Ο Νίκος Χρ. Χαραλάμπους, πρώην Επίτροπος Διοικήσεως και πρώην Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, μας καλωσόρισε στο σπίτι του και μας μίλησε για τα πρώτα βήματα του στη δικηγορία, για τις δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ως πρώτος Επίτροπος Διοικήσεως κι αποκαλύπτει στη συνέντευξη, σε ποιον οφείλει την εξειδίκευση του στο Συνταγματικό και Διοικητικό Δίκαιο.
Ο κ. Χαραλάμπους τιμήθηκε πρόσφατα για τη συνολική του προσφορά προς το κράτος από το Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Διαβάστε την ομιλία του για την Κρίση των Πολιτικών Θεσμών
Οι δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ως πρώτος Επίτροπος Διοικήσεως
«Προσπάθησα να στήσω ένα θεσμό από το μηδέν σε αντίξοες συνθήκες. Από τα επιτεύγματα για τα οποία αισθάνομαι υπερήφανος είναι η κωδικοποίηση σε Νόμο των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου.
Αγωνίστηκα για δέκα χρόνια εναντίον όλων των Θεσμών, της Κυβέρνησης, του Γενικού Εισαγγελέα τότε, του Ανωτάτου Δικαστηρίου, για να κωδικοποιηθούν οι αρχές του διοικητικού δικαίου που δεν ήταν κωδικοποιημένες μέχρι τότε.
Υπήρχε το αβέβαιο δίκαιο. Για παράδειγμα αν είναι λανθασμένη η απόφαση της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας, διότι παραβίασε τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία των συλλογικών διοικητικών οργάνων. Πού βρίσκονταν αυτοί οι κανόνες; Από την πρώτη μου ετήσια έκθεση ως Επίτροπος Διοικήσεως είπα ότι πρέπει να γίνει η κωδικοποίηση και αγωνίστηκα γι’ αυτό. Είχα τη συμπαράσταση της Επιτροπής Θεσμών και Αξιών Επιτρόπου Διοικήσεως. Αγωνίστηκα και όταν έγινα Βοηθός Γενικού Εισαγγελέα και με τη σύμπραξη του Αλέκου Μαρκίδη έγινε ο Νόμος μετά από πρόταση νόμου της Βουλής.
Ο θεσμός του Επιτρόπου Διοικήσεως είναι ένας θεσμός εξωδικαστικού ελέγχου της διοίκησης. Ελέγχει αν παραβιάζει τους νόμους ή αν καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα ή αν ενεργεί κατά παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης. Όμως, φρονώ ότι ο βασικός ρόλος του Επιτρόπου Διοικήσεως αφορά τον έλεγχο σε θέματα κακοδιοίκησης. Για παράδειγμα, κάνατε εσείς μία αίτηση πριν εννέα μήνες στην πολεοδομία ακόμα περιμένετε ενώ ο γείτονας σας έκανε μετά από εσάς και τον εγκρίναν διότι έπιασαν την αίτηση του και την έβαλαν από πάνω. Αυτή η ενέργεια συνιστά κακοδιοίκηση. Αρχικά, ο Επίτροπος Διοικήσεως ενεργούσε μόνο μετά από υποβολή παραπόνου. Μετά που έφυγα από Επίτροπος Διοικήσεως αποφασίστηκε να ενεργεί και αυτεπάγγελτα, δηλαδή να μπορεί από μόνος του να παρεμβαίνει. Ήταν μία εισήγηση μου που έγινε αποδεχτή μετά που έφυγα.»
Τα αρχικά βήματα της νομικής του πορείας
«Όταν τελείωσα το γυμνάσιο άρχισα να προβληματίζομαι. Μου άρεσε πάρα πολύ η ιστορία, ήταν το πάθος μου και δεν την εγκατέλειψα ποτέ. Το 1957 πήγα να σπουδάσω νομικά στην Ελλάδα. Ήταν τότε και ο αγώνας και λέγαμε ότι θα έρθει η Ένωση και θα ήμασταν οι πρώτοι που θα ξέρουμε το Ελληνικό Δίκαιο στην ενωμένη Κύπρο. Τελείωσα το ’62 και ήρθα στην Κύπρο και πήρα την άδεια του δικηγόρου. Όταν είχα έρθει στην Κύπρο, τον μόνο δικηγόρο που γνώριζα ήταν το Φρίξο Μαρκίδη, ο οποίος θεωρείτο αυθεντία σε θέματα συνταγματικού δικαίου. Τον γνώριζα καλά λόγω της φιλίας μου με τον Αλέκο Μαρκίδη. Δεν μπορούσε να με πάρει ως ασκούμενο δικηγόρο διότι ήταν και ο εξεταστής μου – δουλειά την οποία έκανα αργότερα εγώ για 12 χρόνια – και με έστειλε στο Γεώργιο Λαδά.
Τυπικά ήμουν στον κύριο Λαδά, ουσιαστικά στον κύριο Μαρκίδη και εκεί οφείλω την εξειδίκευσή μου τρόπον τινά για το συνταγματικό και διοικητικό δίκαιο.
Με άδεια δικηγόρου φεύγω αρχές του ’64 και πάω στην Αγγλία για να συνεχίσω για μεταπτυχιακές σπουδές. Στην Αγγλία ειδικεύτηκα στο ναυτικό δίκαιο που δεν άσκησα ποτέ μου. Σε όλη μου τη σταδιοδρομία, ασχολήθηκα με υποθέσεις συνταγματικού και διοικητικού δικαίου, αλλά και ποινικού δικαίου. Το ’68 ήρθα στην Κύπρο και άσκησα δικηγορία μέχρι το ’72 , όταν διορίστηκα Δικηγόρος της Δημοκρατίας. Το ’81 έγινα Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας και το ’91 Επίτροπος Διοικήσεως. Το ’98 διορίστηκα στο αξίωμα του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα από το οποίο παραιτήθηκα το 2000 για προσωπικούς λόγους, άσκησα για ένα χρονικό διάστημα τη δικηγορία και ήμουν ο νομικός σύμβουλος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης που ήταν στα πρώτα χρόνια της ζωής της. Αργότερα έγινα Πρόεδρος του Εφοριακού Συμβουλίου.»
Υπήρξε μέλος σημαντικών Ερευνητικών και Ανακριτικών Επιτροπών
«Πρώτα απ’ όλα μετά την εισβολή έγινε μια Επιτροπή Κάθαρσης στην οποία ήμουν Πρόεδρος. Ήταν μια πειθαρχική επιτροπή για αστυνομικούς που αναμείχθηκαν στο πραξικόπημα, μαζί μου ήταν ακόμα δύο μέλη Ανώτεροι Αστυνόμοι. Υπήρξα μέλος της πρώτης Ερευνητικής Επιτροπής για το Συνεργατισμό το 1980. Ένα άρθρο που έγραψα στον Φιλελεύθερο ήταν με τίτλο «Η πρώτη ερευνητική επιτροπή για το Συνεργατισμό». Αν το διαβάσετε αυτό το άρθρο θα πείτε ότι και σήμερα είμαστε στο ίδιο έργο θεατές. Και τότε έδιναν τα δάνεια τα παράνομα και τα κόκκινα και σπαταλήθηκαν 40 εκατομμύρια λίρες, πριν 40 χρόνια.
Επίσης, υπήρξα ο πρώτος Πρόεδρος της Αναθεωρητικής Αρχής Αδειών. Αυτή επιλαμβανόταν ιεραρχικών προσφυγών, εφέσεων, εναντίον αποφάσεων της Αρχής Αδειών. Για παράδειγμα, ζητούσες άδεια για ταξί και δεν σου έδινε η αρχή αδειών τότε έκανες ιεραρχική προσφυγή προς την αναθεωρητική αρχή αδειών που ήταν σαν δικαστήριο. Υπήρξα ακόμη, αντιπρόσωπος της Κύπρου σε δύο επιτροπές στο Συμβούλιο της Ευρώπης για το οικογενειακό δίκαιο και το διοικητικό δίκαιο.»
Η εμπειρία του ως εξεταστής του Νομικού Συμβουλίου στο Διοικητικό Δίκαιο
«Ως εξεταστής που ήμουν δώδεκα χρόνια θα ήθελα να σχολιάσω ότι είναι πολύ πεσμένο το επίπεδο στη χρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και στο γνωσιολογικό επίπεδο. Τούτο το διαπίστωσα καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας μου, που ήταν 55 χρόνια. Για να προσληφθούν στο Γραφείο του Επιτρόπου Διοικήσεως οι υποψήφιοι έπρεπε να υποβληθούν σε γραπτές και προφορικές εξετάσεις . Έπρεπε να βρούμε τους σωστούς χρήστες της γλώσσας και άτομα επαρκώς καταρτισμένα σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και που να διαθέτουν κριτική ικανότητα. Βάζαμε μαζί με τον καλό μου φίλο, που ήταν και καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου, το Δώρο Θεοδούλου, που ήταν κι ο υπεύθυνος των εξετάσεων στο Υπουργείο Παιδείας τα κατάλληλα θέματα, που θα μπορούσαν να αναδείξουν τους καταλληλότερους υποψηφίους. Λάμβανα μέρος και στη διόρθωση των γραπτών και διαπίστωσα ότι ήταν πολύ πεσμένο το επίπεδο των περισσοτέρων υποψηφίων.
Βέβαια, αυτός που θα μου πει ότι από τις εξετάσεις βγαίνει ο καλύτερος, εγώ θα γυρίσω την πλάτη μου και θα γελάσω.
Να βρεθεί μηχανισμός για να διαλέξεις τους πιο κατάλληλους για διορισμό είναι ανέφικτο. Μπορεί κάποιος να είναι διαμάντι και στους έξι μήνες να απολυθεί είτε γιατί είναι τεμπέλης είτε γιατί είναι διεφθαρμένος.»
Το πάθος του για την ιστορία τον οδήγησε σε έρευνα και συγγραφή
«Εκτός από το νομικό μου βιβλίο για το Διοικητικό Δίκαιο, το οποίο ήταν μεγάλη επιτυχία, έγραψα κι άλλα αξιόλογα βιβλία. Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι με θέματα μη νομικά, ιστορικά, φιλοσοφικά κυρίως με την ιστορία. Έγραψα δύο τόμους με τίτλο «Αναζητώντας την Αυτογνωσία» κι ακόμη ένα βιβλίο: «Η Γένεσις, το ταξίδι της ζωής», από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι το Homo sapiens. Ο κ. Πικής το είχε διαβάσει και μου είπε ότι ήταν το μοναδικό στο θέμα στην ελληνική γλώσσα.
Τώρα ετοιμάζω ένα δεύτερο βιβλίο «Από το Homo sapiens στο Homo non sapiens». Εξελιχτήκαμε και γίναμε Homo sapiens αλλά που καταλήξαμε;»
Διαβάστε τα βιογραφικά στοιχεία του κ. Νίκου Χρ. Χαραλάμπους
