Το μεγάλο αγκάθι είναι ότι οι δικαστές δεν μπορούν να προσφύγουν κατά της απόφασης μη προαγωγής τους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο (ΑΔ) δημοσίευσε στις 02/10/2019 στην ιστοσελίδα του έκδοση με τίτλο «Διαδικασία και Κριτήρια προαγωγής Δικαστών.»
Η Διαδικασία συντάχθηκε (και) ως αποτέλεσμα και των συστάσεων και παρατηρήσεων που γίνονται για αυτό το ζήτημα στην έκθεση Greco που είχαν σχέση με το θέμα της διαφάνειας στο διορισμό και προαγωγή δικαστών.
Ξεκαθαρίζω ότι πρόκειται για δήλωση ως προς την ακολουθητέα διαδικασία και δεν έχει το καθεστώς Κανονισμού ούτε απορρέουν νομικά δικαιώματα για τους υποψηφίους προς προαγωγή δικαστές.
Διαβάστε επίσης: Aνώτατο: Aναθεωρημένη έκδοση διαδικασίας διορισμού των δικαστών
Η Διαδικασία έχει κάποια κύρια χαρακτηριστικά τα οποία προκαλούν ενδιαφέρον και τα σημειώνω πιο κάτω.
- Η προαγωγή δικαστών ήταν και παραμένει προνόμιο και εξουσία του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου (ΑΔΣ).
- Δίδεται έμφαση στην ποιότητα των αποφάσεων των υποψηφίων προς προαγωγή δικαστών.
- Η προφορική συνέντευξη που θα γίνεται ενώπιον του ΑΔΣ έχει αποφασιστική σημασία αφού αποτελεί το 50% της συνολικής βαθμολογίας των υποψηφίων.
- Θα λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις του γενικού εισαγγελέα και του προέδρου του παγκύπριου δικηγορικού συλλόγου, οι οποίες όμως θα έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα. Συνεπώς η διαδικασία και οι αποφάσεις για τις προαγωγές παραμένουν στην απόλυτη κυριαρχία και αρμοδιότητα του ΑΔΣ.
- Καταγράφονται κριτήρια σε ότι αφορά το προσδιορισμό της αξίας του κάθε υποψηφίου προς προαγωγή.
- Εισάγεται μία πρόνοια η οποία επιτρέπει στο ΑΔΣ να αποκλείει δικαστή κατόπιν γραπτής καταγγελίας.
- Εισάγεται μία νέα διαδικασία με βάση την οποία το Εφετείο θα μπορεί να καταρτίζεισημείωμα με σχόλια από αποφάσεις ενός δικαστή οι οποίες θα μπαίνουν στο φάκελο του και θα αποτελούν μέρος της αξιολόγησης όταν αυτός είναι υποψήφιος για προαγωγή.
- Γίνεται προσπάθεια να εισαχθούν κάποιες αρχές διαφάνειας στην όλη διαδικασία.
- Παραμένει το μεγάλο αγκάθι, κατά τη γνώμη μου, που είναι ότι οι επηρεαζόμενοι δικαστές δεν μπορούν να προσφύγουν κατά της απόφασης μη προαγωγής τους εναντίον οποιουδήποτε οργάνου αφού ως γνωστόν οι αποφάσεις του ΑΔΣ είναι απρόσβλητες σε οποιοδήποτε δικαστικό σώμα. (βλέπε σχετικά απόφαση στην έφεση 83/2016, Γεώργιος Στυλιανίδης v. Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου κ.α.)
Η διαδικασία προαγωγής αποτελείται από επτά στάδια.
Α΄ Στάδιο Προκήρυξης.
Το πρώτο στάδιο είναι το στάδιο Προκήρυξης των θέσεων για προαγωγή.
Β΄ Προκαταρκτικό Στάδιο
Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται «Προκαταρκτικό Στάδιο» και προνοεί ότι οι υποψήφιοι για προαγωγή θα πρέπει προηγουμένως να είχαν υπηρετήσει ως δικαστές στην αμέσως κατώτερη θέση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα στην περίπτωση προαγωγής στη θέση προέδρου επαρχιακού δικαστηρίου, οι υποψήφιοι για προαγωγή μπορεί να είναι μόνο οι δικαστές οι οποίοι υπηρέτησαν για τρία τουλάχιστον χρόνια μέχρι και την ημερομηνία της προκήρυξης στη θέση του ανώτερου επαρχιακού δικαστή.
Στη Διαδικασία υπάρχει πρόνοια ότι οποιοσδήποτε δικαστής μπορεί να αιτηθεί να προαχθεί κατ΄ εξαίρεση με αιτιολογημένη αίτηση του προς το ΑΔΣ, ενώ τα χρόνια υπηρεσίας δεν τυγχάνουν εφαρμογής όπου οι προς προαγωγή θέσεις είναι περισσότερες από τους υπό αναφορά υποψηφίους.
Για να μπορεί να είναι κάποιος υποψήφιος θα πρέπει να αποστείλει στο ΑΔΣ γραπτή αίτηση η οποία περιλαμβάνει συνοπτική δισέλιδη καταγραφή του δικαστικού του έργου αλλά και τις 10 αποφάσεις που έχει εκδώσει εκ των οποίων να υποδεικνύει τις τρεις που ο ίδιος κρίνει ως τις πλέον σημαντικές.
Το επόμενο στάδιο είναι αυτό των συστάσεων.
Γ΄ Στάδιο Συστάσεων
Εδώ εισάγεται μία διαδικασία για λήψη των απόψεων των διοικητικών προέδρων των επαρχιακών δικαστηρίων, των προέδρων δικαστηρίων ειδικής δικαιοδοσίας, του γενικού εισαγγελέα αλλά και του προέδρου του παγκύπριου δικηγορικού συλλόγου (ΠΔΣ).
Σημειώνω πως σε ότι αφορά τις απόψεις που θα υποβάλει ο πρόεδρος του ΠΔΣ, η Διαδικασία προνοεί ότι θα πρέπει προηγουμένως να διαβουλευθεί και να λάβει υπόψιν τις απόψεις των οικείων προέδρων των δικηγορικών συλλόγων οι οποίοι με τη σειρά τους θα πρέπει προηγουμένως να έχουν λάβει τις απόψεις και τις θέσεις των μελών της σχετικής επιτροπής του δικηγορικού συλλόγου. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι καταβάλλεται μία προσπάθεια να ληφθούν οι απόψεις του δικηγορικού σώματος, η οποία όμως αναιρείται ουσιαστικά στην αμέσως επόμενη πρόταση η οποία προνοεί ότι οι υπό αναφορά απόψεις του γενικού εισαγγελέα καθώς επίσης και του προέδρου του ΠΔΣ, θα έχουν συμβουλευτικό και μόνο χαρακτήρα.
Οι πιο πάνω συστάσεις διαμορφώνονται αφού ληφθούν υπόψη και αξιολογηθούν τα ακόλουθα σε σχέση με τον υποψήφιο προς προαγωγή δικαστή:
(α) Το ήθος και ο
χαρακτήρας του.
(β) Οι νομικές του γνώσεις και η ικανότητα εφαρμογής τους.
(γ) Η αποτελεσματικότητα και οι οργανωτικές ικανότητές του.
(δ) Η ικανότητα επικοινωνίας και συνεργασίας του με τους άλλους Δικαστές και το
προσωπικό (το στοιχείο αυτό αφορά μόνο στην αξιολόγηση του υποψηφίου από τον
Διοικητικό Πρόεδρου του ανάλογου Δικαστηρίου).
(ε) Η ικανότητά του προς πλήρη αξιοποίηση του δικαστικού του χρόνου και
διατήρηση ελέγχου στο Δικαστήριο.
(στ) Ο τρόπος προσέγγισης των συνηγόρων και διαδίκων και γενικά ο όλος τρόπος
συμπεριφοράς του κατά την εκτέλεση των δικαστικών του καθηκόντων. Όπως, για
παράδειγμα, η υπομονή και ο αυτοέλεγχος που επιδεικνύει και ο σεβασμός του προς
όλους τους παράγοντες της δίκης.
Δ΄ Στάδιο Προκαταρκτικής Εξέτασης από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο
Σε αυτό το σημείο εισάγεται μία πρόνοια η οποία δεν έχω αντιληφθεί ακριβώς που αποσκοπεί.
Προνοεί ότι οποιοσδήποτε υποψήφιος δικαστής μπορεί να αποκλειστεί σε οποιοδήποτε στάδιο εάν περιέλθουν στο ΑΔΣ έγγραφως έγκυρα στοιχεία που να δικαιολογούν αποκλεισμό ή επανεξέταση της υποψηφιότητας ή της περαιτέρω προώθησης της. Αναφέρεται επίσης ότι πριν ο υποψήφιος αποκλειστεί στη βάση της παρούσας πρόνοιας το ΑΔΣ τον ενημερώνει σχετικά γραπτώς και τον καλεί να καταθέσει τις θέσεις του εντός καθορισμένου χρόνου.
Όπως αναφέρω πιο πάνω δεν έχω αντιληφθεί τι είχαν υπόψη τους οι δικαστές όταν περιέλαβαν στον κανονισμό αυτή την πρόνοια αφού η αναφορά σε έγκυρα στοιχεία που να δικαιολογούν τον αποκλεισμό είναι πολύ γενική και δεν παραπέμπει σε οτιδήποτε συγκεκριμένο. Για παράδειγμα εάν ένας δικαστής έχει επισκεφθεί το καζίνο και τον έχει καταγγείλει κάποιος, είναι αυτός λόγος να μην προαχθεί; Θεωρώ την συγκεκριμένη πρόνοια ως προβληματική ακριβώς διότι είναι πολύ γενικής μορφής και άρα ασαφής.
Ε΄ Στάδιο Κλήσης Υποψηφίων σε Συνέντευξη.
Το επόμενο στάδιο είναι αυτό της συνέντευξης όπου ο κάθε υποψήφιος έχει χρόνο 30 λεπτών για να απαντήσει σε ερωτήσεις οι οποίες έχουν προκαθοριστεί και οι οποίες στοχεύουν να δείξουν:
(i) την προσωπικότητα του υποψηφίου – (20%)
(ήτοι 10% του τελικού συνόλου).
(ii) την ευρύτητα και
ανεξαρτησία σκέψης του – (20%) (ήτοι 10% του τελικού συνόλου).
(iii) την αποτελεσματικότητά
του και την ικανότητα του να ανταποκριθεί στα καθήκοντα της θέσης προαγωγής –
σε αναφορά και με τα τηρούμενα στατιστικά στοιχεία και λαμβάνοντας υπόψη τόσο
την ποιοτική όσο και την ποσοτική διάσταση του έργου του – (60%) (ήτοι 30% του
τελικού συνόλου).
Ο σχολιασμός των αποφάσεων των δικαστών.
Σε αυτό το σημείο η Διαδικασία περιέχει ακόμα μία πρωτότυπη πρόνοια η οποία δίνει το δικαίωμα στο Εφετείο όταν το θεωρεί σκόπιμο να σχολιάζει είτε θετικά είτε αρνητικά μία πρωτόδικη απόφαση κάποιου δικαστή και να τοποθετεί σημείωμα στο φάκελο του.
Ο σχολιασμός θα αφορά την ποιότητα της απόφασης του δικαστή δηλαδή τον τρόπο ανάλυσης και αξιολόγησης της μαρτυρίας, την αντίληψη και κατανόηση της νομικής πτυχής, την επάρκεια του τρόπου συγγραφής της απόφασης και την όλη δομή, της καθώς και σχόλια σχετικά με την πρωτόδικη διαδικασία. Αναφέρεται επίσης ότι σε περίπτωση που αυτός ο σχολιασμός θα είναι αρνητικός, τότε θα ενημερώνεται ο επηρεαζόμενος δικαστής.
Συνάγεται ότι στην περίπτωση που είναι θετικά τα σχόλια του Εφετείου δεν θα υπάρχει σχετική ενημέρωση του δικαστή.
Τέλος είναι σημαντικό να αναφέρω ότι το αποτέλεσμα της συνέντευξης θα αποτελεί το 50% της τελικής βαθμολογίας των υποψηφίων.
Στ΄ Στάδιο Επιλογής των Καταλληλότερων προς Προαγωγή.
Στη συνέχεια λαμβάνονται υπόψη για σκοπούς βαθμολογίας τα ακόλουθα:
(α) οι απόψεις
των Διοικητικών Προέδρων – (40%) (ήτοι 20% του τελικού συνόλου),
(β) η αρχαιότητα – (40%) (ήτοι 20% του τελικού συνόλου), ποσοστό που θα δίδεται
στον αρχαιότερο υποψήφιο και θα μειώνεται, αντίστοιχα και κατ΄ αναλογία με τα
χρόνια υπηρεσίας, ως προς τους υπόλοιπους υποψήφιους, και
(γ) το όλο βιογραφικό – (20%) (ήτοι 10% του τελικού συνόλου).
Αναφορικά με το τελευταίο στοιχείο, δηλαδή το βιογραφικό, δεν αναφέρεται ποιος θα δίνει τη βαθμολογία για αυτό το θέμα.
Ζ΄ Στάδιο Ανακοίνωσης Αποτελεσμάτων και Διορισμών
Το τελικό στάδιο είναι αυτό της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων.
Σημειώνεται ότι κάθε υποψήφιος δικαιούται να έχει πρόσβαση στα τηρηθέντα πρακτικά καθ΄ όλη τη διαδικασία ως ανωτέρω περιγράφεται, αφού θέσει γραπτώς τους λόγους για την ανάγκη πρόσβασης και εγκριθεί το αίτημα από το ΑΔΣ.
