλυση της αντίληψης των πολιτών σχετικά με την αποτελεσματικότητα του συστήματος και των κύριων παραγόντων του (δικαστές-δικαστήρια, δικηγόροι, Νομική Υπηρεσία), στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας για καταγραφή και επίλυση μέσω εποικοδομητικού διαλόγου των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν όλες οι χρήστες των υπηρεσιών Δικαιοσύνης. Όπως ενδεικτικά καταγράφεται στο “The 2022 EUJustice Scoreboard” είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες είναι πολύ λίγες οι έρευνες που διενεργούνται ανάμεσα σε όσους χρησιμοποιούν τα δικαστήρια. «Τακτικές αξιολογήσεις θα μπορούσαν να κάνουν το δικαστικό σύστημα να ανταποκρίνεται καλύτερα σε τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. «Όπως και πέρσι στο πλαίσιο του Συμποσίου παρουσιάσαμε την εμπειρική έρευνα “Αξιολόγηση του συστήματος δικαιοσύνης στην Κύπρο”, στην οποία συμμετείχαν 228 δικηγόροι και είχαν προκύψει ενδιαφέροντα συμπεράσματα, έτσι και φέτος αποφασίσαμε να ζητήσουμε την άποψη των πολιτών», εξηγεί η Δρ. Άννα Εμ. Πλεύρη, Επίκουρη Καθηγήτρια Πολιτικής Δικονομίας & ΑDR της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Δικηγόρος.
Σε σχέση με την Έρευνα, ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι το 75% των πολιτών δεν είναι ικανοποιημένοι από το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο, ενώ επτά στους δέκα δηλώνουν ότι δεν είναι ικανοποιημένοι ούτε από την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων. Το 60% των ερωτηθέντων διαφωνεί με τη δήλωση ότι «τα κυπριακά δικαστήρια είναι αμερόληπτα» εν αντιθέσει με το 40%, το οποίο συμφωνεί. Το 49% των πολιτών πιστεύει ότι η Νομική Υπηρεσία ανταποκρίνεται σε μικρό βαθμό ή καθόλου στα καθήκοντά της εν αντιθέσει με το 46% το οποίο πιστεύει ότι ανταποκρίνεται σε μεγάλο και αρκετό βαθμό. Ταυτόχρονα όμως επτά στους δέκα διαφωνούν με την άποψη πως «όλες οι υποθέσεις, που έρχονται ενώπιον της Νομικής Υπηρεσίας τυγχάνουν ίσης αντιμετώπισης και χειρισμού».
Η διαφθορά και το ρουσφέτι αναδεικνύεται από τους πολίτες ως το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα οποίο είναι αντιμέτωπη η δικαιοσύνη στην Κύπρο. Συγκεκριμένα ένας στους δύο συμμετέχοντες στην Έρευνα θεωρεί τη διαφθορά και την επικράτηση του «μέσου» ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Σε περίοπτη θέση στο κάδρο των προβλημάτων τοποθετούν οι πολίτες τόσο την καθυστέρηση στην εκδίκαση υποθέσεων (36%), όσο και την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων (23%). Ακολουθούν κατά πόδας η γραφειοκρατία (17%) και η έλλειψη αντικειμενικότητας (15%).
Έξι στους δέκα δηλώνουν πως έχουν λάβει νομικές υπηρεσίες από δικηγόρους στην Κύπρο και ένας στους δύο εξ’ αυτών είναι ικανοποιημένοι από την ποιότητά τους. Δεν είναι όμως ικανοποιημένοι με τις χρεώσεις (62%).
Εκ των βασικών συμπερασμάτων της έρευνας είναι και η άγνοια των πολιτών για νομικά ζητήματα. Έξι στους δέκα δεν γνωρίζουν ούτε έχουν ακούσει για το θεσμό της διαιτησίας, επτά στους δέκα ούτε άκουσαν, ούτε γνωρίζουν για το θεσμό της διαμεσολάβησης, ενώ ίδια είναι η εικόνα και για τον θεσμό της νομικής αρωγής.
Φυσιολογικά η άγνοια αυτή εμφανίζεται και στο ερώτημα, που αφορά στο βαθμό ικανοποίησής τους από τις ενέργειες του Παγκυπρίου Δικηγορικού Συλλόγου για τη ρύθμιση του δικηγορικού επαγγέλματος καθώς 25% απαντά πως δεν γνωρίζει. Το 33% θεωρεί αρκετά ή πολύ ικανοποιητικές τις ενέργειές του και 42% όχι και τόσο ή καθόλου ικανοποιητικές.
Ο Δρ. Νικόλας Κυριακίδης, Μέλος του Διδακτικού Προσωπικού της Σχολής και Δικηγόρος, αναφέρει πως τα ευρήματα θα πρέπει να προβληματίσουν όλους τους φορείς που ασχολούνται με τον τομέα της Δικαιοσύνης καθώς μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση τόσο της εικόνας όσο και των πρακτικών που εφαρμόζονται. «Καταγράφοντας και αναλύοντας τις απόψεις των πολιτών, είτε ευσταθούν είτε όχι, μπορούμε να χαρτογραφήσουμε τις περιοχές του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης οι οποίες φαντάζουν προβληματικές στη κοινή γνώμη και να τις βελτιώσουμε».
Το 2ο Συμπόσιο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με τίτλο «Ευρωπαϊκή Πολιτική Δικονομία μετά το Brexit: καθυστερήσεις και ανάγκη για επιτάχυνση, τεχνολογία στη δικαιοσύνη και Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών», πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στις 15 Δεκεμβρίου 2022 και ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του καθηγητή Κωνσταντίνου Κεραμέως.
Μονάδα Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας
