Μπορεί ένας νέος εργαζόμενος στην Κύπρο να νοικιάσει ένα διαμέρισμα χωρίς να ξοδεύει σχεδόν όλο τον μισθό του; Δυστυχώς για πολλούς η απάντηση είναι απογοητευτική. Η ενοικίαση κατοικίας στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολυτέλεια, με τις τιμές να εκτοξεύονται και τους πολίτες να αναζητούν λύσεις σε μια αγορά που φαίνεται να λειτουργεί μόνο υπέρ των ιδιοκτητών.
Ο χαρακτηρισμός της ενοικίασης ως <<πολυτέλεια>> υποδηλώνει ότι το κόστος των ενοικίων έχει αυξηθεί τόσο πολύ που η στέγαση που είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα πλέον θεωρείται προνόμιο για όσους μπορούν να το αντέξουν οικονομικά.
Αδιαμφισβήτητα πολλοί είναι οι πολίτες που αναγκάζονται να συγκατοικούν ή να ζουν σε μικρότερα χαμηλότερης ποιότητας διαμερίσματα διότι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά. Ειδικότερα πολλοί νέοι, παρότι επιθυμούν να ανεξαρτητοποιηθούν από τους γονείς τους εξακολουθούν να μένουν μαζί τους καθότι οι χαμηλοί μισθοί που λαμβάνουν στην εργασία τους δεν τους επιτρέπουν να προχωρήσουν σε αυτό το βήμα. Επομένως αυτό έχει επιπτώσεις στην προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη.
Για παράδειγμα, στη Λεμεσό, όπου το μηνιαίο ενοίκιο για ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων κυμαίνεται μεταξύ €1.300 και €1.500, ένας εργαζόμενος με μέσο καθαρό μισθό περίπου €1.544, αν πληρώνει €1.300 για ενοίκιο του απομένουν μόλις €244 για όλα τα υπόλοιπα έξοδα, όπως λογαριασμούς, τρόφιμα και μετακινήσεις. Όταν πάνω από το 80% του εισοδήματός του δαπανάται για στέγαση η καθημερινή διαβίωση γίνεται εξαιρετικά δύσκολη, οδηγώντας σε οικονομικές στερήσεις, ιδιαίτερα αν υπάρχουν και οικογενειακές υποχρεώσεις.
Αξίζει να επισημανθεί ότι το πρόβλημα με τα ψηλά ενοίκια είναι ιδιαίτερα έντονο στην Κύπρο σε σύγκριση με άλλες χώρες. Αυτός είναι ένας λόγος που αναγκάζει τους νέους να φύγουν στο εξωτερικό για ένα καλύτερο μέλλον. Πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα οι μισθοί είναι χαμηλοί αλλά τα ενοίκια σε πολλές περιοχές είναι πιο προσιτά. Στη Γερμανία εφαρμόζεται έλεγχος ενοικίων ώστε να δημιουργούνται σε λογικά επίπεδα σε σχέση με τους μισθούς. Στη Σκανδιναβία υπάρχουν κρατικές πολιτικές για προσιτή στέγαση, εξασφαλίζοντας ότι κανείς δεν ξοδεύει πάνω από 30-40% του εισοδήματος του στο ενοίκιο. Συνεπώς στην Κύπρο οι ενοικιαστές δαπανούν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του μισθού τους σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση των ενοικίων είναι η προτίμηση των ιδιοκτητών να εκμισθώνουν τα ακίνητά τους σε τουρίστες αντί για μόνιμους ενοικιαστές, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερο κέρδος. Η πρακτική αυτή έχει ως συνέπεια τη μείωση της προσφοράς διαθέσιμων κατοικιών, επιδεινώνοντας το πρόβλημα της στέγασης και διευρύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες. Το φαινόμενο αυτό δεν αφορά μόνο την Κύπρο, αλλά είναι ιδιαίτερα έντονο λόγω της μικρής αγοράς ακινήτων και της αυξημένης ζήτησης για τουριστικά καταλύματα. Ωστόσο η απουσία ρυθμιστικών πλαισίων για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση.
Αναμφίβολα, μέσα σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον γίνονται προσπάθειες για την ανακούφιση των πολιτών. Στις 9 Ιουνίου 2020 υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ του Δήμου Λεμεσού και του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης (ΚΟΑΓ) για την κατασκευή 600 οικιστικών μονάδων σε τρία δημοτικά οικιστικά τεμάχια (δύο στον Άγιο Νικόλαο και ένα στον Άγιο Ιωάννη), συνολικής επιφάνειας 31.081 τ.μ. Οι μονάδες θα χρησιμοποιηθούν κυρίως για τη στέγαση οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα, με τη μορφή χαμηλού ενοικίου. Αποτελεί το μεγαλύτερο έργο κοινωνικής στέγης που έγινε στην Κύπρο μέχρι σήμερα με συνεργασία Δήμου – Κυβέρνησης και η αξία του υπερβαίνει τα €100 εκατομμύρια. Oι περίπου 600 σύγχρονες οικιστικές μονάδες θα κατασκευαστούν με βάση τις αρχές της αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς και του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Θα περιλαμβάνουν υποστηρικτικούς χώρους κοινωνικών εξυπηρετήσεων προκειμένου να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο ποιότητας διαβίωσης και να αποτρέπεται η κοινωνική περιθωριοποίηση των κατοίκων αυτών.
Ειδικότερα, το 2026 θα είναι έτοιμη η πρώτη πολυκατοικία που θα στεγάσει ευάλωτες οικογένειες. Πρόκειται για ένα συγκρότημα τεσσάρων πολυκατοικιών με συνολικά 138 διαμερίσματα.Η ανέγερση του συγκροτήματος θα πραγματοποιηθεί σε δύο στάδια, δεδομένου ότι στην περιοχή ήδη διαμένουν οικογένειες.
Στο πρώτο στάδιο θα κατασκευαστεί μία πολυκατοικία με 36 διαμερίσματα των 75 τ.μ. το καθένα ώστε να μετακινηθούν εκεί οι οικογένειες που διαμένουν στις παλαιότερες κατοικίες. Στη συνέχεια οι παλιές κατοικίες θα κατεδαφιστούν και στη θέση τους θα ανεγερθούν τρεις επιπλέον πολυκατοικίες.
Μετά την εξασφάλιση της πολεοδομικής άδειας, και υπό την προϋπόθεση η διαδικασία αδειοδότησης και δημόσιων προσφορών εξελιχθεί ομαλά, η πρώτη πολυκατοικία αναμένεται να είναι έτοιμη το πρώτο τρίμηνο του 2026.
Εκτός από τις εννέα οικογένειες που θα καταβάλουν ενοίκιο στον Δήμο, αξίζει να σημειωθεί ότι 25 οικογένειες θα μεταφερθούν σε διαμερίσματα που θα ανήκουν στον ΚΟΑΓ και θα διατεθούν σε προσιτό ενοίκιο.
Συνοψίζοντας, η αυξανόμενη πίεση των υψηλών ενοικίων έχει διαμορφώσει ένα ασφυκτικό περιβάλλον για τους νέους περιορίζοντας τις δυνατότητές τους για προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη. Η ανάπτυξη προσιτών και σταθερών λύσεων στέγασης είναι επιτακτική ανάγκη, ώστε οι νέοι να παραμείνουν και να ευημερούν στον τόπο τους, χωρίς να υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής τους.
