Με δελτίο τύπου ημερομηνίας 20/12/2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στο εξής «Επιτροπή») ανακοίνωσε την αποδοχή των τελικών δεσμεύσεων που προτάθηκαν από την Amazon στο πλαίσιο υποθέσεων που αφορούσαν πιθανολογούμενες παραβάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Όπως αναφέρεται στο σχετικό δελτίο τύπου οι εν λόγω δεσμεύσεις ανταποκρίνονται στις προκαταρκτικές ανησυχίες που είχαν διαπιστωθεί και επομένως δεν συντρέχουν πλέον λόγοι περαιτέρω δράσης της Επιτροπής.
Ιστορικό υποθέσεων
Στις 10/11/2020 η Επιτροπή είχε κοινοποιήσει στην AmazonΈκθεση Αιτιάσεων με πιθανολογούμενες παραβάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Amazon κατέχει δεσπόζουσα θέση στις αγορές της Γαλλίας και της Γερμανίας αναφορικά με την παροχή υπηρεσιών επιγραμματικής αγοράς σε τρίτους έμπορες (online marketplace services to third-party sellers). Περαιτέρω, η Επιτροπή διαπίστωσε εκ πρώτης όψεως ότι η Amazon έχει πρόσβαση σε εμπιστευτικά επιχειρηματικά δεδομένα των εμπόρων που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα αγορών της (Amazon Marketplace), κάτι που της επέτρεπε να προσαρμόζει τις αποφάσεις της, υπό την ιδιότητα του έμπορα, δημιουργώντας ένα αθέμιτο πεδίο άσκησης ανταγωνισμού.
Την ίδια ημέρα, η Επιτροπή ανακοίνωσε τη διεξαγωγή δεύτερης έρευνας σχετικά με πιθανολογούμενη κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης της Amazon στη Γαλλία, την Γερμανία και την Ισπανία όσον αφορά τους κανόνες και τα κριτήρια που εφαρμόζει η εν λόγω εταιρεία σε σχέση με τα προγράμματα BuyBox και Prime στην πλατφόρμα αγορών της.
Συνοπτικά, οι ανησυχίες της Επιτροπής αφορούσαν στα ακόλουθα:
- H Amazon ως ιδιοκτήτρια και διαχειρίστρια της πλατφόρμας αγορών Amazon Marketplace έχει πρόσβαση σε μεγάλα δεδομένα εμπιστευτικής φύσεως των ανεξάρτητων εμπόρων που χρησιμοποιούν την εν λόγω πλατφόρμα, τα οποία μπορούσε να αξιοποιήσει με την ιδιότητα του έμπορα προς όφελος των δικών της δραστηριοτήτων (π.χ. στόχευση σε προϊόντα με αυξημένη ζήτηση ή επικερδότητα, προσαρμογή των προσφορών της). Ως αποτέλεσμα, διαμορφωνόταν ένα μη αξιοκρατικό πεδίο άσκησης ανταγωνισμού στο λιανικό επίπεδο της πλατφόρμας αγορών μεταξύ της Amazon ως έμπορα και των ανεξάρτητων εμπόρων.
- Η Amazon ευνοούσε αδικαιολόγητα μέσω των κριτηρίων επιλογής και των κανόνων για τα προγράμματα BuyBox και Prime της πλατφόρμας αγορών της αφενός τις δικές της εμπορικές δραστηριότητες και αφετέρου τους ανεξάρτητους έμπορες που συνεργάζονταν μαζί της όσον αφορά την αγορά υπηρεσιών logistics (π.χ. μεταφοράς των προϊόντων). Η εν λόγω προνομιακή μεταχείριση δημιουργούσε ένα αθέμιτο και μη δίκαιο πεδίο άσκησης ανταγωνισμού μεταξύ των εμπόρων που χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες logistics της Amazon και των υπόλοιπων εμπόρων. Επιπρόσθετα, η Amazon ως έμπορας αποκτούσε ανταγωνιστικό προβάδισμα έναντι των ανεξάρτητων εμπόρων.
Σημειώνεται ότι το BuyBox προβάλλει την προσφορά ενός μόνον έμπορα σε περίοπτη θέση στα αποτελέσματα αναζήτησης της πλατφόρμας αγορών Amazon Marketplace, επιτρέποντας την ταχεία αγορά προϊόντων με απευθείας κλικ σε κουμπί αγοράς. Ο έμπορας του οποίου η προσφορά προβάλλεται στο BuyBox αποκτά ένα σημαντικό πλεονέκτημα, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό αγορών από την πλατφόρμα αγορών της Amazon γίνεται μέσω χρήσης του BuyBox. Από την άλλη, το πρόγραμμα Prime προσφέρει υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας (premium) στους πελάτες έναντι αμοιβής και επιτρέπει στους ανεξάρτητους έμπορες να έχουν πρόσβαση σε πελάτες του προγράμματος Prime υπό προϋποθέσεις.
Προτεινόμενες Δεσμεύσεις
Προκειμένου να αρθούν οι ανησυχίες της Επιτροπής όσον αφορά την επίδραση των πιο πάνω πρακτικών στον ανταγωνισμό, η Amazon είχε προτείνει βάσει του άρθρου 9 του Κανονισμού 1/2003, όπως αναλάβει τις ακόλουθες δεσμεύσεις:
- Να μην χρησιμοποιεί μη δημόσια διαθέσιμα δεδομένα που αφορούν ή προέρχονται από δραστηριότητες ανεξάρτητων εμπόρων στην πλατφόρμα της.
- Να μην χρησιμοποιεί τα εν λόγω δεδομένα για την πώληση επώνυμων προϊόντων και προϊόντων ιδιωτικού της σήματος.
- Να αντιμετωπίζει όλους τους έμπορες ισότιμα για την επιλογή νικητή του προγράμματος BuyBox.
- Σε περίπτωση δεύτερης προσφοράς από άλλον έμπορα στο πρόγραμμα BuyBox να προβάλλει και δεύτερη ανταγωνιστική προσφορά στο BuyBox.
- Να καθορίζει κριτήρια και όρους χωρίς διακρίσεις για την επιλογή εμπόρων στην πλατφόρμα αγορών και προσφορών για το πρόγραμμα Prime.
- Να επιτρέπει στους εμπόρους να επιλέγουν τον μεταφορέα για τις υπηρεσίες εφοδιασμού και παράδοσης των προϊόντων τους, μέσω απευθείας διαπραγμάτευση με τον μεταφορέα.
- Να μην χρησιμοποιεί, στα πλαίσια των υπηρεσιών εφοδιαστικής, τις πληροφορίες που λαμβάνει μέσω του προγράμματος Prime σχετικά με όρους και επιδόσεις τρίτων μεταφορέων.
Εντούτοις, μετά από δημόσια διαβούλευση (market test) που διενήργησε η Επιτροπήδυνάμει του άρθρου 27(4) του Κανονισμού 1/2003 και τις πρόσθετες ανησυχίες που είχαν διαπιστωθεί από ενδιαφερόμενα πρόσωπα, η Amazon πρότεινε όπως αναλάβει τις ακόλουθες πρόσθετες δεσμεύσεις:
- Να βελτιώσει την παρουσίαση της δεύτερης ανταγωνιστικής προσφοράς στο BuyBox.
- Να αυξήσει τη διαφάνεια και την έγκαιρη ροή πληροφοριών προς τους μεταφορείς και τους έμπορες.
- Να καθορίσει τα μέσα με τα οποία οι ανεξάρτητοι μεταφορείς θα μπορούν να επικοινωνούν απευθείας με τους πελάτες τους.
- Να βελτιώσει την προστασία των δεδομένων των μεταφορέων.
- Να αυξήσει τις εξουσίες του εντολοδόχου παρακολούθησης.
- Να δημιουργήσει κεντρικό μηχανισμό καταγγελιών προσβάσιμο στους εμπόρους και μεταφορείς σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις δεσμεύσεις.
- Να αυξήσει σε επτά έτη τη διάρκεια δεσμεύσεων σχετικά με το πρόγραμμα Prime και τη δεύτερη ανταγωνιστική προσφορά για το BuyBox.
Ισχύς των δεσμεύσεων
Οι δεσμεύσεις της Amazon έχουν καταστεί υποχρεωτικές με απόφαση της Επιτροπής και θα παραμείνουν σε ισχύ για επτά έτη αναφορικά με το πρόγραμμα Prime και τη δεύτερη ανταγωνιστική προσφορά για το BuyBox. Για τις υπόλοιπες δεσμεύσεις, η ισχύς έχει καθοριστεί στα πέντε έτη. Σημειώνεται ότι οι εν λόγω δεσμεύσεις δεν καλύπτουν την Ιταλία καθώς η Ιταλική Αρχή Ανταγωνισμού με απόφαση της ημερομηνίας 30/11/2021 επέβαλε στην Amazon διορθωτικά μέτρα όσον αφορά τις πρακτικές της στην ιταλική αγορά.
Για σκοπούς παρακολούθησης εφαρμογής και τήρησης των δεσμεύσεων θα διοριστεί ανεξάρτητος εντολοδόχος (trustee).
Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που η Amazon παραβεί τις δεσμεύσεις, η Επιτροπή δύναται να επιβάλει πρόστιμο μέχρι 10% επί του συνολικού κύκλου εργασιών της ή χρηματική ποινή μέχρι 5% του ημερήσιου κύκλου εργασιών της για κάθε μέρα που δεν υπάρχει συμμόρφωση.
Σχόλια
Βάσει του άρθρου 9(1) του Κανονισμού 1/2003 όταν η Επιτροπή σκοπεύει να εκδώσει απόφαση με την οποία να απαιτεί τον τερματισμό παράβασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να προσφερθούν να αναλάβουν δεσμεύσεις για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που να ανταποκρίνονται στις προκαταρκτικές αντιρρήσεις της Επιτροπής. Οι εν λόγω δεσμεύσεις δύνανται να καταστούν υποχρεωτικές με σχετική απόφαση της Επιτροπής κατόπιν αξιολόγησης βάσει του κριτηρίου της αναλογικότητας. Επισημαίνεται ότι το εν λόγω άρθρο δεν εφαρμόζεται σε υποθέσεις που αφορούν σε αντιανταγωνιστικές συμπράξεις που εμπίπτουν στον σκληρό πυρήνα παραβάσεων των κανόνων του ανταγωνισμού.
Οι πιο πάνω υποθέσεις εναντίον της Amazon αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα που διαδραματίζει για τον ανταγωνισμό η πρόσβαση σε μεγάλα δεδομένα (bigdata), μη δημόσια προσβάσιμα, που αφορούν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, αναδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν οι επιχειρήσεις που αποτελούν ρυθμιστές πρόσβασης (gatekeepers) σε ψηφιακές αγορές για τη διατήρηση ενός αξιοκρατικού πεδίου άσκησης ανταγωνισμού και της δυνατότητας που έχουν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό μέσω προνομιακής μεταχείρισης, είτε δικών τους δραστηριοτήτων είτε επιχειρήσεων που συνεργάζονται μαζί τους. Ειδικότερα ως προς το τελευταίο, τονίζεται ότι με βάση το άρθρο 6(5) της Πράξης για τις Ψηφιακές Αγορές (Κανονισμός 2022/1925), απαγορεύεται στις επιχειρήσεις που αποτελούν ρυθμιστές πρόσβασης να εφαρμόζουν ευνοϊκότερους όρους για την κατάταξη και τη σχετική ευρετηρίαση και ανίχνευση των υπηρεσιών και των προϊόντων που προσφέρουν οι ίδιες σε σχέση με παρόμοιες υπηρεσίες ή προϊόντα τρίτων.
