Ιάκωβος: «Συνειδητοποίησα ότι ήταν θέμα χρόνου μέχρι να μπω φυλακή για πολλά χρόνια. Γνώριζα ότι το παιχνίδι έφτασε στο τέλος του. Την τελευταία φορά που βρέθηκα στο κρατητήριο κοίταξα τους άλλους γύρω μου και σκέφτηκα «δες αυτούς του χαμένους, βρίσκονται εδώ ξανά και ξανά, τί μίζερη ζωή έχουν». Μετά συνειδητοποίησα ότι πιθανόν να σκέφτονταν και αυτοί το ίδιο για εμένα…».
Αν κάποιοι άλλοι θεσμοί ήταν όμως τόσο ανεπιτυχείς να επιτύχουν τον σκοπό τους όσο οι φυλακές, θα τους έκλειναν αύριο. Για αυτό είναι ζωτικής σημασίας ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τους παραβάτες, εντός και εκτός των σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Περισσότερο από το 90% των κρατουμένων επιστρέφουν στην κοινωνία μέσα σε λίγα χρόνια. Τα 2/3 των κρατουμένων επανεμφανίζονται εντός τριών ετών από την έξοδο από τη φυλακή, συχνά με ένα πιο σοβαρό και βίαιο αδίκημα. .
Οι άνθρωποι μαθαίνουν με παραδειγματισμό. Οι έρευνες, διαχρονικά, μας έδειξαν ότι όσο πιο σοβαρά τιμωρούνται τα παιδιά, τόσο πιο βίαια γίνονται, ως παιδιά και ως ενήλικες. Το ίδιο ισχύει για τους ενήλικες, ειδικά εκείνους που βρίσκονται σε εγκλεισμό. Επομένως, ο μόνος ορθολογικός σκοπός για μια φυλακή είναι να συγκρατήσει όσους είναι βίαιοι από να προκαλέσουν βλάβη στον εαυτό τους ή στους άλλους, ενώ τους βοηθάμε να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους από αυτό το μοτίβο σε ένα μη βίαιο και ακόμη και εποικοδομητικό, έτσι ώστε να μπορούν να επιστρέψουν στην κοινωνία.
Φανταστείτε αν κατεδαφίζαμε κάθε φυλακή και τις αντικαταστούσαμε με ασφαλείς οικιστικές κοινότητες. Τέτοιες κοινότητες θα ήταν αφιερωμένες στην παροχή κάθε μορφής εκπαίδευσης για την οποία οι «κάτοικοι» θα είχαν κίνητρα και ικανότητες. Η απόκτηση ακαδημαϊκών προσόντων και επαγγελματικών ικανοτήτων έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη της υποτροπής. Επίσης, τέτοιες κοινότητες θα παρέχουν κάθε μορφής θεραπείας που χρειάζονταν οι «κάτοικοί» τους.
Γυρνώντας πίσω στην ιστορία του Ιάκωβου ο οποίος λέει ότι «Σήμερα, είμαι έξι χρόνια καθαρός από ουσίες και μακριά από τον κόσμο του εγκλήματος».
Καλούμαστε να απαντήσουμε κατά πόσο η φυλάκιση θα αποτελούσε ορθό μέτρο αναμόρφωσης του. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να διερευνήσουμε τί είναι η εξάρτηση, ποια είναι η σχέση της με το έγκλημα και ποιος είναι ο οικονομικότερος και αποτελεσματικότερος τρόπος αντιμετώπισης των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρήσης και εξάρτησης ψυχοδραστικών ουσιών και ταυτόχρονα παραβατικότητας.
Η εξάρτηση είναι μια σύνθετη πολυπαραγοντική διαταραχή της υγείας που χαρακτηρίζεται από χρόνια και υποτροπιάζουσα φύση με κοινωνικές αιτίες και συνέπειες. Αυτή η διαταραχή αποτελεί μια ατυχή διαδρομή στην προσωπική ιστορία του ατόμου που επηρεάζεται, δεν είναι ελεύθερη επιλογή, δεν είναι εγκληματική συμπεριφορά, δεν είναι αυτοάνοση ασθένεια. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί να τιμωρούνται οι διαταραχές ψυχικής υγείας. Ομοίως, δεν μπορούμε να τιμωρήσουμε τους ανθρώπους που επηρεάζονται από διαταραχές της χρήσης ουσιών για την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά. Συνεπώς, το να τιμωρείται αυτό τα άτομο δύο φορές, μια από την άτυχη διαδρομή της ζωής του και ταυτόχρονα από τον νόμο για τα συμπτώματα της διαταραχής της υγείας του δεν είναι αρμόζουσα αντιμετώπιση.
Ως εκ τούτου, η παρέμβαση σε μια διαταραχή της υγείας χρειάζεται θεραπεία, κοινωνική προστασία και συνοχή, όχι τιμωρία ή αναγκαστικά μέτρα.
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει μια δυναμική σχέση ανάμεσα στην χρήση ουσιών και στην παραβατικότητα. Ένας σημαντικός αριθμός ατόμων που κάνουν χρήση ουσιών διαπράττουν και εγκλήματα που είτε άμεσα (κατοχή, καλλιέργεια, προμήθεια παράνομων ουσιών) ή έμμεσα (κλοπή, ληστεία) σχετίζονται με την διαταραχή χρήσης ουσιών. Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι τα άτομα που έχουν επαφή με το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης επιδεικνύουν υψηλότερα ποσοστά χρήσης ουσιών εξάρτησης σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.
Είναι σύνηθες τα άτομα αυτά να καταδικάζονται σε ποινή φυλάκισης με αποτέλεσμα να παρατηρείται το φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας», δηλαδή την φυλάκιση-αποφυλάκιση-επανάληψη αδικήματος-φυλάκιση.
Συνεπώς, φυλακίζονται άτομα με διαταραχή χρήσης ουσιών, τα οποία θα έπρεπε να τυγχάνουν θεραπείας στο πλαίσιο της δημόσιας υγείας, αποφυλακίζονται χωρίς καμία αλλαγή της προσωπικής τους διαδρομής και ιστορίας. Το κοινωνικό κόστος αντιμετώπισης των ατόμων αυτών στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης (αστυνομία, δικαστήριο, φυλακή) είναι τεράστιο. Η αποτελεσματικότερη αλλά και οικονομικά συμφέρουσα αντιμετώπιση των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρήσης είναι η αναμόρφωση, η θεραπεία και κοινωνική ένταξη .. Ενδεικτικά,
- Η θεραπεία κοστίζει λιγότερο από την φυλάκιση
- Τα άτομα που βρίσκονται στο στάδιο θεραπείας έχουν λιγότερες πιθανότητες διάπραξης αδικημάτων ή και σύλληψης γεγονός που μειώνει τις δαπάνες που συνδέονται με την ζημιά που συνδέεται με το έγκλημα, το κόστος της επιβολής του νόμου, δικαστικών εξόδων, τελών δικηγόρου και άλλα νομικών εξόδων όσο και των δικαστηρίων.
- Η γενικότερη βελτίωση της υγείας για υπερδοσολογία, ατυχημάτων υπό την επήρεια και χρόνιων ασθενειών των ατόμων που κάνουν χρήση ή υπό θεραπεία μειώνει το κόστος της περίθαλψης τους.
- Μείωση του κόστους από την απώλεια της παραγωγικότητας των ατόμων λόγω της εξάρτησης, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης ικανότητας για εργασία και την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων διαβίωσης.
- Μειώνεται το κόστος στήριξης παιδιών που έχουν γεννηθεί από εξαρτημένο άτομο
- Μειώνεται το κόστος μακροχρόνιων επιπλοκών στην υγεία λόγω της χρήσης ουσιών, που συχνά εμφανίζονται αργότερα.
Συμπερασματικά, η αναμόρφωση των αδικοπραγούντων και η θεραπεία απεξάρτησης των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα εξάρτησης συμφέρει στην κοινωνία, στους φορολογούμενους πολίτες, συμφέρει την πολιτεία και σίγουρα συμφέρει τα άτομα που αντιμετωπίζουν την διαταραχή υγείας της ουσιοεξάρτησης.
Καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε τους καταδικασθέντες και τους παραβάτες με προβλήματα εξάρτησης με τον ίδιο ακριβώς βαθμό σεβασμού και καλοσύνης, όπως ελπίζουμε ότι θα δείξουν στους άλλους μετά την επιστροφή τους στην κοινωνία. Να θυμόμαστε, οι άνθρωποι μαθαίνουν με παραδειγματισμό!.
