Ο Μιχάλης Μαργαρίτης – Αεροπαγίτης ε.τ και ad hoc Δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μίλησε στην Ημερίδα Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας στην Αθήνα για το δικαστικό λειτούργημα.
Δείτε τα βιογραφικά στοιχεία του Μιχάλη Μαργαρίτη, δικαστή στη δίκη της 17 Νοέμβρη :
Ο Μιχαήλ Μαργαρίτης, Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο με ειδίκευση σε θέματα Ευρωπαϊκού Δικαίου. διετέλεσε Δικαστής της τακτικής Δικαιοσύνης επί τέσσερις δεκαετίες, αφυπηρετώντας με τον βαθμό του Αρεοπαγίτη.
Είναι μέλος της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών και συνεργάτης της Ελληνικής Ψυχιατροδικαστικής Εταιρίας και της Ψυχιατροδικαστικής Εταιρίας Βορείου Ελλάδος.
Κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2006/07-2009/10 δίδαξε Ποινικό Δίκαιο στην Αστυνομική Ακαδημία (Σχολή Υπαστυνόμων) στις τάξεις των τεταρτοετών σπουδαστών.
Έχει εμβαθύνει σε νομικά ζητήματα σε επίπεδο συγγραφής στο πλαίσιο των έργων: Ερμηνεία Ποινικού Κώδικα, Ερμηνεία ΚΠοινΔ, Ερμηνεία ΚΠολΔ (εκδ. Δίκαιο & Οικονομία), Ναρκωτικά, Δικαστική ψυχολογία (εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη). Σχόλια του κ. Μαργαρίτη έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό Νομικό Βήμα κατά τα έτη 2007-2015.
Είναι Διαμεσολαβητής διαπιστευμένος από το ΥΔΔΑΔ και μέλος του Συμβουλίου Διαιτησίας του ΕΟΔΙΔ.
Διαβάστε αυτούσια την ομιλία του:
Όπως σας είναι γνωστό από την κοινή σας πείρα ένα πτυχίο Νομικής Σχολής ανοίγει πολλές πόρτες επαγγελματικής απασχόλησης. Μπορεί κανένας να γίνει δικηγόρος, δικαστής, συμβολαιογράφος, κρατικός υπάλληλος ή και να ακολουθήσει και ακαδημαϊκή καριέρα.
Τα λίγα λόγια που θα ακούσετε στη συνέχεια από τον ομιλούντα αφορούν το δικαστικό λειτούργημα, το οποίο υπηρέτησα επί τέσσερις δεκαετίες.
Ποιο είναι το έργο του δικαστή
Δεν υπάρχει ανθρώπινη κοινωνία, χωρίς φορέα άσκησης κάποιας μορφής δικαστικού έργου. Στη Ραψωδία Σ΄ της Ηλιάδας περιγράφεται η δίκη που απεικονίζεται στην ασπίδα του Αχιλλέα.
Στις σημερινές κοινωνίες η απονομή της δικαιοσύνης έχει ανατεθεί σε κατεστημένα από το νόμο δικαστήρια, τα οποία στελεχώνονται ως επί το πλείστον από επαγγελματίες δικαστές της διοικητικής, της ποινικής και της πολιτικής δικαιοσύνης.
Ο δικαστής δικάζει τις αξιόποινες πράξεις και επιβάλλει τις προσήκουσες ποινές και μέτρα ασφαλείας. Επίσης δικάζει τις διαφορές μεταξύ των ατόμων ή και νομικών προσώπων. Υπάρχει πρώτος βαθμός και εφετεία, καθώς και Ακυρωτικά Δικαστήρια, ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα έκδοσης εσφαλμένων αποφάσεων.
Θα απαριθμήσω τα θετικά στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της προτίμησης του λειτουργήματος του δικαστή από ένα νέον άθρωπο:
α) Παρέχει τη συνταγματική εγγύηση της ισοβιότητας, δηλ. ο δικαστής δεν μπορεί να απωλέσει τη θέση του, εκτός μόνο με απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου για σοβαρό λόγο υγείας ή ανικανότητα.
β) Οι αποδοχές του είναι ανώτερες από του καθενός που υπηρετεί στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ώστε να του εξασφαλίζεται ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής, ανάλογο με το έργο που επιτελεί.
γ) Έχει πλήρη ανεξαρτησία κατά την άσκηση των δικαστικών του καθηκόντων, υποκείμενος μόνο στο νόμο και στις επιταγές της συνείδησής του.
δ) Απολαύει σεβασμού και εκτίμησης από την κοινωνία στην οποία ζει, αν φυσικά και ο ίδιος συμμορφώνεται με τις επιταγές του νόμου και της δικαστικής δεοντολογίας.
Τι δεξιότητες πρέπει να διαθέτει ο δικαστής
α) Κατ’ αρχήν ο Δικαστής πρέπει να έχει βαθιά γνώση των νόμων και του Συντάγματος. Ο γνωστός Αμερικανός φιλόσοφος του δικαίου Ronald Dworkin έχει δημιουργήσει το φαντασιακό δικαστή, τον «Ηρακλή-δικαστή», αυτόν που γνωρίζει πλήρως το Σύνταγμα, τους νόμους και τις αποδεκτές ερμηνείες τους, καθώς και όλες τις προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις και που ακολουθεί μια ηθικοπολιτική θεωρία που εμφανίζει το δίκαιο ως το απαύγασμα των θεμελιωδών αρχών και αξιών της κοινωνίας του που του επιτρέπει να αποφασίζει σωστά και για εκείνες τις υποθέσεις για τις οποίες δεν υπάρχει ευκρινής νόμος ή νομολογιακό προηγούμενο.
β) Ακόμη ο δικαστής πρέπει να διαθέτει ευρύτατη παιδεία και κοινωνική μόρφωση. Κατ’ αρχήν πρέπει να χειρίζεται άριστα τη γλώσσα στην οποία διεξάγεται η διαδικασία και συντάσσονται οι αποφάσεις. Παράλληλα η πολυπλοκότητα των υποθέσεων που τον απασχολούν καθημερινά τον φέρνουν σε επαφή με τα γνωστικά πεδία άλλων επιστημών και επί πλέον αξιώνουν γνώση της ανθρώπινης ψυχής. Οι γνώσεις ψυχολογίας και ψυχιατρικής σε κάποιο βαθμό τον βοηθούν να κατανοήσει καλύτερα τον άνθρωπο τις υποθέσεις του οποίου δικάζει. Στην ίδια κατεύθυνση είναι χρήσιμη και η μελέτη της Λογοτεχνίας. Οι αρχαίοι Έλληνες τραγικοί, ο Σαίξπηρ, ο Ντοστογέφσκι, ο Μπαλζάκ, ο Προυστ, ο Τζέιμς Τζόυς, ο Παπαδιαμάντης, ο Καζαντζάκης, ο Τόμας Μαν, ο Όργουελ, ο Κάφκα, ο Αλμπέρ Καμύ, ο Φίλιπ Ρόθ, ο Ουελμπέκ, ο Ίαν ΜακΓιούαν είναι μερικοί από τους συγγραφείς που θα σε κάνουν να καταλάβεις καλύτερα τον κόσμο που ζεις.
γ) Ο δικαστής πρέπει να είναι τελείως αμερόληπτος και να μην υπόκειται σε επιρροές από τις πολιτικές ή θρησκευτικές του πεποιθήσεις, ούτε να ακούει παρακλήσεις από το οικογενειακό και φιλικό του περιβάλλον του ή συστάσεις από συναδέλφους του ή πολιτικά ή άλλα ισχυρά πρόσωπα.
δ) Παράλληλα ο δικαστής πρέπει να επιδεικνύει κατά την άσκηση των καθηκόντων του τέτοια συμπεριφορά που να δημιουργεί εμπιστοσύνη στους δικηγόρους, στους διαδίκους και γενικά στους ανθρώπους που έρχονται μαζί του σε επαφή. Ο χώρος των δικαστηρίων είναι τόπος εντάσεων και συγκρούσεων συμφερόντων και εγωπαθειών. Τις καταστάσεις αυτές ο δικαστής πρέπει να τις αντιμετωπίζει με ψυχραιμία, υπομονή, συναισθηματική σταθερότητα και νηφαλιότητα. Αντίθετες συμπεριφορές εκλαμβάνονται ως έλλειψη αμεροληψίας.
Τα βάρη του δικαστικού λειτουργήματος
Ο δικαστής εργάζεται στις αίθουσες δικαστηρίων ή σε γραφεία, όπου το καθήκον του είναι να διευθετήσει συγκρούσεις και διαμάχες. Αντιμετωπίζει ανθρώπους που μπορεί να βρίσκονται σε μεγάλη ένταση και άγχος, να είναι θυμωμένοι, δυσαρεστημένοι ή ακόμα και επιθετικοί. Επίσης, αναγκάζεται να εργάζεται πολλές ώρες στο σπίτι του, μελετώντας τις δικογραφίες και συνάσσοντας το σχέδιο της απόφασης.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η επιβάρυνση σήμερα δεν συγκρίνεται με την παλιότερη εποχή, όπου οι συνεδριάσεις των ποινικών δικαστηρίων διαρκούσαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της επομένης ημέρας. Αρχίζαμε στις 9 το πρωί και τελειώναμε στις 2 ή 3 μετά τα μεσάνυχτα!
Λόγω της φύσης της η εργασία του δικαστή του δημιουργεί άγχος, ένταση και υψηλή ευθύνη, καθώς οι αποφάσεις που πρέπει να πάρει μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων που δικάζει τις υποθέσεις τους. Μπορεί η απόφασή του να τους στερήσει την ελευθερία ή να έχει ως αποτέλεσμα σοβαρή οικονομική ή ηθική ζημία.
Η επίγνωση αυτών των συνεπειών επιφορτίζει το δικαστή με σοβαρό βάρος ευθύνης και μέσα σε ένα ψυχολογικό περιβάλλον αμφιβολιών, οίκτου, ανταπόδοσης, πρέπει αυτός να εφαρμόζει το νόμο, ο οποίος και αν ακόμη είναι σκληρός πρέπει με τα επιτρεπτά στη Νομική Επιστήμη μέσα της ερμηνείας να τον εξανθρωπίζει.
Επί πλέον γνωρίζει ότι οι αποφάσεις του καθημερινά κρίνονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, άλλοτε δίκαια, άλλοτε άδικα. Ο Τύπος σε μια Δημοκρατία είναι ο άγρυπνος φύλακας των ελευθεριών και των δικαιωμάτων και πρέπει να παρεμβαίνει, όπου φρονεί ότι παραβιάζονται.
Πόση κριτική αντέχει ένας δικαστής; Πρέπει να απαντά; Εκείνο το οποίο μπορώ να σας πω είναι ότι ο δικαστής δεν πρέπει να λαμβάνει υπόψη του κατά την έκδοση της απόφασης το τι ενδεχομένως θα πουν μερικές εφημερίδες. Άλλωστε την ίδια δικαστική απόφαση μια μερίδα του Τύπου την εκθειάζει και άλλη την κατακρίνει, διότι ο Τύπος ως επί το πλείστον ενεργεί με πολιτικά κριτήρια, ξένα προς τη σκέψη του δικαστή.
Πως γίνεσαι δικαστής
Για να γίνει κάποιος δικαστής στην Ελλάδα πρέπει να έχει πτυχίο Νομικής Σχολής Ελληνικού ή ισότιμου Πανεπιστημίου της αλλοδαπής και ιδίως χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τελειώνει την άσκησή του σε κάποιο Δικηγορικό Σύλλογο και αφού λάβει την άδεια άσκησης δικηγόρου μπορεί να μετάσχει σε εξετάσεις για την εισαγωγή του στην Εθνική Σχολή Δικαστών. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχει συμπληρώσει το 28ο έτος της ηλικίας του. Μετά την αποφοίτησή του από τη Σχολή, πρέπει να κάνει πρακτική άσκηση για 18 μήνες σε κάποιο μεγάλο Πρωτοδικείο της Χώρας μας. Ο διορισμός του γίνεται κατόπιν προκήρυξης σχετικού διαγωνισμού.
Οι επαγγελματικές του προοπτικές είναι καλές. Κατά χρονικά διαστήματα προάγεται σε ανώτερο βαθμό και θέση, συνήθως με σεβασμό της Επετηρίδας. Συνταξιοδοτείται στα 67 του χρόνια, με μια μέτρια διαρκώς περικοπτόμενη σύνταξη λόγω της στενότητας της οικονομίας. Ελάχιστοι συνταξιούχοι δικαστές απασχολούνται σε διάφορες Ανεξάρτητες Αρχές ή μεγάλα δικηγορικά γραφεία.
Επίλογος
Φίλος μου ψυχίατρος έλεγε κάποτε ότι όταν αρχίζει Ψυχανάλυση με ένα νέο πελάτη του ζητάει να γράψει σε ένα χαρτί: Αν ξαναγινόταν 18 ετών ποια ήταν τα 10 πράγματα που θα είχε αποφύγει και ποια τα 10 πράγματα που και πάλι θα έκανε.
Αναστοχαζόμενος, αν μου έθεταν το ερώτημα αυτό, σήμερα θα απαντούσα: ΝΑΙ και πάλι θα γινόμουν δικαστής.
