Η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα (Safety of Life at Sea – SOLAS) του 1974, όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ναυτικής ασφάλειας, με την πρώτη της έκδοση να υιοθετείται το 1914 στον απόηχο της βύθισης του Τιτανικού. Έκτοτε, η SOLAS έχει αναθεωρηθεί διαδοχικά με στόχο την συμπερίληψη των εξελισσόμενων αναγκών ασφαλείας. Τονίζεται εξ υπαρχής ότι μέσω της Σύμβασης για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα εξάγονται συγκεκριμένες πρόνοιες για την ασφάλεια τωνπλοίων και τωνλιμενικών εγκαταστάσεων μέσω του Κώδικα ISPS (International Ship and Port Facility Security). Τονίζεται, επίσης, ότι η SOLAS, ως Διεθνής Σύμβαση, είναι πρωτοποριακή και καινοτόμα, εισάγοντας τον μηχανισμό «σιωπηρής αποδοχής τροποποιήσεων», καθιστώντας την πάντα σύγχρονη και επίκαιρη.
Η SOLAS τυγχάνει ευρείας αποδοχής στη διεθνή κοινότητα, με πέραν των 160 Κρατών να την έχουν συνυπογράψει, καλύπτοντας περίπου το 99% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου. Ως εκ τούτου, η Σύμβαση θεωρείται γενικής εφαρμογής και καθίσταται μια παγκόσμια κληρονομία για την ασφάλεια στη θάλασσα. Η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα βρίσκεται υπό την αιγίδα του Διεθνή Ναυτιλιακού Οργανισμού που είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη και επιτήρηση της εφαρμογής της.
Μέσω της Διεθνούς Σύμβασης για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα καθορίζονται τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας για την κατασκευή, τον εξοπλισμό και την λειτουργία των πλοίων, με συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τα κράτη σημαίας ως προς την διασφάλιση της συμμόρφωσης των πλοίων με τα ελάχιστα πρότυπα αλλά και συγκεκριμένες υποχρεώσεις και ευθύνες για τις λιμενικές αρχές, όσον αφορά τον έλεγχο συμμόρφωσης. Η SOLAS καλύπτει φορτηγά πλοία μεγαλύτερα των 500 κόρων ολικής χωρητικότητας σε διεθνή ταξίδια, επιβατηγά πλοία κάθε μεγέθους, πλοία μεγαλύτερα των 300 κόρων ολικής χωρητικότητας για ραδιοεπικοινωνίες και όλα τα πλοία για σκοπούς πλοήγησης και ασφάλειας, πλην των πολεμικών.
Η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα περιλαμβάνει 14 τεχνικά κεφάλαια που αφορούν στις κρίσιμες πτυχές της ασφάλειας, όπως επιθεωρήσεις, λιμενικούς ελέγχους, προϋποθέσεις κατασκευής, ευστάθειας, ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, πυροπροστασία, προδιαγραφές για σωστικά μέσα, ραδιοεπικοινωνίες (π.χ. Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Σύστημα Έκτακτης Ανάγκης και Ασφάλειας – GMDSS, EPIRBs, SARTs για επικοινωνία με παράκτια κέντρα), ζητήματα ασφάλειας ναυσιπλοΐας με σχέδια πλεύσης, αριθμό πληρωμάτων, ναυτικών χαρτών, ναυτιλιακών βοηθημάτων (π.χ. AIS, VDR κ.α.), γενικούς κανόνες που αφορούν στην μεταφορά φορτίων, κανόνες για την ασφαλή μεταφορά επικίνδυνων φορτίων (βλ. Κώδικες IMDG, IBC, IGS, INF), ύπαρξη συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας (SMS), ζητήματα ασφάλειας και ειδικών μέτρων δομικής ενίσχυσης για φορτηγά χύδην πλοία και εξειδικευμένους κανόνες για πλοία με πυρηνική πρόωση και άλλα εξειδικευμένα σκάφη.
Η SOLAS ενίσχυσε και συνεχίζει να ενισχύει την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη θάλασσα καθορίζοντας ενιαία πρότυπα ασφάλειας, μειώνοντας τους εγγενείς κινδύνους που υπάρχουν στον τομέα της ναυτιλίας. Η ραγδαία ανάπτυξη στις θαλάσσιες επικοινωνίες και η χρήση νέων τεχνολογιών όπως η αυτονομία και ο αυτοματισμός απαιτούν την υιοθέτηση νέων προτύπων που να αντικατοπτρίζουν αυτές τις εξελίξεις και επικαιροποίηση των κανόνων που αφορούν στα φορτία, την κυβερνοασφάλεια κ.ο.κ. Με τη συνεχή τροποποίηση μέσω του IMO και τη διεθνή υποστήριξη, η SOLAS παραμένει ο πιο αξιόπιστος μηχανισμός για τη διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα.
