Η κατάθεση του Βοηθού Αρχηγού Αστυνομίας ως μάρτυρα υπεράσπισης στην πολύκροτη ποινική υπόθεση που καταχώρισε η Αστυνομία εναντίον της Επιτρόπου Νομοθεσίας για το αδίκημα της αποφυγής παροχής επαρκούς δείγματος εκπνοής για σκοπούς ελέγχου ύπαρξης αλκοόλης στον οργανισμό της ενόσω οδηγούσε (άρθρα 5 επ. του περί Οδικής Ασφάλειας Νόμου, Ν.174/1986) αποτελεί αξιοσημείωτο γεγονός. Αυτή η διαδικαστική εξέλιξη αποκλίνει από την καθιερωμένη πρακτική εκδίκασης των ποινικών υποθέσεων και παρουσιάζει την διωκτική αρχή να βιώνει μίαν εσωτερική αντίφαση. Επιπλέον, αυτή η διαδικαστική εξέλιξη ρίχνει νερό στον μύλο όσων ισχυρίζονται ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ποινικοί μηχανισμοί ενεργοποιούνται καταχρηστικά.
2.Το γεγονός αποκαλύφθηκε πρόσφατα όταν δημοσιεύθηκε στον τύπο το αθωωτικό αποτέλεσμα της υπόθεσης. Αναζητήσαμε το κείμενο της απόφασης στην ιστοσελίδα cylaw χωρίς αποτέλεσμα. Εάν τα δημοσιεύματα στον τύπο είναι ακριβή, το κορυφαίο στέλεχος της διωκτικής αρχής κατέθεσε, ενώπιον του δικαστηρίου, και τα εξής: Η Επίτροπος Νομοθεσίας του παρέδωσε ιατρική βεβαίωση που δικαιολογούσε την αντικειμενική αδυναμία της να παράσχει, κατά τον ουσιώδη χρόνο, ικανοποιητικό δείγμα εκπνοής. Εν όψει αυτής της βεβαίωσης, ο ίδιος επρόκειτο να ζητήσει την γνώμη της Νομικής Υπηρεσίας για τον περαιτέρω χειρισμό της υπόθεσης. Πλην όμως, ο Αρχηγός Αστυνομίας του έδωσε οδηγίες για την άμεση καταχώρηση της ποινικής υπόθεσης.
3.Διευκρινίζουμε πως ουδόλως αμφισβητούμε το θεμελιώδες, συνταγματικό και αναφαίρετο δικαίωμα της Επιτρόπου Νομοθεσίας να υπερασπίζεται την αθωότητά της και να καλεί όσους μάρτυρες θεωρεί κατάλληλους και ικανούς για να την υποστηρίξουν (Άρθρο 30 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας και Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου). Όμως, έχουμε την γνώμη πως η επίμαχη κατάθεση κινείται σε γκρίζα ζώνη: χωρίς να απαγορεύεται ρητώς από κανόνες είτε του ουσιαστικού ή δικονομικού ποινικού δικαίου είτε του δικαίου της απόδειξης, εντούτοις, η κατάθεση στελέχους της διωκτικής αρχής ως μάρτυρα υπεράσπισης διαταράσσει την ισορροπία των διαδικαστικών ρόλων των διαδίκων (της κατηγορούσας αρχής και του κατηγορούμενου) και εγείρει σοβαρό ζήτημα τήρησης της επαγγελματικής δεοντολογίας.
4.Έρευνα στην Κυπριακή νομολογία αποκαλύπτει πως η επίμαχη κατάθεση έχει προηγούμενο: πρόκειται για την απόφαση επί της Υπόθεσης αρ.38628/2011 (Ε.Δ. Λευκωσίας) Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού ν. Masl Trading Ltd κ.α., ημερ.16.10.2015. Στην υπόθεση αυτή ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού (ο Κ.Ο.Τ.) κατηγόρησε τους αντιδίκους του για λειτουργία συγκεκριμένου υποστατικού ως ξενοδοχείου χωρίς, όμως, να έχουν εξασφαλίσει προηγουμένως την απαραίτητη άδεια λειτουργίας. Στο πλαίσιο της ακροαματικής διαδικασίας, εμφανίσθηκε, ως μάρτυρας υπεράσπισης, ένας λειτουργός του Κ.Ο.Τ. ο οποίος κατέθεσε ότι «ο ίδιος προέβηκε σε επιθεώρηση, κατά την οποία διαπίστωσε ότι το επίδικο υποστατικό δε λειτουργεί σαν ξενοδοχειακή μονάδα» ! Η δικαστής κατέληξε στην αθώωση των κατηγορουμένων. Σημείωσε, όμως, ως obiter dictum, και τα εξής: «Αυτή η αντιφατική στάση του ΚΟΤ και οι διιστάμενες θέσεις που έχουν παρουσιαστεί από τους λειτουργούς του, κατ΄ ελάχιστον, δημιουργούν εύλογα ερωτήματα σε σχέση με τα κίνητρα της ποινικής δίωξης.»
5. Επειδή τόσον στην περίπτωση της Επιτρόπου Νομοθεσίας όσον και στην υπόθεση Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού ν. Masl Trading Ltd κ.α., η κατάθεση στελέχους της διωκτικής αρχής ως μάρτυρα υπεράσπισης αποδείχθηκε πολύτιμη για τους κατηγορούμενους, ενδέχεται η συγκεκριμένη στρατηγική να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης και να αποτελέσει πρότυπο για γραμμές υπεράσπισης στο μέλλον. Σε τέτοια περίπτωση ο μάρτυρας θα πρέπει να έχει κατά νουν και το ενδεχόμενο η κατάθεσή του να χρησιμοποιηθεί από τον αθωωθέντα κατηγορούμενο για την διεκδίκηση αποζημιώσεων κατ’ επίκλησιν του αστικού αδικήματος της κακόβουλης δίωξης (malicious prosecution). Υπενθυμίζουμε πως, επί την βάσει του άρθρου 32 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου (Κεφ. 148), πρόσωπο εναντίον του οποίου ξεκίνησε ή συνέχισε ποινική διαδικασία (prosecution), με κακοβουλία (malice) και χωρίς εύλογη και πιθανή αιτία (reasonable and probable cause) και το οποίο, εν τέλει, αθωώθηκε (favourable termination of the prosecution), δικαιούται να αποζημιωθεί εάν η δίωξη αυτή του προκάλεσε ζημιά (damage) διότι έθιξε την φήμη και ή την υπόληψή του.
