Το Συνέδριο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου προειδοποιεί για την εντατικοποίηση των πιέσεων κατά της δικαστικής ανεξαρτησίας και της δημοκρατίας
To 5o Ετήσιo Συνέδριο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Λευκωσίας έφερε εκ νέου στο προσκήνιο τις αυξανόμενες πιέσεις κατά της δικαστικής ανεξαρτησίας και των δημοκρατικών θεσμών, καθώς ακαδημαϊκοί, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και νομικοί εμπειρογνώμονες από την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κύπρο συγκεντρώθηκαν για να αξιολογήσουν τις αναδυόμενες προκλήσεις στα δικαστικά συστήματα παγκοσμίως.
Το φετινό συμπόσιο, που πραγματοποιήθηκε από τις 10 έως τις 12 Δεκεμβρίου σε συνεργασία με τη Διεθνή Ένωση για τη Δικαστική Ανεξαρτησία και την Παγκόσμια Ειρήνη (JIWP), επικεντρώθηκε στο θέμα: «Η δικαστική ανεξαρτησία και η φιλελεύθερη δημοκρατία υπό απειλή: η πρόκληση της εφαρμογής των προτύπων ELI Mt Scopus».
Θεσμικές πιέσεις σε ένα μεταβαλλόμενο δημοκρατικό τοπίο
Κατά την κύρια ημέρα του συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο UNESCO του Πανεπιστημίου στις 11 Δεκεμβρίου, οι ομιλίες υπογράμμισαν μια κοινή ανησυχία: η δικαστική ανεξαρτησία δέχεται όλο και μεγαλύτερες πιέσεις από πολιτικές, κοινωνικές και τεχνολογικές δυνάμεις που αναδιαμορφώνουν τη διακυβέρνηση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι ομιλητές τόνισαν ότι αυτές οι πιέσεις δοκιμάζουν την ανθεκτικότητα των δημοκρατικών συστημάτων, επισημαίνοντας τις ραγδαίες θεσμικές αλλαγές και την αυξημένη προβολή της δικαιοσύνης στο δημόσιο διάλογο.
Στην εκδήλωση μίλησαν: ο Μιχάλης Βορκάς, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Κύπρου, η Δέσποινα Κυπριανού, Διευθύντρια της Ακαδημίας, Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, ο καθηγητής Pascal Pichonnaz, πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, ο Nicolaas Bel, Αναπληρωτής Διευθυντής της Μονάδας Δικαιοσύνης και Κράτους Δικαίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο καθηγητής Shimon Shetreet, Πρόεδρος του JIWP, ο καθηγητής Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Επιλογή, λογοδοσία και εμπιστοσύνη του κοινού
Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό στις διαδικασίες επιλογής, προαγωγής και αξιολόγησης των δικαστών, με τους ομιλητές να ζητούν σαφείς και ανεξάρτητους μηχανισμούς λογοδοσίας για τη διασφάλιση της αμεροληψίας. Η διατήρηση της εμπιστοσύνης του κοινού μέσω της συνεπούς δικαστικής δεοντολογίας περιγράφηκε ως προϋπόθεση για τη σταθερή δημοκρατική διακυβέρνηση.
Οι συμμετέχοντες τόνισαν ότι τα δικαστικά συστήματα της Ευρώπης αντιμετωπίζουν κοινές διαρθρωτικές πιέσεις, από πολιτικές παρεμβάσεις έως παραπληροφόρηση στην ψηφιακή εποχή, που απαιτούν ισχυρότερες θεσμικές εγγυήσεις.
Εφαρμογή των προτύπων ELI-Mount Scopus
Σημαντικό μέρος του προγράμματος εξέτασε τις προκλήσεις που συνεπάγεται η εφαρμογή των ευρωπαϊκών προτύπων δικαστικής ανεξαρτησίας ELI-Mount Scopus, ενός πλαισίου που έχει σχεδιαστεί για την εναρμόνιση των δικαστικών προστατευτικών μέτρων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και πέραν αυτών.
Συγκριτικά παραδείγματα από διαφορετικές δικαιοδοσίες κατέδειξαν τα άνισα επίπεδα θεσμικής ανθεκτικότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς και τα συγκεκριμένα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα δικαστήρια σε περιβάλλοντα πολιτικής ή κοινωνικής πόλωσης.
Διατομεακή συνεργασία και δικαστική κατάρτιση
Ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες από κορυφαία ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια τόνισαν την ανάγκη για συνεχή δικαστική κατάρτιση, διατομεακή συνεργασία και ενίσχυση των θεσμικών ελέγχων και ισορροπιών, στοιχεία που, όπως ανέφεραν, είναι απαραίτητα για τη διαφύλαξη του κράτους δικαίου.
Παράλληλα με το ακαδημαϊκό πρόγραμμα, στους συμμετέχοντες προσφέρθηκαν πολιτιστικές δραστηριότητες που ανέδειξαν την κυπριακή κληρονομιά, ενσωματώνοντας το τοπικό πλαίσιο στην ευρύτερη διεθνή συνάντηση.
«Η δικαστική ανεξαρτησία είναι πιο κρίσιμη από ποτέ»
Ο Επίκουρος Καθηγητής Νικόλας Κυριακίδης, διευθυντής της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου και διοργανωτής του συμποσίου, δήλωσε ότι η εκδήλωση είχε ως στόχο να συμβάλει σε μια τεκμηριωμένη εθνική συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης.
«Η δικαστική ανεξαρτησία και η θεσμική ευρωστία είναι θεμελιώδεις για κάθε δημοκρατικό σύστημα», είπε. «Το φετινό συμπόσιο επεδίωξε για άλλη μια φορά να αναδείξει τις εξελίξεις που διαμορφώνουν το δικαστικό σώμα και να υποστηρίξει τη συνεχή βελτίωση της διοίκησης της δικαιοσύνης στην Κύπρο».
Το συμπόσιο υποστηρίχθηκε από τις εταιρείες Scordis & Papapetrou LLC, Lellos P. Demetriades Law Office, Christos Georgiades & Associates LLC, Harris Kyriakides, Oxygen for Democracy, CRoLEV και FIDE CY.
