Η δικαστική αίθουσα έχει τη δική της δυναμική — απαιτεί καθαρό λόγο, στρατηγική σκέψη και ικανότητα να ανταποκρίνεσαι σε όσα εξελίσσονται μπροστά σου.
Με αφορμή το σεμινάριο «Συνηγορία (advocacy) σε αστικές και ποινικές υποθέσεις: Υβριδική πρακτική εκπαίδευση για δικηγόρους στην Κύπρο» το οποίο διοργανώνεται από το European Legal Training Centre (ELTC), συζητήσαμε με την Αντωνία Αργυρού — δικηγόρο και εκπαιδεύτρια — για τις δεξιότητες, τις τεχνικές και την προετοιμασία που χρειάζεται ένας δικηγόρος για να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά στη διαδικασία της δίκης.
Η Αντωνία Αργυρού μοιράζεται μέσα από την εμπειρία της παρατηρήσεις που συχνά δεν καταγράφονται στα βιβλία, αλλά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αίθουσα.
- Ποια δεξιότητα θεωρείτε ότι κάνει πραγματικά τη διαφορά μέσα στη δικαστική αίθουσα;
Κατά τη γνώμη μου, αυτό που κάνει πραγματικά τη διαφορά στη δικαστική αίθουσα είναι η τέχνη της συνηγορίας – το λεγόμενο advocacy. Δεν πρόκειται για μία μεμονωμένη δεξιότητα, αλλά για ένα σύνολο ικανοτήτων που λειτουργούν συμπληρωματικά: η διαμόρφωση πειστικού αφηγήματος, ο ουσιαστικός χειρισμός των μαρτύρων, η ανάγνωση της δυναμικής της έδρας, τα γρήγορα αντανακλαστικά και η προσαρμογή του τρόπου επικοινωνίας – τόσο με τον εντολέα όσο και με τους δικαστές – σε πραγματικό χρόνο. Το advocacy είναι εκείνο που μετατρέπει τη νομική γνώση σε αποτέλεσμα· χωρίς αυτό, ακόμη και η καλύτερα προετοιμασμένη υπόθεση μπορεί να μην αρκεί για να πείσει το Δικαστήριο
- Πέρα από τη νομική γνώση, ποιες δεξιότητες είναι απαραίτητες ώστε ένας δικηγόρος να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στη διαδικασία της δίκης;
Όλες οι κρίσιμες δεξιότητες περιστρέφονται γύρω από το advocacy, όπως οι ακόλουθες:
– Ανάλυση και αφήγηση: η ικανότητα να μετατρέπεις τα πραγματικά περιστατικά σε μία συνεκτική και καλά δομημένη ιστορία που εντάσσεται στο εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο.
– Συναισθηματική νοημοσύνη και αποτελεσματική επικοινωνία: απαραίτητες δεξιότητες για να δημιουργείται σχέση εμπιστοσύνης με τον μάρτυρα, αλλά και σεβασμού με την έδρα.
– Στρατηγική σκέψη: να γνωρίζεις όχι μόνο τι θες να πεις, αλλά και πότε, πώς και σε ποιον πρέπει να το πεις – και, κυρίως, πότε είναι πιο σοφό να παραμείνεις σιωπηρός.
– Διαχείριση πίεσης: η ακρόαση μίας υπόθεσης είναι συχνά απρόβλεπτη. Η ικανότητα να παραμείνεις ψύχραιμος και ευέλικτος αποτελεί βασική προϋπόθεση για αποτελεσματική συνηγορία.
- Στην κύρια εξέταση και στην αντεξέταση, ποια λάθη βλέπετε πιο συχνά και ποιες τεχνικές θεωρείτε ότι βοηθούν στην αποφυγή τους;
Τα συχνότερα λάθη – και στις 2 μορφές εξέτασης – πηγάζουν κυρίως από έλλειψη ξεκάθαρης στρατηγικής: Στο πλαίσιο κυρίως εξέτασης, συνήθως βλέπουμε μάρτυρες να παρασύρονται σε άσχετες λεπτομέρειες ή να μπερδεύονται, επειδή δεν υπάρχει συνοχή ως προς τις ερωτήσεις στις οποίες προβαίνει ο δικηγόρος. Αυτό ασφαλώς αντιμετωπίζεται με προσεκτική προετοιμασία, θεματική δομή και ανοικτές – πλην όμως στοχευμένες – ερωτήσεις. Στο πλαίσιο της αντεξέτασης, το συνηθέστερο λάθος είναι οι ερωτήσεις χωρίς συγκεκριμένο στόχο ή η υπερβολική επιθετικότητα, ή οι ερωτήσεις για τις οποίες ο δικηγόρος που αντεξετάζει δεν γνωρίζει τις απαντήσεις, έτσι που να βρίσκει εαυτόν θεατή σε διάφορες δυσάρεστες εκπλήξεις.
- Πόσο σημαντική είναι η πρακτική εξάσκηση—όπως οι προσομοιώσεις και τα role-play—για την ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και ικανότητας στη συνηγορία;
Η πρακτική εξάσκηση δεν είναι απλώς χρήσιμη· είναι θεμελιώδης. Οι προσομοιώσεις και τα role-play επιτρέπουν στον δικηγόρο να εξασκηθεί στον έλεγχο της φωνής και της στάσης του, στην αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων και στον χειρισμό μαρτύρων σε συνθήκες πίεσης – συνθήκες που δεν μπορούν να διδαχθούν ούτε να ξεπεραστούν μόνο με μελέτη βιβλίων. Η αυτοπεποίθηση μέσα στη δικαστική αίθουσα δεν προκύπτει από τη θεωρία, αλλά από την επανάληψη. Όσο περισσότερο εξασκείται κανείς σε ασφαλές περιβάλλον, τόσο πιο ουσιαστική και αποτελεσματική γίνεται η παρουσία του στο πραγματικό ακροατήριο.
- Για έναν νέο δικηγόρο που θέλει να ξεχωρίσει στη δικαστική αίθουσα, ποια είναι η πιο ουσιαστική συμβουλή που θα του δίνατε;
Να φροντίζει να είναι πάντοτε καλά διαβασμένος και προετοιμασμένος, ιδίως ως προς τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης. Η σε βάθος γνώση του φακέλου αποτελεί τη βάση για κάθε αποτελεσματική εμφάνιση στο Δικαστήριο. Εξίσου σημαντικό είναι να μπορεί να προβλέπει τις κινήσεις και τα επιχειρήματα της αντίδικης πλευράς, ώστε να είναι έτοιμος να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε τροπή λάβει η διαδικασία. Η ικανότητα αυτή προβλέπει στον δικηγόρο να διατηρεί τον έλεγχο της δίκης· σε μια διαδικασία που αλλάζει συνεχώς, η προετοιμασία και η πρόβλεψη είναι οι μόνοι σταθεροί σύμμαχοι.
Περισσότερες πληροφορίες για το επερχόμενο σεμινάριο συνηγορίας μπορείτε να βρείτε εδώ.
