Χωρίς πρόοδο όσον αφορά την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θεωρεί εφικτή την όποια επανέναρξη ενταξιακών συνομιλιών, αναφέρεται μεταξύ άλλων στο ψήφισμα για την έκθεση προόδου της χώρας, που εγκρίθηκε από την Ολομέλεια του σώματος στο Στρασβούργο την Τρίτη, 7 Ιουνίου 2022, με 448 ψήφους υπέρ, 67 κατά και 107 αποχές από σύνολο 662 ψήφων.
Αν και όπως σημειώνεται υπήρξε μια «μικρή βελτίωση» των σχέσεων το περασμένο έτος, η αυξημένη συνεργασία σε ορισμένους τομείς συνυπάρχει με τακτικές συγκρούσεις, καθώς οι σχέσεις παραμένουν δύσκολες με γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ, ειδικότερα την Ελλάδα και την Κύπρο.
Στο ψήφισμα καταδικάζονται οι τουρκικές παρενοχλήσεις ερευνητικών σκαφών στην Κυπριακή ΑΟΖ, καθώς και η παραβίαση των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ για το Βαρώσι. Η Τουρκία καλείται επίσης να επιτρέψει στην τ/κ κοινότητα το χώρο ώστε να εκπληρώσει το ρόλο της ως κοινότητα στο νησί και στην Κυπριακή Δημοκρατία να διευκολύνει την ενίσχυση των σχέσεων των Τ/Κ με την ΕΕ.
Όπως επισημαίνεται, η Τουρκία παραμένει χώρα με στρατηγική σημασία και εταίρος για τη σταθερότητα της περιοχής και σύμμαχος, ειδικά στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, με τον οποίο η ΕΕ επιθυμεί να επιδιώξει «την αποκατάσταση των σχέσεων στη βάση του διαλόγου, του σεβασμού και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης».
Για αυτό, το Κοινοβούλιο καλωσορίζει τις δηλώσεις των Τουρκικών αρχών στο υψηλότερο επίπεδο για την δέσμευση της χώρας στην Ευρωπαϊκή της πορεία, προτρέποντας όμως τις τουρκικές αρχές «να κάνουν τα λόγια πράξη και να επιδείξουν αυτή τη δέσμευση με συγκεκριμένα γεγονότα και αποφάσεις».
Αν οι συνθήκες το επιτρέψουν, προστίθεται, θα πρέπει να συνεχιστεί ο διάλογος με τις Τουρκικές αρχές στη βάση της θέσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για συνεργασία με τη χώρα κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο, και καλεί το Συμβούλιο να επαναφέρει τον υψηλό πολιτικό διάλογο και τομεακούς διαλόγους για οικονομία, ενέργεια και μεταφορές σε συνάρτηση με βελτιώσεις στην κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Γίνεται ακόμα αναφορά στην ανησυχία του Κοινοβουλίου για την οικονομική κατάσταση στη χώρα και για τον αυξημένο πληθωρισμό και υψηλό κόστος ζωής.
Το Κοινοβούλιο χαιρετίζει τον διάλογο υψηλού επιπέδου ΕΕ – Τουρκίας για τη κλιματική αλλαγή και την υιοθέτηση κλιματικών στόχων από την Άγκυρα, καθώς και τους διαλόγους υψηλού επιπέδου για τη μετανάστευση και την υγεία με αφορμή την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Κυπριακό και εξωτερικές σχέσεις
Σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο, το Κοινοβούλιο σημειώνει την πρόσφατη μείωση των εντάσεων αλλά και την ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων που παραμένουν ανεπίλυτα. Καλεί την Τουρκία και όλους τους εμπλεκόμενους να δείξουν συλλογική διάθεση διαπραγμάτευσης των ορίων των ΑΟΖ, και σε αυτό το πλαίσιο καταδικάζει τις παρενοχλήσεις από Τουρκικά πολεμικά σκάφη των ερευνητικών σκαφών που πραγματοποιούν εργασίες στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδας, και επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη με την Κύπρο και την Ελλάδα. Υπογραμμίζει πως η Κύπρος έχει δικαίωμα εκμετάλλευσης των φυσικών της πόρων στη βάση του διεθνούς δικαίου, ενώ καλεί την Τουρκία να αποδεχθεί την πρόσκληση της Κύπρου για διαπραγμάτευση των ορίων των ΑΟΖ.
Ακόμα, το Κοινοβούλιο εκφράζει τη λύπη του για το ότι η σύγκρουση στην Κύπρο παραμένει ανεπίλυτη και επαναβεβαιώνει τη θέση πως η μόνη βιώσιμη λύση είναι μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση με βάση μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα και πολιτική ισότητα και «εκφράζει τη βαθιά του λύπη για το γεγονός ότι η Τουρκία έχει εγκαταλείψει αυτό το πλαίσιο του ΟΗΕ».
Το ψήφισμα καλεί την Τουρκία να εγκαταλείψει την «απαράδεκτη πρόταση» για λύση δύο κρατών, να αποφύγει νέες ενέργειες που βαθαίνουν τη διαίρεση και αλλάζουν τις δημογραφικές ισορροπίες, καταδικάζει την παραβίαση των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ για επιστροφή των Βαρωσίων και καλεί την Τουρκία να επιστρέψει στον διάλογο για το Κυπριακό από το σημείο που σταμάτησαν το 2017.
Καλεί ακόμα την Τουρκία να δώσει στην τ/κ κοινότητα «τον απαραίτητο χώρο για να συμπεριφερθεί σύμφωνα με τον ρόλο της ως νόμιμη κοινότητα στο νησί» το οποίο διασφαλίζεται από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, και καλεί την Κομισιόν να ενισχύσει τις προσπάθειες συνεργασίας με την τ/κ κοινότητα δεδομένου πως η θέση της είναι στην ΕΕ, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως η Κυπριακή Δημοκρατία είναι υπεύθυνη για την ενίσχυση των προσπαθειών για διευκόλυνση των επαφών των Τ/Κ με την ΕΕ.
Παράλληλα, σημειώνεται πως το Κοινοβούλιο στηρίζει την πρόταση της Κομισιόν για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, με την επισήμανση όμως πως μεταξύ άλλων αυτό προϋποθέτει την πλήρη εφαρμογή της τρέχουσας Τελωνειακής Ένωσης για όλα τα κράτη μέλη χωρίς διακρίσεις.
Το ψήφισμα επιδοκιμάζει επίσης τις προσπάθειες της Τουρκίας στη φιλοξενία προσφύγων και χαιρετίζει τη συνέχιση της παροχής ενωσιακής χρηματοδότησης για τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής.
Ειδικά σε σχέση με την Κύπρο, σημειώνεται η αύξηση των αιτήσεων ασύλου στην Κύπρο το 2021 και υπενθυμίζεται η υποχρέωση της Τουρκίας να λάβει τα όποια απαραίτητα μέτρα «για να αποτρέψει τη δημιουργία νέων διαδρομών μέσω ξηράς ή θάλασσας για παράνομη μετανάστευση από την Τουρκία προς την ΕΕ».
Σε αυτό το κεφάλαιο εκφράζεται και η εκτίμηση του Κοινοβουλίου για τη στάση της Τουρκίας όσον αφορά την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα
Όσον αφορά το κράτος δικαίου, το Κοινοβούλιο εκφράζει τη λύπη του για την κατάσταση στην Τουρκία και εκτιμά πως η αυταρχική διακυβέρνηση στη χώρα αποτελεί «εσκεμμένη, αδιάκοπη και συστηματική κρατική πολιτική» με στόχο την καταστολή.
Στην έκθεση γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην υπόθεση του Οσμάν Καβάλα, με το Κοινοβούλιο να επαναλαμβάνει έκκληση για απελευθέρωσή του και για συμμόρφωση με τη σχετική απόφαση του ΕΔΑΔ για την υπόθεση.
Μεταξύ άλλων, τονίζεται πως ο τομέας των θεμελιωδών δικαιωμάτων συνδέεται με τις συνολικές σχέσεις με την ΕΕ και «παραμένει σοβαρό εμπόδιο για περεταίρω πρόοδο σε οποιοδήποτε θετικό θεματολόγιο» που μπορεί να προσφερθεί στη χώρα, κάτι που θα εξαρτηθεί και από τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των αρχών της καλής γειτονίας από τη χώρα.
Εκφράζεται επίσης σοβαρή ανησυχία για τα μέτρα που περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης, αν και εκφράζεται ικανοποίηση για τη μείωση του αριθμού των δημοσιογράφων που κρατούνται. Την ίδια στιγμή όμως, η συνέχιση της δίωξης, της λογοκρισίας και της παρενόχλησης δημοσιογράφων και ανεξάρτητων ΜΜΕ συνεχίζει να προκαλεί ανησυχία.
Στα προβληματικά στοιχεία καταγράφονται επίσης η απόσυρση της χώρας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, οι συνεχόμενες απαγορεύσεις των πορειών υπερηφάνειας της ΛΟΑΤΙ κοινότητας, οι συνεχείς επιθέσεις και πιέσεις σε αντιπολιτευόμενα κόμματα, ιδιαίτερα στο HDP αλλά και άλλα κόμματα όπως το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, με συγκεκριμένες αναφορές στη στοχοποίηση του HDP και των κομματικών οργανώσεων του που έχουν ως αποτέλεσμα την κράτηση πέραν των 4000 μελών του, συμπεριλαμβανομένων των συμπροέδρων του.
Πηγή: ΚΥΠΕ
